ильзат курс. 1. Технологиялы блім
 Скачать 0.63 Mb.
|
|
Кіріспе Кабель деп бір немесе бірнеше сымдардан түратын электор ток өткізгіші. Сымдар бір талшықты және көп талшықты болып бөлінеді. Сым деп оқшауланған төсеу жағдайына байланысты сырты оралған немесе тоқылған бір немесе одан көп кабелдік бұйым. Кабельдер көбінесе мыс немесе алюминийдан түрады. Кабельдердің сипаттамасы, маркасы, қолданылуы жазылады. 1.Технологиялық бөлім Кабельдер сымдар алюминий және мыс тәрізді ток өткізгіш металдан жасады, резңкемен және пластмасамен оқшауланған талсым түрінде шыгады. Кабельдер жоғарғы кернеулі және төменгі кернеу болып бөінеді. Көп талшықты және бір талшықты кабельдердің жалғану әдістері.   Кабельдер электр энергиясын беру және тарту, сонымен катар электр кондырғыларының элименттерін бір біріне жалғасыру үшін қолданылады. Элетр желелірінде кабель бұл электр немесе телекомуникация сигналдарын бір жерден екінші жерден жіберу үшін өткізгіш немесе өткізгіштер тобы болып табылады. Кабельдер 3 топка бөлінеді Күш кабель, Байланыс кабель, Радиожиіліктік кабель. Күштік кабелі — өнеркәсіптік орындарында электр энергиясын беруге арналған кабель Күштік кабельдер айнымалы ток энергиясын коммуналдық кәсіпорындардан тұтынушыға беруге арналған. 10-35кВ – 220-330кВ есептелген. Күштік 4 негізгі элементтен тұрады: Өткізгіш өзектер Әр өзектің оқшаулауы Қабықтар Сыртқы қорғаныс жабыны Өзектер классының түрлері: Өткізгіш өзектердің саны бір немесе бірнеше болып келеді.Сым: мыс Қорғаныс қабығы: қорғасын Сыртқы қорғаныс қабығы: полиэтиленді шланг Оқшаулау материалы: жаңбайтын резина Оқшаулауғыш: Резина ВВГ маркалы кабель Қалыпты жүктемеде Артық жүктемеде Ауада 27 Ампер 30 Ампер Жерде 36 Ампер 41 Ампер ПВХ пластикаттан оқшаулау поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық Мыс сымы * - А әрпінің болмауы ток өткізгіш сымы-мыс В - ПВХ пластикаттан оқшаулау В - поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық Г - қорғаныс жабынының болмауы ГОСТ 31996-2012 бойынша талшық түстері : КӨК АҚ Ауада 220В 5кВт Жерде 220В 7кВт Ауада 380В 17кВт Жерде 380В 23кВт АВВГ маркалы кабель Қалыпты жүктемеде Артық жүктемеде Ауада 21 Ампер 23 Ампер Жерде 28 Ампер 32 Ампер ПВХ пластикаттан оқшаулау поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық Алюминий сымы А – алюминий сымы В - ПВХ пластикаттан оқшаулау В - поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық Г - қорғаныс жабынының болмауы Ауада 220В 4кВт Жерде 220В 6кВт Ауада 380В 13кВт Жерде 380В 18кВт ГОСТ 31996-2012 бойынша талшық түстері ПВС маркалы кабель * - А әрпінің болмауы ток өткізгіш сымы-мыс П – сым (провод) В -ПВХ-пластикаттан оқшаулау (винил) С - барлық талшықтың бірыңғай қабығында қосылу ТАЛШЫҚТЫҢ ҚИМАСЫ ЕКІ ТАЛШЫҚТЫ 0,75 мм² 6 Ампер 1 мм² 10 Ампер 1,5 мм² 316 Ампер Мыс сымы ПВХ пластикаттан оқшаулау Кернеу – айнымалы - 660В Тұрақты - 380 Жиілігі - 50Гц жақсы жылу өткізгіштігі; жоғары икемділік ; тамаша қарсылық көрсеткіштері; коррозияға төзімділігі; қызмет көрсету жеңілдігі. Кабельді байланыс жолы(Кабельная линия связи). Симметриялы немесе коаксиалды тізбектер бір-бірінен оқшауланып, бірнеше тізбектер белгілі бір тәртіппен біріктіріліп, металдан немесе пластмассадан жасалған түтікше түрінде жасалған қабықшаның ішіне орналастырылады. Мұндай қабықша тізбектерді сыртқы ауа, су және басқа табиғи құбылыстардан қорғау үшін қолданылады. Осындай қабықшаларды қорғасыннан, алюминийден және пластмассадан жасайды. Әр түрлі механикалық өсерлерден қорғау үшін қабықшаға орналасқан тізбектердің сырты қорғағыш қабатпен қапталады. Жер астына, су астында, шахталарда, канализацияда орналасуына байланысты қорғағыш қабат әр түрлі болады (оқшауланған, зиянды әсерлерден қорғағыштар, т.б.). Оқшаулағыш материалдардың түріне, тізбектердің орналасу тәртібіне байланысты кабельдер төменгі жиілікті және жоғары жиілікті болып бөлінеді. Төменгі жиілікті симметриялы кабельдер, әсіресе дыбыстық жиілікті спектрлік кабельдер көп арналы байланыстар жасау үшін пайдаланылады. Олардың спектрлік ауқымы жүздеген кГц-ті қамтиды. Ал коаксиал тізбекті кабельдердің спектрлік ауқымы ондаған МГц болады. Кабельді байланыс жолдары өздерінің қай жерде қолданылатынына байланысты бөлінеді: жергілікті,қалалық,қалааралық. Радиожиілік кабельдері антенналар мен түрлі электронды жəне электрондық құрылғылар арасында жоғары жиілікті электр энергиясын беру үшін, сондай-ақ осы құрылғылардың қосылымдарына арналған. Өндірілген кабельдер негізінен коаксиалды болып табылады. Ішкі мыс өткізгіші, полиэтиленді, флуорпластикалық немесе жартылай ауа (кеуекті пластмасса, шайбалар, кордон жəне т.б.) оқшаулау. Оқшауланған кезде полиэтилен немесе поливинилхлоридті пластиктен сыртқы өткізгіш жəне қорғаушы қабықшалар қолданылады. Кабель электр энергиясын және сигналдарды қашықтыққа жеткізу үшін пайдаланылады. Кабель арналу мақсатына орай күш кабелі (электр энергиясын тасымалдайтын), байланыс кабелі (сигналдарды тасымалдайтын), радиожиіліктік кабель (жоғары жиіліктік) болып бөлінеді. кабельдің құралымы оны тарту (су және жер астында, ауада, зиянды ортада, т.б.) және пайдалану ерекшеліктеріне қарай әр түрлі болып жасалады. Кез келген кабельге тән ортақ элементтер: ток өткізетін талсымдар, оқшаулама және сыртын қаптайтын қаптама. Ток өткізетін талсымдар алюминийден немесе мыстан жасалады. Пайдалану мақсатына орай кабель бір сымды немесе көп сымды болады. Кабель оқшауламасы диэлектрик материалдардан жасалады, олар ток өткізетін талсымдарды бір-бірінен және қаптамадан бөліп тұрады. Көп талсымды кабельге жұмыр пішін беру үшін арнаулы құрсаулық оқшауламамен қапталады. Кабельдің цилиндр формалы қаптамасы оқшауланған ток өткізетін талсымдарды ылғал мен химиялық заттар әсерінен қорғайды. Әдетте, қорғасын не алюминийден жасалынған қаптама қолданылады. Кабелдерді жалғау, жалғану ерекшеліктеріне қарай бұрау әдісі арқылы жалғау, дәнекерлеу арқылы жалғау, сығымдап біріктіру арқылы жалғау сияқты түрлерге бөлінеді. Бұл сабағымызда бұрау арқылы жалғауды үйретіледі. Талсымдар мен сымдарды сығымдау әдісімен қосуға және ұштауға келесі талаптар қойылады: түйіспелі беттердің тазалығын сақтау, түйіспелі қысымды сақтау, жаншып қысуды белгілі бір өлшемге дейін жеткізу, нұсқауда берілген сығымдау тереңдігін қамтамасыз ету, матрица мен пуасондарды, ұштамаларды немесе біріктіргіш гильзаларды дұрыс таңдау, жаншу орындарында пайда болған ойықтардың дұрыс орналасуы. Түйіспелі қысымның нормаларын сақтау талсым маркалары мен қимасына сәйкес сығымдау құралдарын дұрыс таңдау арқылы, сонымен қатар, жаншып қосу тереңдігін сығымдаудан кейінгі нұсқауда көрсетілгендей және кесте бойынша орындайды. Қимасы 10 мм2 сымдарын ұштау және қосу үшін ГА гильзалары және ТА, ТАМ ұштамаларын қолданады. Алюминий талсымдарын сығымдау кезінде ұштамаларын түтікке енгізгенде, екі жағынан екі ойық, ал гильзада төрт ойық пайдаланылады. Мыс талсымдарды сығымдау ұштамаларды бір рет жаншу арқылы және қосу гильзаларын екі рет жаншу арқысы орындалады. Талсымдардың құрылысы мен қимасына сәйкес кемитін ұштамаларды қолдануға және сымдарды тістеуге тиым салынады.  2.Конструкторлық бөлім Қосылу схемасы өнімнің құрамдас бөліктерінің өзара байланысын көрсетеді және осы қосылыстар жүзеге асырылатын сымдарды, жгуттарды, кабельдерді, сондай-ақ оларды қосу және енгізу орындарын (қысқыштар, қосқыштар) анықтайды. Қосылыстар схемасында бұйымның құрамына кіретін барлық құрылғылар мен элементтер, олардың кіріс және шығыс элементтері (ажыратқыштар, платалар, қысқыштар және т.б.), сондай-ақ осы құрылғылар мен элементтер арасындағы қосылыстар бейнеленуге тиіс. Схемадағы элементтер мен құрылғылар тіктөртбұрыштар, сыртқы контурлар немесе шартты графикалық белгілер түрінде, кіріс және шығыс элементтері шартты графикалық белгілер немесе кестелер түрінде бейнеленген. Сымдар, жгуттар және кәбілдер өтетін кіріспе элементтер стандарттарда белгіленген шартты графикалық белгілер түрінде бейнеленеді Схемадағы құрылғылар мен элементтердің графикалық белгілерінің орналасуы  өнімдегі элементтер мен құрылғылардың нақты орналасуына, ал құрылғы ішіндегі кіріс және шығыс элементтерінің орналасуы оларды құрылғыға нақты орналастыруға сәйкес келуі керек. Схемада құрылғылардың графикалық белгілерінің жанында схемалық диаграммада оларға тағайындалған позициялық белгілер көрсетілген. Элементтер мен құрылғылардың атауын, түрін, негізгі параметрлерін де көрсетуге рұқсат етіледі. Схемада бұйымға салынған немесе олардың құжаттамасында орнатылған элементтер мен құрылғылардың шығу (түйісу) белгілерін көрсету керек. Схемада бірнеше бірдей құрылғыларды бейнелеген кезде, олардың бірінде, мысалы, суреттегі трансформатор орамаларының таңбалануын көрсетуге рұқсат етіледі. Ажыратқыштар схемасында сурет салу кезінде жеке контактілерді көрсетпейтін шартты графикалық белгілерді қолдануға рұқсат етіледі, ал контактілердің қосылуы туралы ақпарат коннектордың жанында немесе схеманың бос өрісінде орналасқан кестеде келтірілген Көп түйіспелі элементтерді пайдалану кезінде сымдар мен кабель тарамдарының түйіспелерге қосылуы туралы мәліметтерді мынадай тәсілдердің бірімен көрсетуге жол беріледі: көп контактілі өнім тіктөртбұрыш түрінде бейнеленген, оның ішінде контактілер мен сымдар немесе кабель өзектері шартты түрде бейнеленген; сызықтардың ұштары тиісті турникетке немесе кабельге бағытталып, белгіленедікөп контактілі құрылғының кескінінде контактілердің байланысы көрсетілген кесте орналастырылған Сымдар, сымдар топтары, сымдар мен кабельдер диаграммада бөлек сызықтармен көрсетілуі керек. Схеманың графигін жеңілдету үшін схемада бір бағытта жүретін жеке сымдарды жалпы сызыққа төгуге рұқсат етіледі. Контактілерге жақындаған кезде әр сым бөлек сызықпен бейнеленген. Сымдар, жгуттар және кәбілдер бұйымның шегінде өткізгіштердің әрбір түрі үшін жеке реттік нөмірлермен белгіленуі тиіс. Кабельдердің нөмірлері кабель бейнеленген сызықтардың үзілістеріне орналастырылған шеңберлерде, өзектердің тармақталу орындарына жақын, бұрау нөмірлері — желілер сөрелерінде-шығару, сымдар топтарының нөмірлері — шығару сызықтарының жанында қойылады . Кабель өткізгіштері кабель ішінденөмірленеді.Егер схемалық Схемада электр тізбектеріне белгілер берілсе, онда барлық гер схемалық Схемада электр тізбектеріне белгілер берілсе, онда барлық сымдар мен кабель желілері бірдей белгілерге ие болуы керек, бұл ретте ыңғайлы болу үшін схеманы оқу тізбектегі тізбектің жеке бөлімдерін реттік сандармен нөмірлеу ұсынылады, оларды тізбек нөмірінен сызықша белгісімен бөледі. Сымдарды, сымдар топтарын, жгуттар мен кәбілдерді бейнелейтін сызықтарды жалғау орындарының жанында жүргізбеуге немесе үзуге рұқсат етіледі, бұл ретте байланыс желісі мен жалғау орындарының үзілу маңында жалғау мекенжайлары көрсетілуі тиіс (суретті қараңыз. 6.17, 6.21). Схемада мыналар көрсетілуі тиіс: сымдар үшін — маркасы, қимасы, қажет болған жағдайда түсі; кәбілдер үшін — талсымдардың маркасы, саны және қимасы, сондай-ақ тартылған талсымдар саны. Алынған өзектердің саны осы кабель белгілерінің оң жағындағы тіктөртбұрышта көрсетілген. Мысалы, күріш. 6.17 ршм12х1 мм2 8 кабелінің белгіленуі мынаны білдіреді: РШМ-кабельдің маркасы, 12 — барлық өзектердің саны, 1 мм2 — өзектің қимасы, 8-бос емес өзектердің саны. Егер сымдар мен кәбілдер туралы деректер сымдар мен кәбілдерді бейнелейтін желілердің жанында көрсетілсе, сымдар мен кәбілдерге белгі қоймауға жол беріледі. Барлық немесе көптеген сымдар туралы бірдей деректерді (маркалар, бөлімдер) схеманың өрісіне көрсету ұсынылады (суретті қараңыз. 6.16). Сымдар мен қосылымдар туралы мәліметтер схеманың өрісінде орналастырылатын кестеде, бірінші парақта, әдетте, одан кемінде 12 мм қашықтықта негізгі жазбаның үстінде көрсетілуі мүмкін. Кестенің жалғасы кестенің басын қайталай отырып, негізгі жазудың сол жағына орналастырылады. Қосылыстар кестесі МЕМСТ 2.104-68* (2 және 2а-нысан) бойынша негізгі жазуы бар А4 форматында дербес құжат түрінде орындалуы мүмкін, бұл ретте оған "қосылыстар кестесі"атауы беріледі. Қосылыстар кестесінің формасы суретте көрсетілген екі нұсқада орындалуы мүмкін. 6.22 Кесте бағандарында мыналар көрсетіледі — "сымның белгіленуі" бағанында-сымның, кабель өзегінің белгіленуі; "қайдан келеді", "қайда түседі" бағандарында-қосылатын элементтердің немесе құрылғылардың шартты әріптік-цифрлық белгілері; "қосылыстар" бағанында-қосылатын элементтердің немесе құрылғылардың оларды үтірмен бөле отырып, шартты әріптік-цифрлық белгілері; "осы сымдар" бағанында: сым үшін-маркаға, қимаға және қажет болған жағдайда бояуға; кабель үшін-маркаға, қимаға және өзектердің санына; "Ескерту" бағанында-Қосымша деректер. Сымдарды немесе кабель желілерін жалғау кезінде сымдар мен сымдарды жазбас бұрын тақырып қойылады, мысалы, "1 бұрау" немесе "АВГД бұрау.ХХХХХХ.085». Жгуттың немесе кәбіл талсымының сымдары сымдар мен талсымдарға берілген нөмірлердің өсу ретімен жазылады. Жалғауларды жеке сымдармен, сым жгуттарымен және кәбілдермен орындаған кезде жалғау кестесіне алдымен жеке сымдар (тақырыпсыз), содан кейін тиісті тақырыптары бар сымдар мен кәбілдер жазылады. Қосылыстар кестесін толтыру мысалы суретте көрсетілген. 6.20. Егер жекелеген сымдарға оқшаулағыш түтіктер, экрандаушы өрімдер және т.б. кигізілуі тиіс болса, онда "ескерту" бағанына тиісті нұсқаулар қойылады. Бұл нұсқауларды схеманың өрісіне қоюға рұқсат етіледі. Негізгі жазбаның үстіндегі схеманың өрісіне қажетті техникалық талаптарды қоюға рұқсат етіледі: кейбір сымдарды, бұрауларды және кабельдерді бірлесіп төсеуге жол бермеу туралы; олардың арасындағы рұқсат етілген ең аз қашықтықтың мәндері туралы; төсемнің ерекшелігі туралы және т. б.      3.Есептеу бөлімі Алдымен оқшаулауды өзектерден алып тастау керек. Осыдан кейін сіз сымдарды бір-бірімен байланыстыра бастай аласыз. Егер сіз көп сымды өткізгіштерді қолдансаңыз, онда сізге қажет секциямен барлық кеңестерді жасау ыңғайлы болады, оларды басу кенелермен жүзеге асырылады. Арнайы шиналарды пайдалану арқасында кабельді босату технологиясы әлдеқайда қарапайым. Оларда жазық байланыстар, олар сияқты көрінеді сүймендер, олар қосылады байланыстар. Бұл тарақтар барлық құрылғылар үшін шығарылмайды және түйреуіштердің басқа қадамына байланысты басқа модельдерге сәйкес келмейді. Осыған байланысты жұмысты одан әрі жеңілдету үшін бірыңғай жиынтықты және бір өндірушіден сатып алу ұсынылады. Қосымша сымдар кесіліп, тек қосылу үшін қажет қалады. Шығару кезінде әртүрлі тамырлар мен өткізгіштерге сәйкес келетін түс таңбасын қатаң сақтау керек. Бұзылған қосылыстарды орындау кезінде сіз қысқа тұйықталу, өрт немесе өткізгіштердің бұзылуы үшін барлық жағдайды жасай аласыз. 5.Қорытынды Көріп отырғаныңыздай, кабельді босату қарапайым мәселе, егер сіз Электротехника туралы түсінікке ие болсаңыз , құрал қандай болатынын, сымдарды белгілеу және Заң туралы білесізЖақсарту үшін элементтердің таңдауы, электр қалқанында кабельді орнату және босату қажет. Мұндай жұмыстарды орындау үшін электротехникада арнайы білім мен практикалық дағдылар қажет екенін бірден атап өткім келеді. Бірақ егер сізде нұсқаулар, дайын схемалар, электр қалқаны болса және қауіпсіздік техникасының барлық талаптарын білсеңіз, сіз қалқаны жинап, кабель өзектерінің істен шығуын шеше аласыз |