Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы
Қандай өлшем бойынша әкімшілік құқық нормалары процессуалдық және материалдыққа бөлінеді:
Реттеу пәні бойынша
A) Ммерзімде әрекет ету шегі бойынша.
B) Ұйғару нысаны бойынша.
C) Реттеуі мөлшері бойынша.
D) Әлемшілік құқық субъектілердің әрекеттеріне әсер ету әдісі бойынша.
Ұйғару нысаны бойынша әкімшілік құқық нормалары қандай топтарға бөлінеді:
Кепілдемеліқ.
Диспозитивтік.
Қатаң міндіттеуші
Материалдық, процессуалды.
Міндетеуші, тиым салушы, уәкілдік беруші, ынталандырушы.
.
Әкімшілік құқық нормалары, әкімшілік құқық субъектілеріне әсер ету әдісі келесі топтарға бөлінеді:
Міндеттеуші, тиым салушы, уәкелдік беруші, ынталандырушы.
Жалпы, салааралык, салалық, жергілікті.
Материалдық, процессуалдық.
Қатаң міндеттеуші, кепілдемелік, диспозитивтік.
Мерзімді, мерзімсіз, төтенше.
Әкімшілік құқықтық нормаларды жүзеге асыру формаларын (әдістерін) қөрсетіңіз:
Орындау.
Сақтау.
Пайдалану, қолдану.
Міндеттеуші, тиым салушы, ынталандырушы.
Пайдалану, қолдану, сақтау, міндеттеуі.
Әкімшілік-құқықтық нормаларды пайдалану сияқты, әкімшілік-құқықтық нормалардың жүзеге асуының мәні неде:
Құқық субъектілерімен ерікті түрде, басқару саласындағы субъективті құқықтарды жүзеге асыруымен байланысты құқықтық әрекеттерден тұрады.
Құқық субъектінің әкімшілік-құқық нормаларының талаптарына өз еркімен бағынумен сипатталады.
Әкімшілік-құқықтық нормаларды көрсетілген ұйғаруларды орындауға бағытталған, құқық субъектілерінің белсенді құқықтық әрекеттерінен тұрады.
Нақты бір құқықтық маңызы бар фактінің, тиісті әкімшілік-құқықтық нормаға сай келтіруден және мемлекеттік билік шешімді қабылдаудан тұратын, мемлекет жєне қоғамдық бірлестіктердің, өкілетті органдардың, лауазымды адамдардың әрекетінен тұрады.
Әкімшілік құқық пен реттелмейтін басқарушылық катынастарға катысушылардың міндеттерімен құқықтар кешенің және жауапкершілігін бекітеді.
Әкімшілік құқықтық қарым-катынастар, оған қатысушы субъектілердің құқықтар мен міндеттер ара-қатынасы бойынша келесі түрлерге бөлінеді:
Тікелей.
Көлденен.
Материалдық және процессуалдық қарым-қатынастар.
Әкімшілік және соттық тәртіпте қорғалатын құқытық қарым-қатынастар.
Жалпы, салалық және салааралық.
Тіке әкімшілік құқықтық қарым-қатынастардың белгілері (дұрыс емес жауапты қөрсетіңіз):
Әр-түрлі келісімдер нысанында болатын әкімшілік шарттық сипаттағы қатынастар.
Жоғарғы және төменде тұрған буындар арасында ұйымдарстырушылық, бағыныштылықтың болуы.
Әкімшілік құқықтық қарым-қатыснастар тараптарының теңсіздігі.
Басқарушылық тараптың қолында заңды билік өкілеттіліктердің шоғырлануы.
Бағынышты тарап ретінде шығатын субъектінің, басқарушылық өкілеттіліктерге ие болмауы.
Әкімшілік-құқықтық норма дегеніміз ол:
Мемелкеттік басқару саласында пайда болатын тәртіп ережесі.
Жалпы қатынастарды реттеуді мақсат етіп қоятын тәртіп ережесі.
Мемлекеттік басқару саласында калыптасатын қатынастарға, құқытық әсер ету үшін қолданылатын әкімшілік-құқықтық әдістер жүйесі.
Бір-бірімен өзара тығыз байланыста болатын, жекелеген әкімшілік-құқықтық нормалар мен жеке институттардан тұратын жүйе.
Әкімшілік-құқықтық нормаларының сыртқы көрініс формалары.
Әкімшілік-құқықтық реттеу механизмі дегеніміз ол:
Мемлкеттің басқару саласында туындайтын қатынастарға құқықтық әсер ету үшін қолданылатын әкімшілік-құқықтық әдістер жүйесі.
Мемелкеттік басқару саласында туындайтын жалпы қатынастарды реттеуді мақсат етіп қоятын тәртіб ереже.
Бір-бірімен өзара тығыз байланыстағы, жекелеген әкімшілік-құқықтық нормалардан және институттардан тұратын жүйе.
Әкімшілік құқықтың мәнін қөрсететін негізгі мақсаттар және талаптар.
Әкімшілік-құқытық нормалардың сыртқы көрініс формалары.
Әкімшілік құқытың қадиғалары дегеніміз ол:
Әкімшілік құқықтың мәнін қөрсететін негізгі мақсаттар.
Әкімшілік құқықтың мәнін қөрсететін негізгі талаптар.
Мемлекеттік басқару саласындағы қалыптасатын қатынастарға құқықтық әсер ету үшін қолданылатын әкімшілік-құқытық әдістер жүйесі.
Мемлекеттіқ басқару саласында туындайтын жалпы қатынастарды реттеуді мақсат етіп қоятын тәртіп ережесі.
Бір-бірімен өзара тығыз байланыстағы жекелеген әкімшілік-құқытық нормалардан және институттардан тұратын жүйе.
Әкімшілік -құқықтық норманың элементтері:
Диспозиция.
Гипотеза.
Санкция
Заңды факт, әрекет, оқиға.
Гипотеза, әрекет, санкция.
Әкімшілік құқықтың қайнар көзі ретіндегі нормативтік актінің белгілері (дұрыс емес жауапты қөрсетіңіз):
Әкімшілік құқықтың екі субъекті келісімі.
Әкімшілік құқықтың көп субъектілер келісімі.
Құқықтық нормалардың болуы.
Жеке кәсіпорын, мемлекеттік емес коммерциялық мекемелер арасында пайда болатын басқару қатынастары.
Қоғамдық бірлестіктердің өздерінің сыртқы биліктік қызметтерімен өкілеттіліктерді жүзеге асылуға байланысты пайда болатын ұйымдастырушылық сипаттағы басқарушылық қатынастар.
Әкімшілік құқықтың пәнін келесі жалпы қатынастар құрайды (дұрыс емес жауапты таңданыз):
Жеке кәсіпорын ішінде пайда болатын басқарушылық қатынастар.
Мемлекеттік емес коммерция ұйымының ішінде пайда болатын басқарушылық қатынастар.
Атқару биліктің міндеттері, функциялары және өкілеттіліктері тікелей жүзеге асырылатын басқарушылық қатынасы.
Заң шығарушы және сот билігі субъектілерінің, сонымен қатар, прокуратура органдарының әрекеттері барысында пайда болатын, ішкі ұйымдастырушылық сипаттағы басқарушылық қатынастар.
Қоғамдық бірлестіктермен өздерінің сыртқы биліктік кызметтерімен және өкілеттіліктерді жүзеге асыруға байланысты пайда болатын жекелеген, ұйымдастырушылық сипаттағы басқарушылық қатынастар.
Әкімшілік-құқықтық реттеуі әдістерінің мәні келесіде (дұрыс емес жауапты көрсетіңіз):
Тараптардың заң жүзінде тең болуы
Әрекеттерді жасаудың белгілі бір тәртібінің орнатылуы.
Белгілі бір әрекеттерге тиым салу.
Тиісті әрекеттің белгілі вариантын таңдауға мүмкіндік беру.
Өзі қалауы бойынша әрекет етуге (немесе әрекет етпеуге) мүмкіндік беру.
Әкімшілік құқық қатынастарға әсер ету үшін қолданылатын әдістер, айла-тәсілдер жиынтығы ол:
Әкімшілік құқықтың әдісі.
Әқімшілік құқықтың пәні.
Әкімшілік құқытың қағидасы.
Әкімшілік құқықтың кызметтері.
Әкімшілік құқықтың қайнар қөзі.
Әкімшілік құқықтың қайнар көзі болу үшін ол келесі белгілерге ие болу керек (қателікті көрсетіңіз):
Тек-қана тікелей сипаттағы әкімшілік-құқытық қатынастарды реттеуі керек.
Құрамында, белгілі-бір субъектілердің орындауы міндетті болып табылатын бір немесе бірнеше тәртіп ережелері болу керек.
Практикалық маңызы болып, әкімшілік құқықтық қатынастар субъектілерінің әрекеттерінде белсенді түрде қолданылу керек.
Қайнар көзі ретінде мемелкеттік билікпен ресми түрде мойындалған болу керек.
Елде қалыптасқан құқық жүйесіне қайшы келмеу керек.
Қазақстан Республикасының азаматтығын алу шарттары (қателікті табыңыз):
Қазақстан Республикасындағы территориясында тұрақты жұмыс орнының болуы.
Шетел мемлекетінің азаматтығының болмауы.
Қазақстан Республикасының териториясында кемінде 5 жыл тұру.
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау үшін негіздерінің болмауы.
Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдауға негіздің болмауы.
Егер тұлға Қазақстан Республикасының азаматтылығын алу туралы өтініш беріп тұрса, көрсетілген негіздердің кайсысы азаматтылықты бермеуге негіз бола алмайды:
Шет мемлекеттің территориясында қылмыс жасаған үшін сотталған болса.
Халықаралық құқықпен көрсетілген адамзатқа қарсы кылмыс жасаса.
Қасақана түрде Қазақстан Республикасының егемділігі мен тәуелсіздігіне қарсы шықса.
Сотпен аса кауіпті рецедивист (баукеспе) деп танылса.
Басқа мемлекеттің азаматы болса.
Ескерту түріндегі әкімшілік жаза қолдану туралы қаулыны орындаушылар:
Қаулы шығарған судья.
Орган (Лауазымды адам).
Бірінші дәрежедегі банк.
Екінші дәрежедегі банк.
Әкімият.
Қазақстан Республикасының азаматтығын алу туралы өтініштер бойынша шешімді кім қабылдайды:
Қазақстан Республикасының Президенті.
Қазақстан Республикасының Премьер-Министірі.
Сыртқы істер министірі.
Қазақстан Республикасының Парламент Сенатының төрағасы.
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің төрағасымен.
Қазақстан Республикасының азамыттылығынаң шығуа келісім бермейді егер тұлға:
Қазақстан Республикасының территориясында тұрақты мекен жайы болса.
Қазақстан Республикасы алдында орындалмаған міндеттер болса.
Айыпты ретінде қылмыстық жауапкершілікке тартылған болса.
Соттың заңды қүшеюіне енген үкімі бойынша жазаны өтеп жатса.
Егер Қазақстан Республикасынаң азаматтығынан шығу, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік мүдделеріне қайшы келетін болса.
Қазақстан Республикасының азаматтығы жоғалтылады егер:
Тұлға Қазақстан Республикасының территориясының бірлігін бұзуға шақыратын болса.
Тұлға Қазақстан Республикасының территориясының тұтастығын бұзуға шақыратын болса.
Тұлға, Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттармен көрсетілген реттерден басқа, шетел мемлекетнің әскери кызметіне, кауіпсіздік кызметіне, әділет органдарына, өзгеде мемлекеттік билік және басқару органдарына кызметке орналасса.
Қазақстан Республикасының азаматтығы жалған мәліметтер немесе жалған құжаттар беру арқылы алынған болса.
Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттармен көрсетілген негіздер бойынша.
Кандидаттар, саяси партиялар туралы көрінеу жалған мәліметтер тарату:
Кандидаттар, саяси партиялар туралы көрінеу жалған мәліметтер тарату.
Сайлаудың нәтижесіне ықпал ету мақсатында олардың абыройына, қадір-қасиетіне нұқсан келтіру.
Іскерлік беделіне нұқсан келтіретін өзге де әрекеттер жасау.
Кандидаттар, саяси партиялар туралы жалған мәліметтер тарату.
Кандидаттар туралы көрінеу жалған мәліметтер тарату.
Азаматтылық сұрақтар бойынша шығарылған шешімдерге шағым кімнің атына беріледі:
Қазақстан Республикасының Президентіне.
Сыртқы істер Министіріне.
Қазақстан Республикасының Премьер-Министіріне.
Қазақстан Республикасының Президенті жанында құрылған азаматтылық сұрақтар бойынша комиссияның төрағасы.
Ішкі істер Министіріне.
Келесі негіздер болған жағдайда Қазақстан Республикасының территориясына кіруге рұқсат етілмейді (дұрыс емес жауапты қөрсетіңіз):
Егер рұқсат бермеуі, Қазақстан Республикасының азаматтарының және өзге де тұлғалардың құқықтармен заңды мүдделерін қорғау үшін қажет болса.
Егер ол Қазақстан Республикасының егемендігіне қарсы шығып, оның территориясының бірлігімен тұтастылығын бұзуға шақыратын болса.
Егер ол тероршылдық әрекет үшін сотталған болса немесе сотпен аса қауіпті рецедивист (баукеспе) деп танылған болса.
Егер ол бұрын Қазақстан Республикасының территориясынан алыстатылған болса.
Егер ол шетел мемлекеттің территориясында тұлғаға қарсы қылмыс үшін жазаны өтеп шыққан болса.
Қазақстан Республикасының территориясынан шетел азаматына шығуға рұқсат етілмейді, егер ол (қателікті қөрсетіңіз):
Ол Қазақстан Республикасының алдында.
О л Қазақстан Республикасының азаматтарының алдында барлық міндеттерін орындаған болса.
Егер ол қылмыс жасаған үшін сотталған болса - жазаны өтеп немесе жазадан босатылғанға шейін.
Егер ол сотпен оған жүктелген міндеттерді орындаудан бұлтарса-міндеттерді орындалғанға шейін.
Қазақстан Республикасының заңдарымен орнатылған өзге де негіздер бойынша.
Төменде қөрсетілген конституциялық құқықтардың кайсысына, теқ-қана Қазақстан Республикасының территориясында тұрақты тұратын шетел азаматтары ие бола алады:
Өзге де мүлікті иелену.
Жеке меншікте тұрғын ұй.
Сайлау және сайлану құқығына.
Мәдениет жетістіктерімен пайдалану құқығына.
Абыройына және қадір-қасиетіне қол тиіспеушілік құқығына.
Шетел азаматы Қазақстан Республикасының территориясынан алыстатылады егер (қатесін көрсетіңіз):
Егер ол кылмыс жасаған үшін Қазақстан Республикасының территориясында сотталған болса.
Оның әрекеттері мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ету мүдделеріне немесе қоғамдық тәртіпті қорғауына қайшы келетін болса.
Бұл тұрғын халықтың денсаулығын және имандылығын қорғау үшін қажет болса.
Ол Қазақстан Республикасының шетел азаматтарының құқықтық жағдайы туралы заңдарды бұзған болса.
Ол Қазақстан Республикасының кедеңдік, валюталық өзге де заңдарын бұзса.
Айыппұл салу туралы қаулының орындалуы бойынша іс жүргізудің аяқталуы:
Қаулы орындалғаны туралы белгі қойылып.
Қаулыны шығарған органға.
Лауазымды адам, қайтарылады.
ӘҚБ көрсетілген жеңілдіктерді алған соң.
Үшінші жаққа айыппұлды өтеуден кейін.
Бір адам жөненде әкімшілік жаза қолдану туралы бір неше шығарылған қаулының орындалу тәртібі:
Әр қаулы дербес орындалады.
Барлықтары бірігіп орындалалды.
Тағайындаладын жазаңың турлері бойынша топтастырлып орындалады.
Тағайындайтын субъектілердің бірккен шешімінің негізінде.
Жазаға келтірілген шағындарға байланысты.
Жеке немесе қоғамдық сипаттағы сұрақтар бойынша азаматтардың ақпараттарды алу қажеттілігін қөрсететін жолдау ол:
Сауал.
Сұрау.
Өтініш.
Шағым.
Иесі бүркемеленген өтініш.
Әкімшілік мәжбүрлеу басқару әдісі ретінде адамдардың санасына және мінез құлықтарына қандай тұрғыдан ықпал етеді:
Психикалық.
Материалдық.
Физикалық.
Логикалық.
Моральдық.
Әкімшілік мәжбүрлеудің белгілері:
Заңның негізінде қолданылады.
Юрисдикциялық (іс жүргізушілік), құқық қолданушылық актілері арқылы жүзеге асырылады.
Жеке тұлғаларға арналған, яғни әкімшілік – құқықтық нормаларды бұзған нақты құқық субъектілерге ғана қолданылады.
Белгілі бір басқару істеріншешуге бағытталған.
Заң жүзінде нәтижелі қызмет, яғни тек соны қолданудың арқасында ғана тиісті нәтижеге қол жеткізуге болатын құқықтық тәртіп.
Мақсатты міндеті бойынша әкімшілік мәжбүрлеу түрлері:
Әкімшілік бұлтартпау шаралары.
Әкімшілік мәжбүрлеу шаралары.
Әкімшілік жауапкершілік шаралары.
Әкімшілік қылмыстық шаралары.
Әкімшілік құрылымдық шаралары.
Әкімшілік мәжбүрлеу шараларын қолдануды реттейтін актілерді мына мемлекеттік басқару органдары шығаруға құқылы:
Әкімшіліктер.
Парламент, Президент.
Үкімет, Маслихаттар.
Мәжіліс, Сенат.
Тек қана Президент.
Әкімшілік жауапкершілікке мынадай белгілер тән:
Әкімшілік жауапкершілікті заңдар, заң күшіндегі актілер немесе олардың әкімшілік құқық бұзушылық туралы нормалары белгілейді.
Құқықтық тәртіпті бұзудан қорғау құралы болып табылады .
Әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жаза қарастырылған. |
Скачать 42.59 Kb.