Гидросфераның ластануы. араанды облысы білім басармасыны "Абай" атындаы Мамандандырлан мектеп интернаты
 Скачать 140.32 Kb.
|
|
сті және жер асты суларына түсетін көң мен көң ағындары: * судың патогенді және басқа микроорганизмдермен, гельминт жұмыртқаларымен ластануы; * суды органикалық заттармен қанықтыру; * суды азотты және басқа заттармен (нитраттармен, нитриттермен, фосформен)қанықтыру; * балықты және басқа су жануарларын микроорганизмдермен себу. Мал шаруашылығы кешендерінің ағынды суларында ұзақ уақыт өмір сүретін ішек тобының көптеген бактериялары бар: сальмонеллалар - 2,5 жыл, туберкулез микроорганизмдері - 475 күн және т. б. Жылу электр станцияларында жылуды сіңіру үшін суды пайдаланудың әдеттегі әдісі-тұщы көлді немесе өзен суын салқындатқыш арқылы тікелей айдау, содан кейін оны табиғи су қоймаларына алдын-ала салқындатпай қайтару. 1000 МВт электр станциясы үшін тереңдігі 8,7 м болатын 810 га көл қажет. Табиғи жағдайда температураның баяу көтерілуі немесе төмендеуі кезінде балық және басқа да су организмдері қоршаған орта температурасының өзгеруіне біртіндеп бейімделеді. Бірақ егер өнеркәсіптік кәсіпорындардан өзендер мен көлдерге ыстық ағындардың төгілуі нәтижесінде жаңа температуралық режим тез орнатылса, акклиматизацияға уақыт жеткіліксіз болса, тірі организмдер жылу соққысын алып, өледі. Жылу соққысы - бұл жылу ластануының төтенше нәтижесі. Қыздырылған Ағынды суларды су қоймаларына ағызудың нәтижесі басқа, одан да қауіпті салдары болуы мүмкін. Олардың бірі-метаболизм процестеріне әсер ету. Су температурасының жоғарылауы нәтижесінде ондағы оттегінің мөлшері төмендейді, ал тірі организмдердің қажеттілігі артады. Оттегіге деген қажеттіліктің артуы, оның жетіспеушілігі физиологиялық стрессті және тіпті өлімді тудырады. Суды жасанды жылыту балықтардың мінез - құлқын айтарлықтай өзгерте алады-уақтылы уылдырық шашуға, көші-қонды бұзуға әкеледі. Су температурасының жоғарылауы су объектілерінің өсімдік әлемінің құрылымын бұзуы мүмкін. Суық суға тән балдырлар жылуды жақсы көреді және, ақырында, жоғары температурада олар толығымен ауыстырылады, ал көк-жасыл балдырлардың су қоймаларында жаппай даму үшін пайдалы жағдайлар пайда болады - "Гүлдену суы". Су объектілерінің жылу ластануының жоғарыда аталған барлық салдары табиғи экожүйелерге үлкен зиян келтіреді және адамның тіршілік ету ортасының зиянды өзгеруіне әкеледі. Термиялық ластану нәтижесінде пайда болған зиянды бөлуге болады: * Экономикалық-су қоймалары өнімділігінің төмендеуі салдарынан болған шығындар, ластанудан болған зардаптарды жоюға арналған шығындар; * Әлеуметтік-Ландшафттардың тозуынан болатын эстетикалық залал; * Экологиялық-бірегей экожүйелердің қайтымсыз жойылуы, түрлердің жойылуы, генетикалық залал. Өзендер рафтинг кезінде, гидроэнергетикалық құрылыста ластанады, ал навигациялық кезеңнің басталуымен өзен флотының кемелерімен ластану артады. Әлемдік экономика жылына 1500 текше метр ағызады.км әр түрлі деңгейдегі ағынды сулар, оларға табиғи қасиеттер беру және биосферада одан әрі тазарту үшін 50-100 есе сұйылтуды қажет етеді. Бұл ретте ауыл шаруашылығы өндірістерінің сулары есепке алынбайды. Әлемдік өзен ағыны (жылына 37,5-45 мың текше км) Ағынды суларды қажетті сұйылту үшін жеткіліксіз. Осылайша, өнеркәсіптік қызметтің нәтижесінде Тұщы су жаңартылатын ресурс болуды тоқтатты. гидросфераның ағынды су айдынымен ластануы 3. Ағынды суларды тазарту әдістері Өзендердегі және басқа су қоймаларындағы орын табиғи процесс өздігімен тазару су. Алайда, ол баяу жүреді. Әзірге өнеркәсіптік-тұрмыстық тастандылар болды көп емес, өзенінің өздері қиындыққа төтеп бере алды, олармен. Біздің индустриалды дәуірде қалдықтардың күрт өсуіне байланысты су қоймалары мұндай ластануды жеңе алмайды. Ағынды суларды залалсыздандыру, тазарту және кәдеге жарату қажеттілігі туындады. Ағынды суларды тазарту дегеніміз-олардан зиянды заттарды жою немесе жою үшін оларды өңдеу. Тазарту әдістерін механикалық, химиялық, физика-химиялық және биологиялық деп бөлуге болады. Олар бірге қолданылған кезде ағынды суларды тазарту және залалсыздандыру әдісі біріктірілген деп аталады. Белгілі бір әдісті қолдану әр жағдайда ластанудың сипатымен және қоспалардың зияндылық дәрежесімен анықталады. Механикалық әдістің мәні механикалық қоспалар ағынды сулардан Тұндыру және сүзу арқылы алынады. Ірі дисперсті бөлшектер мөлшеріне байланысты торлармен, електермен, құм ұстағыштармен, септиктермен, әр түрлі құрылымдағы көң ұстағыштармен, ал беткі ластанулар - мұнай ұстағыштармен, бензомаслотниктермен, тұндырғыштармен және т.б. механикалық тазарту тұрмыстық ағынды сулардан 60-75% дейін ерімейтін қоспаларды, ал өнеркәсіптік қалдықтардан 95% дейін шығаруға мүмкіндік береді, олардың көпшілігі құнды қоспалар ретінде өндірісте қолданылады. Химиялық әдіс ағынды суларға ластаушы заттармен әрекеттесетін және оларды ерімейтін жауын-шашын түрінде тұндыратын түрлі химиялық реагенттер қосылады. |