ТЭП. 1) жиынтык (гален) препараттар
 Скачать 17.69 Kb.
|
|
Дәрілік өсімдіктердің емдік максатта пайдаланылатыны бұрыннан белгілі. Адамдар ғасырлар бойы әртүрлі өсімдіктерді колдана отырып, ішінен тиімділерін тандап алып отырған. Алғашкы дәстүрлі (үнді және тибет) медицина толыктай осы дәрілік өсімдіктерден алынған дәрілерге негізделген. Емдік препараттар биологиялык белсенді және соған сәйкес заттардын косындысы түрінде кептіріліп жасалған. XIX ғасырдан бастап көптеген өсімдіктерді белсенді заттар алу максатында зерттей бастады. Дәрілік өсімдіктердін көпшілігі дерлік 1850-1950 жж. зерттеліп, фармакопеяға енгізілді. Бірак Эрлиханын химиотерапия туралы теориясынын дамуы дәрілік заттарды бөліп алуда үлкен маңызды орын алды, осы саладағы зерттеулер күрт көбейді және адам мен жануарлар ауруларын емдеу үшін жаңа дәрілер алынды. Сонымен, экстракты препараттарды шикізаты мен кұрамы бойынша 3 топка белуге болады: 1) жиынтык (гален) препараттар; 2) барынша тазартылған препараттар (жана гален); 3) жеке заттардың препараттары. Заттардың бір фазадан екінші фазаға ауысу үдерісі еріткіш пен еріген зат концентрациялары тепе-тендік күйге келгенше жүзеге асады. Сондыктан да концентрациялардың айырмашылығы диффузия үдерісінің козғалтқыш күші болып табылады. Диффузияның екі түрі бар: 1) молекулалык диффузия; 2) конвективті диффузия. Молекулалық диффузия Молекулалык диффузия — заттардың өзара ену үдерісі кезінде бір-біріне шекаралас және жалғыз макроскопиялык молекулалардың кездейсок ретсіз қозғалысы салдарынан болатын үдеріс. Молекулалык диффузия интенсивтілігі молекулалардың кинетикалык энергиясына тәуелді. Мысалы: • газдардын молекулалары жоғары жылдамдыкпен козғалатын болса, газдар онай бір-бірінде ериді; • молекулалык диффузия сүйыктарда және катты ерітінділерінде заттар баяулайды. Молекулалык диффузияның математикалык өрнегі (Фик немесе А.Н. Щукарев-Фик) зандарымен төмендегідей үсынылуы мүмкін. сІМ dt - D - F * . dx мұнда: dM dt — диффузия, кг/с; dC — бөліну шекарасындағы концентрациянын, кг/м3; dx — диффузиялык кабат қалындығының өзгерістері, м; Ғ — бөліну шекарасынын беті, м2; D — молекулалык диффузия коэфициенті, бірлік уақыт ауданында (м2) бірлік уакытқа сәйкес (с) байланысын көрсетеді; әртүрлі концентрацияда бірлік уакыты және кабат калыңдығына — 1 м тен келеді; «—» белгісі жасушадағы процестің концентарция төмендейтін бағытқа қарай ығысуын көрсетеді. Эйнштейн бойынша молекулалык диффузия коэфициентін математикалық өрнектеу тендеуі: £> = R T 1 N. 6п г| г мұнда: R — газ тұрактысы, 8,32 Дж/град. • моль; Т — абсолютті температура; Ng — Авогадро саны (6,06х 1023); г) — тұгқырлығы, н/(схм2); г — баяулаткыш бөлшектер саны. Конвективті диффузия — заттардың бір фазадан баска фазаға көлемдерінін ауысуы кезінде, ерітінді фазаларының бір-бірімен салыстырғандағы козғалыс үдерісінің ауысуын айтамыз. Конвективті диффузия жылдамдығынын математикалык теңдеуін төмендегідей өрнектейміз: dM dx =-Р F d-C, мұнда: Ғ d С — молекулалык диффузия; 3 — конвективті диффузия коэффициенту ол әртүрлі концентрация кезінде 1 с уакытга өтетін заттар санын көрсетеді. Конвективті диффузия жылдамдығын төмендегідей жоғарылатуға болады: • концентрациясы айырмашылыктарын жоғарлату (диализ және еріткіштердерді ауыстыру аркылы); • масса алмасу бетін ұлғайту аркылы. Конвективті диффузияның екі түрі болады: 1) табиғи (гидростатикалыксұйык, температуранын өзгеруі, экстрагент және еріткіш тығыздыктарынын әртүрлі болуы нәтижесінде түзіледі); 2) үдемелі (жасанды) (араластырғыштар, сорғылар, дірілдеткіштер көмегімен жүзеге асады). |