Пионерова Балнур. 1. Белоктар неге жоары молекулалы осылыстара жатады Белоктарды массасы те лкен 000. 000 дейін белоктар айталанатын бірліктерден мономерлерден трады, сондытан белоктар жоары молекулалы осылыстара жатады 2
 Скачать 31.86 Kb.
|
|
Келесі сұрақтарға жауап беріңіздер: 1.Белоктар неге жоғары молекулалы қосылыстарға жатады? Белоктардың массасы өте үлкен - 1.000.000 дейін; белоктар қайталанатын бірліктерден - мономерлерден тұрады, сондықтан белоктар жоғары молекулалық қосылыстарға жатады 2.Белоктардың құрамы неден тұрады? Белоктардың құрамына көміртегі, сутегі, оттегі және азот кіреді. Сонымен қатар, олардың барлығында дерлік күкірт бар, өйткені ол цистеин мен метионин аминқышқылдарының бөлігі болып табылады. Синтезден кейін кейбір ақуыздарға фосфор қышқылының қалдықтары, сондай-ақ құрамында темір, магний, мырыш, мыс, марганец және басқа микроэлементтер бар аминқышқыл емес топтар қосылуы мүмкін. 3.Белоктардың маңызы және атқаратын қызметтері қандай? Басқа биологиялық макромолекулалар сияқты (полисахаридтер, липидтер және нуклеин қышқылдары) белоктар барлық тірі ағзалардың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады және жасуша өмірінде маңызды рөл атқарады. Белоктар зат алмасу процестерін жүзеге асырады . Олар жасушаішілік құрылымдардың бір бөлігі болып табылады - органеллалар мен цитоскелет , жасушадан тыс кеңістікке бөлінеді, онда олар жасушалар арасында берілетін сигнал ретінде әрекет ете алады , тағамның гидролизіне және жасушааралық заттың түзілуіне қатысады . Белоктардың қызметтеріне қарай жіктелуі өте ерікті, өйткені бір белок бірнеше функцияларды орындай алады. Мұндай көп функционалдылықтың жақсы зерттелген мысалы - лизил-тРНҚ синтетазасы, аминоацил-тРНҚ синтетазалар класының ферменті, ол тРНҚ -ға лизин қалдығын қосып қана қоймайды , сонымен қатар бірнеше гендердің транскрипциясын реттейді . Нәруыз жасуша тіршілігіне аса маңызды қызметтер атқарады. Өршіткі қызметін атқаратын нәруыздар Тасымалдау Қозғалыс қызметін атқаратын нәруыздар Нәруыздардың жабынды тіректік және құрылыстық қызметі Қорғаныштық қызмет атқаратын нәруыздар Қабылдағыш қызмет атқаратын нәруыздар Коректік заттармен қамтамасыз ететін нәруыздар 5.Белоктардың неше түрлі құрылымы бар? К.Линдстрем-Ланг белоктардың құрылымдық ұйымдасуының 4 деңгейін ажыратуды ұсынды: біріншілік , екіншілік , үшіншілік және төрттік құрылымдар. Бұл бөлім біршама ескіргенімен, ол әлі де қолданыла береді . Полипептидтің бастапқы құрылымы (амин қышқылы қалдықтарының реті) оның генінің құрылымы мен генетикалық кодымен анықталады , ал жоғары ретті құрылымдар белоктардың қатпарлануы кезінде түзіледі . Тұтастай алғанда ақуыздың кеңістіктік құрылымы оның аминқышқылдарының тізбегі арқылы анықталғанымен, ол айтарлықтай тұрақсыз және сыртқы жағдайларға байланысты болуы мүмкін, сондықтан артықшылықты немесе ең энергетикалық қолайлы белок конформациясы туралы айту дұрысырақ 6.Белоктардың физикалық және химиялық қасиеттеріне мысалдар келтіріңдер. Физикалыққасиеттері. Атқаратын қызметтері сияқты қасиеттері де әр түрлі.Бір белоктар колоид ерітінді түзе суда ерісе (мысалы,жабын ұлпаларының белоктары). Қыздырудан,ауыр металл тұздарының және қышқылдардың әсерінең белоктардың үшінші және екінші реттік құрылымы бұзылады,бұл құбылыс денатурациялану деп аталады.Мысалы, жұмыртқаның пісуі, қауырсынынң және еттің күюі, т.б. Денетурацияланған белок қайта қалпына келмейді. Химиялыққасиеттері.Белоктардың аминқышқылдарының қалдықтарында әр түрлі химиялық реакцияларға түсуге қабілетті функционалдық топтар жеткілікті. Олар тотығу-тотықсыздану, эфирлену, алкилдену, нитрлену реакциялары қатысады, сондай-ақ екідайлы болғандықтан, қышқылдармен және негіздермен тұз түзеді. Ортаның белгілі бір pH мәнінде белоктың молекуласындағы оң және теріс зарядтар саны тең болып, бейтарап күйге келеді. Бұл кезде олардың суда ерігіштігі де төмен болады және ол- белоктың ең негізгі қасиеттерінің бірі. Осындай электробейтарап күйде ерігіштігінің төмен болуына сүйеніп, технологияда белокты заттарды бөліп алады. 7.Белоктардың қандай сапалық реакциялары бар? 1.Белоктардың маңызды қасиеттеріне олардың гидролизі жатады: Гидролиз реакциясының ақырғы өнімдері- α-аминқышқылдары. 2. Белоктар екідайлы қосылыстар, сондықтанқышқылдармен де, сілтілермен де әрекеттесіп, екіншілік және үшіншілік құрылымдары бұзылу арқылы қайтымсыз деп Белок молекулалары өздерінің екідайлы қасиеттерінің арқасында артық сутек катиондарын немесе гидроксид-аниондарын байланыстырып,организімде бейтарап ортаға жақын тұрақты қышқылдық ортаны сақтап тұруға көмектеседі.Мұндай ерітінділер буферлік деп аталады.Бұл қасиеті биологиялық сұйыктарда pH-ты тұрақты ұстау үшін өте маңызды. 3.Жануы.Белоктар азот,көмірқышқыл газы,су және т.б. заттарды түзіп жанады.Жанған кезде күйген қауырсынның иісі сезіледі. 4.Ксантопротеин реакциясы.Белоктарды анықтау үшін олардың түстіреакциялары қолданылады.Оның біреуі ксантопротеин реакциясымен 9-сыныпта танысқансыңдар. Құрамында бензол ядросы бар белоктар концентрациялы азот қышқылымен сары түс( “ксанто’’-сары,“протеин”-белок) береді. 8.Белокты синтездеу проблемасының теориялық және практикалық маңызы қандай? Ақуызды синтездеу проблемасының теориялық және практикалық маңызы бар. Ақуыз молекуласының күрделі болуына байланысты қазіргі уақытқа дейін ақуыз синтезі толық іске аспай отыр. Ақуыз молекулалары үздіксіз қозғалыста болады. Ақуыз молекулаларын синтездеуге әрекет жасаған ғалымдардың сәтсіздіктерінің себебі де осында болуы мүмкін. Ақуыз молекулаларының үздіксіз өзгеруін анықтайтын заңдылықтарды түсіну — қазіргі ғылымның ең басты міндеттерінің бірі. 9.Глицин, аланин қышқылдарынан пептид тізбегін құрастырыңдар?  Тақырыпқа байланысты шығармашылық жұмыс дайындау ұсынылады: (сөз жұмбақ, ребус, т.б., өзіндік жұмыс құрастыру) Пионерова Балнур СД 229 К |