химия 15. 1. Фтор, хлор, бром, иод атомыны электронды формулаларын жазу

• Название: 1. Фтор, хлор, бром, иод атомыны электронды формулаларын жазу
• Дата: 20.01.2022
• Размер: 22.34 Kb.
• Имя файла: химия 15.docx
• Тип: Документы; #337466

1.Фтор, хлор, бром, иод атомының электронды формулаларын жазу.

Фтор атомының электрондық формуласы ls²2s²2p⁵, валенттілік электрондары 2s²2p⁵.

Хлор атомының электрондық формуласы: ls²2s²2p⁶3s²3p⁵, валенттілік электрондары 3s²3p⁵3d⁰.

Бром 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰ 4s² 4p⁵

2.Галогендерге қандай тотығу дәрежелері тән? Неліктен фтордың оң тотығу дәрежесі жоқ?

Олардың валенттілік электрондарының жалпы формуласы ns² nр⁵ (n=2-6). Бұл элементтердің топтық атауы «тұз түзуші» деген түсінікке сәйкес келеді.

Галогендердің соңғы электрондары р-деңгейшесіне түседі, сондықтан олар р элементтеріне жатады. Топ бойынша жоғарыдан төмен қарай олардың атом радиустары артады, қайнау температурасы мен тығыздықтары да осы бағытта өседі. Олардың агрегаттық күйлері газдан (F₂, С1₂) сұйықтыққа (Вr₂), ары қарай қатты (І₂) күйге өзгереді, түстері де біртіндеп қоюлана түседі.

Галогендер типтік бейметалдар, себебі олардың сыртқы валенттілік қабаттарының толысуына бір ғана электрон жетіспейді, оны қосқанда тотықтырғыштық қасиет көрсетіп, өзінен кейін тұрған бекзат газдардың электрондық кұрылысын алады.

Галогендердің тотықтырғыштық қасиеттері топ бойынша жоғарыдан төмен қарай кемиді, себебі атом радиустары артқандықтан ядроның электрон тарту күші азаяды.

Фтор қосылыстарында тек бір валенттілік қана көрсетеді, тотығу дәрежесі үнемі -1,0-ге тең, себебі ол электртерістіктілігі ең жоғары элемент; оның екінші энергетикалық деңгейінде екі ғана деңгейшесі бар, электрондардың дараланып көшетін орны болмағандықтан топ нөміріне сәйкес валенттілік көрсете алмайды. 

3.ВБӘ қолданып, галоген молекулаларындағы химиялық байланыс түзілуін түсіндіру.

Валенттік байланыстар әдісі — көрнекі және әртүрлі молекулалар мен иондардың құрылымын, қасиетін оның ішіндегі кеңістіктегі конфигурациясын, үйектілігін, байланыстың энергиясы мен ұзындығын және т.б болжауға мүмкіндік береді. Бұған қарамастан бұл әдіс заттың магниттік қасиетін, жұптаспаған электрондары бар молекулалардың санын және бірқатар басқа құбылыстарды түсіндіре алмайды.

4.Бос галогендерді қалай алуға болады?

Галогендердің валенттік қабығында 7 электрон бар, сондықтан олардың электронды алуға деген құлшынысы жоғары. Сондай-ақ галогендердің атом радиустары кіші болғандықтан және ядроның валенттік электрондарға тигізетін үлкен тартымдылығына байланысты жоғары электр терістілігі бар.Галогендер өте реактивті, бұл олардың уыттылығын түсіндіреді. Сонымен қатар, олар тотықтырғыш заттар болып табылады.Реактивтіліктің төмендеу реті: F> Cl> Br> I> At.Галоген атомдары өзінің үлкен реактивтілігінің арқасында табиғатта еркін болмайды; керісінше, олар агрегаттарда немесе ковалентті байланыстармен байланысқан диатомдық молекулалар түрінде кездеседі.

5.Биогенді s,p,d-элементтері, ағзадағы биологиялық ролі. Медицина мен фармациядағы s,p,d-элементтерінің маңызы.

-Дәрілермен байланысатын галоген атомдары оларды липофильді етеді. Бұл дәрі-дәрмектердің құрамына кіретін липидтерде еріп, жасуша мембраналарын оңай өтуіне мүмкіндік береді.

-Хлор орталық жүйке жүйесінің нейрондарына GABA нейротрансмиттерінің рецепторларымен байланысқан иондық каналдар арқылы диффузияланады, осылайша седативті әсер етеді. Бұл бірнеше анксиолитиктердің әсер ету механизмі.

-HCl асқазанда болады, ол тамақ өнімдерін қайта өңдеуді қолдайтын азайту ортасын құру арқылы араласады. Сонымен қатар, HCl ақуыздың гидролизін бастайтын фермент пепсинді белсендіреді, бұл белок материалын ішекке сіңіруге дейінгі кезең.

-Гидрохлор қышқылы (HCl) жуынатын бөлмелерді тазартуда, оқу және ғылыми зертханаларда және көптеген салаларда қолданылады.

-PVC (поливинилхлорид) - бұл киім, еден плиткалары, электр кабельдері, икемді түтіктер, құбырлар, үрлемелі құрылымдар мен шатыр плиталарында қолданылатын винилхлоридті полимер. Сонымен қатар, хлор басқа пластикалық материалдарды өндіруде аралық зат ретінде қолданылады.

-Хлор бромды алуда қолданылады.

-Метилхлорид жансыздандыру қызметін атқарады. Ол белгілі бір силиконды полимерлер өндірісінде және майларды, майларды және шайырларды шығаруда қолданылады.

-Хлороформ (CHCl₃) - көптеген зертханаларда, әсіресе органикалық химия мен биохимиялық зертханаларда, оқытудан ғылыми зертханаларға дейін қолданылатын еріткіш.

- Соңында хлорға қатысты трихлорэтилен металл бөлшектерін майсыздандыру үшін қолданылады.

- Бром

-Бромин алтынды өндіру процесінде және мұнай мен газ ұңғымаларын бұрғылауда қолданылады. Ол пластмассада және газ өндірісінде жалынға төзімді зат ретінде қолданылады. Бром отты оттектен оқшаулап, оны сөндіреді.

- Бұл гидравликалық сұйықтықтарды, салқындатқыш және құрғату құралдары мен шашты қалыптауға арналған препараттар өндірісінде делдал. Бромид калийі фотопластинкалар мен қағаздар жасауда қолданылады.

- Бромды калий антиконвульсант ретінде де қолданылады, бірақ тұздың неврологиялық дисфункцияны тудыруы мүмкін болғандықтан оны қолдану азайды. Сонымен қатар, оның кең тараған тағы бір әдісі - қатты сынамаларды инфрақызыл спектроскопия әдісімен өлшеуге арналған чип ретінде.

-Броминді қосылыстар пневмонияны емдеу үшін қолданылатын дәрілерде болады. Сондай-ақ, бром қосылыстары Альцгеймер ауруын емдеу кезінде қолданылатын сынақтарда қолданылатын дәрілік заттарға қосылады.

-Бромин көмірді отын ретінде қолданатын электр станцияларындағы сынаппен ластануды азайту үшін қолданылады. Ол сондай-ақ тоқыма өндірісінде түрлі түсті бояғыштар жасау үшін қолданылады.

-Метил бромы пестицид ретінде топырақ пен тұрмыстық фумигация үшін пайдаланылды, бірақ озонға зиянды әсері оның қолданылуын шектеді.

-Галогендік шамдар қыздырғыш, аз мөлшерде бром мен йод қосу шамдардың көлемін кішірейтуге мүмкіндік береді.

- Йод

-Иод организмдегі метаболизмнің реттеуші гормоны - қалқанша безінің жұмысына қатысады. Қалқанша безі оның мақсатты мүшелеріне әсер ететін T3 және T4 гормондарын бөледі. Мысалы, жүрек бұлшықетіне гормоналды әсер ету қан қысымы мен жүрек соғысының жоғарылауын тудырады.

-Сондай-ақ, йод крахмалдың бар-жоғын анықтау үшін қолданылады. Күміс йодид - фотосуреттерді әзірлеу кезінде қолданылатын реактив.

- Фтор

-Қуыстардың алдын алу мақсатында тіс пасталарына кейбір фтор қосылыстары қосылады. Фтордың туындылары әр түрлі анестетиктерде болады. Фармацевтикалық өнеркәсіпте олар фторды олардың ағзаға әсер етуінің жақсаруын зерттеу үшін дәрілік заттарға қосады.

-Гидрофтор қышқылы әйнекті эфирге айналдыру үшін қолданылады. Сондай-ақ галондар өндірісінде (өрт сөндіретін газдар, мысалы, фреон). Алюминийдің электролизінде оны тазартуға қол жеткізу үшін фтор қосылысы қолданылады.

-Анти-рефлекторлы жабындарда фтор қоспасы бар. Бұл плазмалық экрандар, жалпақ экрандар және микроэлектромеханикалық жүйелер өндірісінде қолданылады. Фтор кейбір керамикаларда қолданылатын сазда да болады.

- Астато

Қалқанша безінің жұмысын реттеуге астатин йодқа көмектесе алады деген пікір бар. Оның радиоактивті изотопы (²¹⁰At) тышқандардағы онкологиялық зерттеулерде қолданылған.