Құрмалас сөйлемдер 3 топқа бөлінеді:
Сложные предложения бывают 3 видов:
Салалас (Сложносочинённое предложение)
Сабақтас (Сложноподчинённое предложение)
Аралас (Сложная синтаксическая конструкция)
Салалас құрмалас сөйлемдер
|
1. Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлем
да, де, та, те, және
Мұғалім сыныпқа кірді де, оқушылар тұрды.
|
2. Қарсылықты салалас құрмалас сөйлем
бірақ, ал, дегенмен, әйтсе
Мұғалім сыныпқа кірді, бірақ оқушылар тұрмады.
|
3. Кезектес салалас құрмалас сөйлем
не... не, немесе, әлде, біресе... біресе
Далада біресе жаңбыр жауады, біресе қар жауады.
|
4. Талғаулы салалас құрмалас сөйлем
не... не, я... я
Дүкенге я мен барамын, я сен барасың.
|
5. Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем
сондықтан, себебі, өйткені
Мұғалім сыныпқа кірді, сондықтан оқушылар тұрды.
|
6. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем
сонша, мынау
Менің айтарым сонша, ...
|
Сабақтас құрмалас сөйлемдер
|
1. Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
(-ған, -ген, -қан, -кен) + (-да, -де, -ша, -ше, -ғалы, -гелі)
Мұғалім сыныпқа кіргенде, оқушылар тұрды.
|
2. Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
-са, -се
Мұғалім сыныпқа кірсе, оқушылар тұрады.
|
3. Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
(-са, -се) + (-да, -де, -та, -те)
Мұғалім сыныпқа кірсе де, оқушылар тұрмады.
|
4. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
-у + үшін
Балаларды үйрету үшін, Алтынсарин мектептерді ашты.
|
5. Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
(-ған, -ген, -қан, -кен) + (-дықтан, -діктен)
Мұғалім сыныпқа кіргендіктен, оқушылар тұрды.
|
6. Қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
-ып, -іп, -п; -а, -е, -й
Мұғалім сыныпқа кіріп, оқушылар тұрды.
| |
Скачать 14.73 Kb.