Физ сит есепттер. Ер кісі трлі ашытыта орналасан заттара кезеккезек арады (суретке араыз)
 Скачать 0.74 Mb.
|
|
ғарғы жүйке іс əрекетінін қандай белгілі көріністерінің сипаттаған? Шартты рефлекс №2 сұрақ. Жоғары жүйке қызметінің теориясының негізгі əдістемелік принциптері қандай? 1. ықтималдық детерминизм: шартты рефлекторлық белсенділік тек сыртқы шартты тітіркендіргіштермен ғана емес, сонымен қатар ішкі процестермен де басталады. 2. анализ бен синтездің бірлігі: шартты рефлекторлық белсенділіктің негізі сыртқы және ішкі ортаның тітіркендіргіштерін оларды кейіннен шартты рефлекске синтездеу арқылы талдау болып табылады. 3. Құрылымдық тәсіл - «динамиканы құрылымға шектеу»: шартты рефлекстің кейбір компоненттерін мидың нақты құрылымдарымен байланыстыру үрдісі. №3 сұрақ. Шартты тамақтануды қамтамасыз етуге шартты рефлексті дамыту кезінде жануар қандай күйде болуы керек? Аштық күйінде болуы керек. Сұрақ нөмірі 4. Шартты рефлекстердің жалпы белгілері қандай? Жауап: 1. Сигнал беру - шартсыз рефлекс туралы ескерту. 2. Оларды жүзеге асыру үшін мидың кортикальды және субкортикалық бөліктерінің қатысуы міндетті болып табылады. 3. Адаптивті жауаптар ауқымын кеңейтеді. 4. Олар жеке, тұқым қуалайтын емес. Сұрақ нөмірі 5. Шартты рефлекстердің қалыптасу кезеңдері қандай? Жауап: 1) Жалпылау кезеңі: оның көрінуінде (электрофизиологиялық және мінез-құлық) доминанттың көріністерімен сәйкес келеді. Бұл кезең күшейтілген түрдегіге ұқсас барлық тітіркендіргіштерге алдын-ала дайындықсыз жауап береді. 2) Мамандандыру кезеңі. Оның физиологиялық маңызы тек күшейтілген сигналға дәл, сараланған жауап беруде. 64.A.С. Пушкин «Полтава» поэмасында Петр I туралы жазады: «Оның көздері жылтыр, оның беті қорқынышты, оның қозғалысы жылдам. Ол əдемі, ол Құдайдың дауылына ұқсайды ». №1 сұрақ. Қандай қасиеттер ЖЖƏ-нің түрін дəл көрсете алады? Холерик, күшті, тепе-теңдіксіз, қозу басым. №2 сұрақ. Павлов бойынша ЖЖƏ типтері адамдар мен жануарлардың жіктелуінің жалпы негізі қандай ? Тежелу мен қозудың күші, тепе-теңдігі және қозғалғыштығының сипаттамалары туралы. Олар күшімен - күшті және әлсіз, салмақты - теңдестірілген және теңгерілмеген, қозғалғыштығымен - мобильді және инертті. №3 сұрақ. Адамның ЖЖƏ түрлерінің жеке жіктелуінің негізі қандай? Бірінші және екінші сигнал беру жүйесінің қатынасы туралы. Ойшыл және орташа ,көркемпаз түр. № 4 сұрақ. Гиппократ бойынша темпераментдің жіктелуі жəне И.П. Павлов бойынша жоғары жүйке қызметінің түрлері қалай бір-бірімен байланысады? Холерик - күшті, тепе-теңдіксіз, қозуы басым; сангвиник тұлға - күшті, теңдестірілген, мобильді тип; флегматикалық - күшті, теңдестірілген, инертті; меланхолик - әлсіз тип. №5-сұрақ. Мұндай көшбасшының белсенділік қызметін тоқтатуға күшті тітіркендіргіш əсер беруі мүмкін. Бұл тежеудің қандай түрі жəне сыртқы тежеудің қандай түрлері сізге белгілі? Жауап: Трансцендентальды тежелу, оның қорғаныс мәні бар. Сондай-ақ, сөндіргіш тежегіш (жаңа тітіркендіргіштің әсерінен пайда болады) және тұрақты тежегіш (зиянды әсерден туындайды) бар. 65.Физиология емтиханында жақсы оқитын студент «қанағаттанарлықсыз» баға алды. Ол қатты жылайды. Сұрақ нөмірі 1. Оның жай-күйі қандай? Жаман,көніл-күйі жоқ № 2 сұрақ. Бұл жағдайдың анықтамасын беріңіз.Эмоция (қобалжу) – физиологиялық функциялардың субъективтік көрінісі,мотивациялар компоненті. №3 сұрақ.. Эмоциялардың пайда болуын түсіндіретін негізгі теорияны ата?Ең танымал П.К.Анохиннің эмоциялардың биологиялық теориясы (Е - бұл әрекет нәтижесі акцептордағы болжанған нәтижемен сәйкес келген кездегі сәйкессіздік нәтижесі) және П.В.Симоновтың қажеттілік-ақпарат теориясы (Е - бұл мидың нақты қажеттіліктің көрінісі және оны қанағаттандыру ықтималдығы). № 4 сұрақ. Эмоционалдық жағдайдың қандай объективті көрсеткіштері тіркелуі мүмкін? олардың салдары жағынан көрінетін денедегі сыртқы көрінісі мен ішкі өзгерістерін атауға болады Сұрақ 5. Эмоциялар қандай қызметтерді атқарады? Жауап: Эмоциялардың функциялары 1. бағалауыш. - оқиғаны жалпылама бағалау пайдалы немесе зиянды; 2. ынталандырушы - қажеттілікті қанағаттандыру үшін қозғаушы мінез-құлық; 3. Күшейту функциясы - жағымды эмоция дегеніміз - белсенділікті ынталандыратын сыйақы, ал жағымсыз әрекет тоқтатылуға немесе болдырмауға әкеледі. 4. компенсаторлық - қажеттілікті қанағаттандыру үшін қажетті ақпараттың жетіспеушілігімен организмнің физиологиялық және психикалық резервтерін жұмылдырады. 5. ауыстыру - мінез-құлық бағытын өзгертеді, әсіресе мотивтер бәсекелестігімен; 6. коммуникативті - қарым-қатынастың вербалды емес түрлерін ұсынады. Сұрақ 6. П.В.Симоновтың теориясына сүйене отырып, эмоционалды күйлердің не себепті жағымды немесе жағымсыз болатындығын түсіндіріңіз. Жауап: П.В.Симоновтың эмоциялар теориясы бойынша жағымды эмоциялар пайда болады: егер бар ақпарат қажетті ақпараттан асып кетсе немесе мақсатқа жету ықтималдығын жоғарылататын жағдай болса. Теріс эмоциялар ақпараттың жеткіліксіздігі немесе мақсатқа жету ықтималдығы төмендеген кезде пайда болады. 66.Үлкен қаланың орталық ауданының тұрғыны терезенің сыртында тұрақты қалалық шуылға үйреніп, бұл жағдайда тыныш ұйықтайды. №1 сұрақ. Қандай үдеріс нəтижесінде күшті көше шуылымен тыныш ұйықтау қабілетіне əкеледі? Адаптация бейімделудің дамып келе жатқан процесінің нәтижесінде №2 сұрақ. Ауылдан туысқандар бұл жағдайға келгенде, ол ұзақ уақыт ұйықтай алмайды. Неліктен? Себебі ауылды жерде ондай шу болмайды,ал калага бірінші келгендіктен үйрене алмады; Шулы және бейтаныс ортада «Бұл не?» деген рефлекс туады. Бұл жаңа тітіркендіргішке бейімделу реакциясы. №3 сұрақ. Тəуелділіктің негізінде қандай физиологиялық үдеріс жатыр? Шартты тежелудің дамуы-тежеуіш. Организм елеусіз тітіркендіргіштерге жауап беруді тоқтатады, әсіресе ұйқының қатты қажеттілігінің әсерінен. Сұрақ 4. Қалалық шу жағдайында тезірек ұйықтап кетуі үшін ауыл тұрғынында жүйке процестерінің негізгі сипаттамасы қандай болуы керек. Жауап: бұл жағдайда тежелу процесінің қозу процестерінің тез өзгеруіне ықпал ететін жүйке процестерінің қозғалғыштығы. Сұрақ 5. Бағыттаушы-іздестіру реакциясының ерекшелігі не немесе «Не» рефлексі? Жауап: Бұл рефлекс биологиялық маңызы жоқ тітіркендіргіштерді бірнеше рет қолданғанда тез жоғалады. Оның пайда болу себебі - «жаңалыққа» реакция. 67.Бұхара билеушісі Нұх ІІ і кəрі емес, бірақ ауыршан адам болған. Сонда Авиценна көптеген ауруларының ақша жəне биліктен айырылу қорқыныштан туындағанын айтты. Əмір егер дəрігердің келтірген болжамы дұрыс болмаса басын алуға уəде берді. Авиценна осы жолмен өз көзқарасын бейнелеген: үш ұяшық алаңға орналастырылған. Олардың екеуіне қошқарды, ал үшінші ұяшыққа қасқырды отырғызды. Қошқарлардың бірі қасқырды көрмеді, ал екіншісі сұр дұшпанның мүдделі көрінісін үнемі сезінуге мəжбүр болды. Жануарларды тұрақты тамақ пен сумен қоректеніп отырды, бірақ қасқырдың жанында, қорқып тұрған қошқар, екі аптадан кейін ешқандай себепсіз қайтыс болды. №1 сұрақ. Бұл жануардың қайтыс болу себебін түсіндіріңіз. Менің ойымша, Жыртқыштың жанында орналасқан жануар үнемі STRESS-ті бастан кешірді. Стресс организмнің қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына байланысты тұрақты күйзелісімен сипатталады. Сельенің стресс теориясы бойынша, егер белгілі бір уақыт ішінде стресс факторы жойылмаса, онда дене өзінің стресске жұмсалған ресурстарының сарқылуына байланысты таусылады. №2 сұрақ. Жануар аман қалар еді ма? Егер солай болса, ағзадағы қандай өзгерісінен кейін? Егер стресс факторы жойылса, жануар тірі қалуы мүмкін. Мысалы, тірі қалған жануардың жағдайында немесе төтенше жағдайда жыртқышты көруді тоқтатқан кезде жүйке жүйесін тыныштандыру арқылы күйзелісті жеңілдетуге болады (дегенмен, жануарға сусын беру екіталай). 68.Адам заттардың атауын ұмыта бастады. №1 сұрақ. Сөйлеуге жауап беретін қандай орталық зақымданған? Вернике орталығы Үлкен жарты шардың қандай үлесі ол орналасқан? Адамның сол жақ ми сыңарының самай бөлімінде сенсорлық сөйлеу орталығы бар №2 сұрақ. Бродман бойынша аймақтарын ата ? Бірінші аймақ — моторлы, Екінші аймақ-аффективті Үшінші аймақ – көру аймағы Төртінші аймақ-есту Бесінші аймақ-сипап сезу Алтыншы аймақ-дəм сезі Жетінші аймақ сөйлеу Вернике аймағы-ауызша, жазбаша және айтылған сөйлеуді игеруге және түсінуге қатысатын жарты шар кортексінің бөлігі. Бұл аймақ жоғарғы уақытша гирустың артқы бөлігінде локализацияланған. Сонымен қатар, Вернике аймағы доминантты жарты шар емес, сөздердің полисемиясын түсінуге және байланыстыруға жауап береді, ал доминантты жарты шар сөздің тікелей мағынасын анықтауға жауап береді. Бродман цитоархитектоникасы бойынша Вернике ауданы 22 өріс ретінде көрсетілген 69.ЭЭГ –да төбе жəне шүйделік бөліктерде бір адамда дельта- толқындары бір адамда, басқа адамда бета- толқындары жазылған. №1 сұрақ. Зерттелушілер қандай жағдайда болуы мүмкін? Дельта-толқындар терең ұйқы жағдайында жəне комада көрінеді. Beta-ритм 13-30 Гц шекаралық диапазонында байқалады жəне пациенттің белсенді жағдайында өзгереді Сұрақ№ 2. Дельта толқындары мен бета-толқындардың жиілігі мен амплитудалық сипаттамаларын беріңіз? Бета толқындар: Жиілік: 14-30 Гц Амплитуда: 10-20 мкВ Дельта толқындар: Жиілік: 1,5-3 Гц Амплитуда: 20-200 мкВ 70.20 жастағы ер адам тұрақты шуыл жағдайында болатын сақиналық жолда орналасқан көп пəтерлі үйде тұрады. Оның əкесі оған ауылдан қонаққа келеді. Келесі күні əкесі шуылға байланысты түні бойы ұйықтай алмай шыққанына наразылық білдірді, ал үй иесінің түнгі ұйықтауы қалыпты болған. №1 сұрақ. Қандайүдеріс нəтижесінде күшті көше шуылымен тыныш ұйықтау қабілеті пайда болады? Адаптация бейімделудің нəтижесінде №2 сұрақ. Ауылдан келген туысқандар бұл жағдайда ұзақ уақыт ұйықтай алмайды. Неліктен? Себебі оларға тітіркендіргіш ұзақ уақыт əсер етпеген,бірнеше күннен кейін оларда да бейімделу қалыптасады №3 сұрақ. Қандай физиологиялық үдеріс тəуелділіктің негізінде жатыр? Талдағыштар . Шартты тежелудің дамуы-тежеуіш. Организм елеусіз тітіркендіргіштерге жауап беруді тоқтатады, әсіресе ұйқының қатты қажеттілігінің әсерінен. 71.Ньютон мен Архимедтің əйгілі заңдары ерекше жағдайларда ашылған деп айтылады. Біріншісі – үстіне алма құлап түскенде, екіншісі – ваннаға түскен кезде, ваннаның ішінен төгіліп аққан суды көргенде. №1 сұрақ. Егер солай болса, жүйке қызметінің қандай принципі ғалымдарға осындай ерекше жағдайларда жаңа ашылымдар жасауға мүмкіндік берді? Мүмкін мұндай стихиялық реакцияның себебі логика элементтерімен АССОЦИАЦИЯ және бірінші сигнал беру жүйесінің жұмысы болуы мүмкін. Ассоциация - бұл жеке оқиғалар, құбылыстар, фактілер, бір-бірімен нақты байланысы жоқ объектілер арасындағы логикалық байланыстардың пайда болу құбылысы. № 2 сұрақ.. Оның мəні неде? Алма құлағаннан кейін Ньютон оның үдеуін және құлау күшін сезген шығар. Күш пен үдеу ауырлық күшімен байланысты, ал дене массасының бұл құбылысқа қатысуын ғалым өзі тұжырымдап қойған. Немесе жуынып жатқан Архимед ваннадан судың қалай төгіле бастағанын байқады. Ваннаны толығымен толтырмағанын және оның ваннаға суға түскеннен кейін ғана төгіле бастағанын есіне алған ғалым «ЕВРЕКА !!!» деп айқайлады. ваннадағы су мен сұйықтық көлемінің өзгеруі арасындағы ассоциативті байланысты анықтады. Жауап: Мүмкін мұндай стихиялық реакцияның себебі логика элементтерімен АССОЦИАЦИЯ және бірінші сигнал беру жүйесінің жұмысы болуы мүмкін. Ассоциация - бұл жеке оқиғалар, құбылыстар, фактілер, бір-бірімен нақты байланысы жоқ объектілер арасындағы логикалық байланыстардың пайда болу құбылысы. Алма құлағаннан кейін Ньютон оның үдеуін және құлау күшін сезген шығар. Күш пен үдеу ауырлық күшімен байланысты, ал дене массасының бұл құбылысқа қатысуын ғалым өзі тұжырымдап қойған. Немесе жуынып жатқан Архимед ваннадан судың қалай төгіле бастағанын байқады. Ваннаны толығымен толтырмағанын және оның ваннаға суға түскеннен кейін ғана төгіле бастағанын есіне алған ғалым «ЕВРЕКА !!!» деп айқайлады. ваннадағы су мен сұйықтық көлемінің өзгеруі арасындағы ассоциативті байланысты анықтады. 72.Жəбірленушіге көмек көрсету кезінде медбике шұғыл көмекке қолданатын шприцті түсірді. Сұрақ № 1. Бұл жағдайда дəрігер не істер еді, егер дəрігерде мына темпераменттер басым болғанда: сэнгвиник, холерик, флегматик, меланхолик. Холерик медбикеге айкалап,ұрып немесе итеріп жіберуі мүмкін;Флегматик жарайды ештене етпес,баскасын алып келеміз,жаймен айтатын еді;Сангвинник тез баска шприц керек,тезірек алып кел;Меланхолик уайымға салынып,енді не істейміз соңғысы еді ғой № 2 сұрақ.. Сіз бұл жағдайда не істер едіңіз? Абай болу керек еді,енді баскасын алып келуге жіберетін едім №3 сұрақ. Мүмкін болатын реакцияларды түсіндіріңіз. Уайымдау,ұрысу,айкайлау 73.Итте «ҚОҢЫРАУ» сөзіне шартты рефлекс қалыптасқан. №1 сұрақ. Шартты сигнал ретінде шынайы қоңырау дыбысын берсек, шартты рефлекс пайда болады ма? Жоқ, өйткені ит бұрыннан білетін дыбыстарға жауап береді және (олардан қорқады ,Басқасы) және ол оны білмейтіндіктен, ол оған жауап бермейді №2 сұрақ. Шартты рефлекс анықтамасын берініз Шартты рефлекстер – организмнің қоршаған ортаға бейімделу реакциясы. №3 сұрақ. Шартты рефлексті қалыптастыратың негізгі принциптерін сипаттаңыз 1. Қозудың генерализация кезеңі ми қыртысында қозудың таралуы шартты сигналға ұқсас барлық сигналдарға жауап тудырады. 2. ҚОЗУ КОНЦЕНТРАЦИЯСЫНЫҢ КЕЗЕҢІ - қыртыстың жергілікті бөлігіндегі қозудың концентрациясы тек шартты сигналға жауап береді (шартсыз тітіркендіргіш күшейтеді). 74.Екі иттер - күшті, ұстамды, икемді ( тірі Павлов бойынша) жəне күшті, ұстамсыз, икемді (қозушы, немесе ұстамсыз Павлов бойынша ) типтегі иттерге тамаққа деген шартты рефлексін тербеліс 800 Гц жəне дифференциалдық тежелуге тербеліс 820,880 Гц тудырды . Тəжірибелердің шарттары бірдей болды. №1 сұрақ. Əр итке қойылған міндеттері қалай шешіледі? №2 сұрақ. Түсіндіріп беріңіз. шартты рефлекстердің тежелуі. шартты рефлекстер дамып қана қоймай, белгілі бір жағдайларда жоғалады. және. П.Павлов шартты рефлекстердің тежелуінің екі түрін бөлді: шартсыз және шартты. шартсыз тежелу туа біткен, ол орталық жүйке жүйесінің кез-келген бөлімінде өзін көрсете алады. сөзсіз тежеу сыртқы және трансцендентальды болуы мүмкін. сыртқы тежелу шартты сигналмен бір уақытта әрекет ететін жаңа тітіркендіргіштің әсерінен пайда болады. сыртқы ынталандыру күштірек - басым болуы керек. 75.Химик Кеккуле бензолдың формуласын түсінде көргені белгілі. Менделеев периодтық кестені, математиктер Декарт, Пуанкаре, Гаусс, Маньян жаңа жүйелер мен теоремаларды, Грибоедов «Горе от ума» пьесасының жоспары мен 1-ші актісінің бірнеше көріністерін түсінде көрген . Түсінікте Тартини «Ібіліс» деп атаған сонаттарының мотивтерін түсінде «естіген», Рафаэль түсінде өзінің танымал мадоннасының бейнесін «көрді» жəне т.б. №1 сұрақ. Физиология тұрғысынан осы фактілерді қалай түсіндіруге болады? Түс көру – ұйқы кезінде пайда болады, көбінесе ұйқының пародоксалдық кезеңімен байланысты. Есте сақталған, болған нəрселер ұйқы кезінде əртүрлі болмаған қисындылар түрінде көрінеді. №2 Сұрақ Ұйқы туралы негізгі теорияны жазыңыз. Гуморалдық; И.П. Павлов теориясы.В. Гесс теориясы. Ақпарат тапшылығы теория. Гуморальдық теория - Гипнотоксин (ұйқыдағы у). Пиерон ұйықтап жатқан иттен қан, цереброспинальды сұйықтық және ми сығындысын алып, ояу итті уколмен енгізді, ол бірден ұйықтап кетті. 1974 жылы Моние ұйықтап жатқан қояндардың қанын ұйықтатпайтын ұйықтататын токсинді, яғни жануарларға әкімшілігі үнемі ұйықтататын ұйықтататын полипептидті бөле алды, кейінірек ұйқы дельта пептиді деп аталды. Аденозин мен мелатонинді қабылдау да ұйқыны қоздырады. Жүйке теорияларының ішінен спецификалық және спецификалық емес, кортикальды және субкортикалық теорияларды ажыратуға болады. Ұйқы орталығының нақты теориясы - Швейцариялық физиолог Гесс арнайы ұйқы орталығы бар екенін алға тартты. Ол мидың электрлік стимуляциясын жүргізіп, жануардың терең ұйықтауына себеп болды. Көп ұзамай Гесс эксперименттерін фон Экономо сияқты басқа ғалымдар растады. Ұйқының спецификалық емес теориясы - көптеген жүйке орталықтары ұйқы / ояну циклын реттеуге қатысады. Анохин. Кортикальды (тік) ұйқы теориясы – Ұйқы-и. п. Павловтың айтуынша, бұл ми қыртысының терең тежелуі, мидың төменгі бөліктеріне де таралады. Бұл монотонды немесе өте қатты тітіркенуден туындайды. Ұйқының субкортикалық теориясы-американдық физиолог Мегун мен итальяндық Моруццидің пікірінше, ретикулярлық форма мидың белсенді жүйесінің негізі болып табылады. Оның белсенділігінің төмендеуі ұйқыны және комаға зақым келтіреді. |