11 А физика. Радиобайланыс
 Скачать 6.63 Mb.
|
РадиобайланысБұқаралық ақпарат құралдарының ішінде жаңалық таратуда ең шапшаң, жедел құрал Радио екені баршамызға мәлім. Күнделікті тірлігінді істеп жүріп-ақ өзіңе керекті ақпаратты алуға болатын радионың адамзат баласы үшін маңызы зор. Жалпы, радионың шығу тарихы туралы сөз болғанда екі ғалымның атауы аталады. Олар профессор Александр Степанович Попов екінші ғалым, физик Гульельмо Маркони. Тұңғыш рет электромагниттік толқынды сымсыз байланыс жасау үшін қолдануға болатынын 1895 жылы 7 мамырда орыс ғалымы А.С. Попов Ресейдің физика химия қоғамының мәжілісінде тәжірибе жасап көрсетті.Попов электромагниттік толқындарды тіркеудің сенімді және жақсы сезгіш тетігі – когерерді қолданды. Радиобайланыс түрлері Радиотелеграфты Радиохабар Телевидение Радиолокация Радиотелефонды Жоғары жиілікті тербелістер генераторы Модуляциялау қондырғысы микрофон Толқын таратқыш антенна Толқын қабылдағыш антенна Қабылдағыш контур Дыбыс зорайтқыш Радиобайланыстың негізгі принциптері Осы сұлбаға сүйене отырып, радиобайланыстың негізгі физикалық принципін жүзеге асырады. Таратқыш радиостанцияда жоғары жиілікті тербелістер генераторы антеннада қоздыратын жиілігі жоғары айнымалы ток кеңістікте шапшаң өзгеретін электромагниттік өріс туғызады да, ол электромагниттік толқын түрінде тарайды Қабылдағыш антеннаға жеткен электромагниттік толқын таратқыш станция қандай жиілікпен жұмыс істейтін болса, жиілігі дәл сондай айнымалы ток туғызады. Қабылдағыш антеннаға қосылған тербелмелі контур резонансқа түсу нәтижесінде жиілігі бізге қажетті таратқыш радиостанцияның жиілігіндей еріксіз тербелісті ғана күшейтіп, бөліп алады. Радиобайланыстың дамуының ең маңызды кезеңі 1906 жылы американдық инженер Д. Форестің үш электродты шамды — триодты ойлап шығарумен байланысты. Триод негізінде 1913 жылы өшпейтін электрлік тербелістердің шамды генераторы жасалынды. Соның нәтижесінде электромагниттік толқын арқылы енді музыканы, сөзді, яғни дыбысты қашықтықта тарату жүзеге асырылды. Оны радиотелефондық байланыс деп атады. Дыбыс сигналын төменгі жиілікті электр тербелісіне түрлендіру Модуляция Частотная Амплитудная Төменгі жиілікші электрлік тербелістерге сәйкестендіре отырып жоғары жиілікті электромагниттік тербелістерді басқару — жоғары жиілікті тербелістерді модуляциялау деп аталады. Модуляция деп отырғанымыз жоғары жиілікті тербелістердің параметрлерінің бірін — амплитудасын, жиілігін немесе фазасын төменгі (дыбыс) жиілікпен баяу өзгертетін процесс. Радиобайланыста амплитудалық, жиіліктік және фазалық модуляция қолданылады. Жоғары жиілікті тербелістерді тасымалдаушы жиіліктер деп атайды, өйткені олар дыбыс жиілігіндегі тербелістердің тасымалдаушылары рөлін атқарады. Детектор схемасы Детектрлеу Қарапайым радиоқабылдағыш 1-қабылдағыш антенна. 2-тербелмелі контур. 3-детектор (диод). 4-конденсатор (фильтр). 5-резистор. 6-дыбыс зорайтқыш
РАДИОТОЛҚЫНДАРДЫҢ ТАРАЛУЫ Радиолокация – нысандардан шағылған радиотоқындардың көмегімен оларды тауып және сол нысандардың координаталарын анықтау. Радиолокаторларды ұшақтарды, кемелерді, үйірілген бұлттарды тауып, оларға дейінгі қашықтықты анықтау үшін және ғарыштық зерттеулерде ғаламшарларға дейінгі қашықтықты өлшеу үшін қолданады. Радиолокация арқылы ғаламшарлардың орбиталық қозғалыс жылдамдығы және өз осінен айналу жылдамдығы анықталынады. Нысанға дейінгі қашықтықты анықтау Тапсырмалар ІV. Бекіту Тест І-нұсқа 1. Егерде толқынның жылдамдығы 1500м/с тең,ал тербеліс жиілігі 500Гц болса,онда толқынның ұзындығын анықтау А) 0,33м В)3м С) 0,75*10 м Д) 7,5*10 Е) 30м 2. Минут ішінде серіппедегі жүк 12 тербеліс жасайды . Тербеліс периодын анықтаңдар А) 15с В)12с С) 5с Д) 0,2с Е) 0,5с 3. Ұзындығы 40см математикалық маятниктің тербеліс периоды неге тең? А) 2с В)1/13с С) 1,3с Д) 1/2с Е) 3,14с 4. Егер тербелетін дененің массасы 4 есе артатын болса, онда серіппелі маятниктің меншікті тербелісінің периоды қалай өзгереді? А) 2 есе кем В) 2 есе артық С) өзгермейді Д) 4 есе артады Е) 4 есе кемиді 5. Егерде индуктивтілікті екі есе кемітсек, ал сыйымдылықты 8 есе арттырсақ, онда котурдағы еркін тербеліс аериоды қалай өзгереді? А) 2 есе кем В) 2 есе артық С)16 есе артық Д) 4 есе артық Е) 4 есе кем ІІ-нұсқа 1. Жиілігі 680Гц дыбыстың толқынның ұзындығыын анықтаңдар (дыбыстың ауадағы жылдамдығы 340м/с) А)1м В) 0,5м С)0,2м Д) 680м Е)340м 2. 4 секундта 8 тербеліс жасайтын маятниктің тербеліс периодын анықтаңдар. А) 4с В)32с С)0,5с Д)8с Е)2с 3.Массасы 4кг жүк ілінген қатаңдығы 16 Н/м серіппелі маятник тербелісінің перио дын анықтаңдар А)3,14с В 31,4с С) 314с Д) 6,28 Е) 62,8с 4.Математикалық маятниктің жібінің ұзындығы 9 есе кемісе, онда маятниктің тербеліс периоды А) 3 есе кем В) өзгермейді С) 9 есе артық Д) 3есе артық Е) 9 есе кем 5.Егерде индуктивтілікті 18 есе арттырып, ал сыйымдылықты 2 есе кемітсек, онда контурдағы еркін тербеліс периоды қалай өзгереді? А) 3 есе артық В) 3 есе кем С) өзгермейді Д) 9 есе артық Е) 9 есе кем 1. Электромагниттік өріс-ақиқат нәрсе немесе 2. Электромагниттік өріс теориясын жасаған ғалым 3. Электромагниттік толқындар қандай толқындар 4. Электромагниттік толқындар не тасмалдайды ? 5.Электромагниттік тербелістер периодын анықтауға арналған формуланы кім алды ?
|