алеуметтану. әлеуметтану. 1. зіізді леуметтік мртебелік жиынтыыыз бен соан сйкес атаратын рольдеріізді сипаттап берііз
 Скачать 22.06 Kb.
|
|
3-тақырып 1. Өзіңіздің әлеуметтік мәртебелік жиынтығыңыз бен соған сәйкес атқаратын рольдеріңізді сипаттап беріңіз: Әрбір тұлға қоғамда белгілі бір орынды иемденеді және нақты міндеттерді атқарады, ол үшін соған сәйкес оның құқықтары мен міндеттері, яғни белгілі бір әлеуметтік мәртебесі болады. Жалпы мәртебені әлеуметтік және жеке статус деп бөледі. Әлеуметтік мәртебе адамның үлкен әлеуметтік топтың өкілі ретінде (мамандық, тап, ұлт, жыныс, жас мөлшері, дін)қоғамдағы орны. Жеке мәртебе деп индивидтің шағын топтағы орнын айтады, бұл индивидті осы топ мүшелерінің (таныстары, туыстары) бағалауы мен қабылдауына байланысты болады. Таныстары мен туыстарының оны қабылдауы индивидтің жеке сапаларына орай болады. Әлеуметтік мәртебе индивидтің жағдайын жан-жақты сипаттайды: мамандығын,кәсібін, біліктілігін, нақты атқаратын жұмысының сипатын, қызмет-лауазымын, материалдық жай-күйін, саяси ықпалын, партия мен кәсіподаққа мүшелігін, іскерлік байланысын, ұлтын, дінін, жас мөлшерін, отбасылық жағдайын, туыстық байланыстарын және т.б. қамтиды. 2. Қазіргі қоғамда ең жиі кездесетін девияциялық мінез- құлық деп нені есептейсіз. Оның қандай әлеуметтік зиянды сипаты бар. Девиация сөзі латын тілінен аударғанда ауытқу дегенді білдіреді. Девиантты мінез құлық бұл адамның қоғамдық, топтық нормалардан ауытқыған мінез құлқы. Адамның іс әрекеті, мінез құлқы қоғамдағы нормаларға, ережелерге және одан күтілетін әрекееттерге, құндылықтарға сәйкес келмеуі. Девиантты мінез құлықтың мәнін ашу “норма” түсінігімен байланысты. Өйткені норманы бұзған, яғни нормадан ауытқыған адамның мінез құлқы девиантты мінез құлық болып табылады. Әлеуметтік норма бұл нақты қоғамда тарихи түрде пайда болған тұлғаның, әлеуметтік топтың немесе ұйымның шектелген іс әрекеті. Норма мінез құлықтың реттелуін қамтамасыз етеді және мінез құлыққа әлеуметтік қадағалау жасайды. Девияция ұғымын бірнеше ғалымдарымыз ашып зерттеп, ол туралы көптеген ойларымен бөлісіп, озіндік түсініктерін қалдырған. Бұл девиация дегеніміз ауытқыған, қылмыскер, өзін- өзі өлтіруші қылмыскер, маскүнемділік деп қарастырған. Мұның қазіргі кезеңге әлеуметтік маңыздылығы аса жоғары және аса қауіпті. Кез келген өзін өзі өлтіруші, маскүнем не қылмыскер адам қоғам үшін өте жауапты, себебі олар өскелең ұрпаққа үлгі болуы мүмкін. Алдын алуға тырысып баршамыз мұнымен күресуіміз керек деп есептеймін. 3. Әлеуметтік бақылау нормалары мен санкциялар девияцияны болдырмауға қаншалықты әсер ете алады деп ойлайсыз. Әлеуметтану негізінен жеке-жеке алаңдаушылық тудырады. Бұл жеке процесс. Бірақ ол әрқашан өз халқын қоршап тұрған қоғамның мұқият қарауымен жалғасады. Олар тек балаларға тәлім беріп қана қоймайды, сонымен бірге үйреншікті мінез-құлық үлгілерінің дұрыстығын да басқарады. Егер бақылауды жеке адаммен жүргізсе, ол жеке болып табылады, егер бүкіл команда болса және егер бүкіл команда, егер ол бір топ достар, агенттік немесе әлеуметтік мекеме болса, ол әлеуметтік сипатқа ие және әлеуметтік бақылау деп аталады.Әлеуметтік нормалар - қоғамда өзін дұрыс ұстау туралы нұсқаулар болып табылады. Әлеуметтік санкциялар - ынталандыру немесе жазалау құралы, адамдарды әлеуметтік нормаларды сақтауға ынталандыру. Әлеуметтік нормалар масштабта ерекшеленеді. Кейбір ережелер тек шағын топтарда пайда болады - достар, жұмыс тобы, отбасылар, спорт командалары. Басқа ережелер пайда болады және үлкен топтарда немесе жалпы қоғамда болады және деп аталады » жалпы ережелер «,« Топтық әдеттер »емес. «Жалпы ережелер» құрамына кеден, салт-дәстүрлер, заңдар, заңдар, этика, белгілі бір әлеуметтік топқа тән мінез-құлық ережелері кіреді. Барлық әлеуметтік нормаларды олардың орындалуын қаншалықты қатаң сақтауға байланысты жіктелуі мүмкін. Кейбір ережелерді бұзғаны үшін, өте әлсіз жаза - келіспейді - мақұлдау, смирк, қолайсыз көзқарас. Басқа нормаларды бұзғаны үшін өте күшті санкциялар бар - елден шығару, өлім жазасы, бас бостандығынан айыру. Мұндай бақылау нормалары елімізде көптеген іс шараның алдын алып, өлім санын, суицид немесе тағы басқа девиациялардың болуының алдын алатын еді. Тіпті жасаған ауыр қылмыстар үшін елден кетіру сияқты жазалар шынымен қолданылатын болса, елге көптеген көмегін тигізер еді... ОБӨЖ Отбасының пайда болуы туралы көптеген теориялар бар. Солардың қайсысы дұрыс деп ойлайсыз Отбасы дегеніміз – бұл некеден, туыстықтан, бала асырап алудан немесе балаларды тәрбиелеуге алудың өзге де нысандарынан туындайтын және отбасылық қатынастарды нығайту мен дамытуға септігін тигізетін, мүліктік және мүікке қатысты емес жеке бастың құқықтарымен байланысқан адамдар тобы. Отбасының заңдық белгілеріне мыналар жатады: адамдардың неке немесе туыстық негізде бірігуі; өзара имандылық және материалдық қолдау; бала туу және оларды тәрбиелеу; өзара жекебасылық және мүліктік құқықтар. Қазіргі қоғамдағы тараған отбасы типтеріне әлеуметтанулық сипаттама беріңіз. Қазіргі заманғы отбасының негізгі типтері. Қазіргі заманда бір типті отбасы жоқ. Отбасылық қатынастардың формалары түрліше болуының себебі белгілі бір қоғамның даму дәрежесімен және ондағы қоғамдық қатынастардың сипатымен анықталады. Қазіргі кезде бар отбасының типтері мыналар: тотемдік қауым (ру), патриархальды туыс топ, патриархальды отбасы және жеке отбасы. Патриархальды туыстар тобы (туыстық отбасы) өткен замандарда үндіевропалық халықтардың бәрінде болған, ал кейбір халықтарда қазір де бар. Бұл отбасында бірнеше ұрпаққа жататын отбасы мүшелерінің бәрі туысқан аға-іні, апа-сіңілі болып табылады. Отбасының басшысы біреу-ол отбасының атасы болып табылады. Ұрпақтардың шығу түріне қарай бұл отбасы матриархальды немесе патриархальды отбасы болады. Біріншісі отбасының ең көне түрі. Мұнда көп күйеуі болу жиі кездеседі. Мұндай отбасы тибеттіктерде және Оңтүстік Индияда тұратын тода деген халықта кездеседі. Моногамды патриархальды отбасында оның басшысы мүліктің бірден-бір иесі болып саналады. Бұл жеке меншіктің шығуына байланысты болған отбасылық қатынас. Жеке отбасы –бүгінгі таңда дүниеде ең кең тараған отбасының түрі. Бұл отбасы енді тек әлеуметтік топ қана емес, сондай ақ заң жүзінде бекітілген топ. Қазргі қоғамда отбасының қандай формалары қалыптасқан және қандай нормалары өзгеріске ұшырауда, дәстүрлі және заманауи отбасыларға салыстырмалы талдау жасаңыз. Отбасы құрылымы отбасының құрамы мен санынан, сонымен қатар оның мүшелері арасындағы өзара қарым-қатынастарының жиынтығынан тұрады. Отбасылық құндылықтар дегеніміз бір-бірін сүйіп қосылған жанұялардың отбасын сақтау үшін қолданатын ежелден келе жатқан салт-дәстүрі. Әрбір отбасының өз құндылықтары болады. Ол құндылықтар ежелден бері келе жатқан немесе жаңадан шығарылған құндылықтар болуы мүмкін. Олар дәстүрлі , қазіргі отбасылық құндылықтар деп аталады. Адамдар отбасылық құндылықтар дегенді естігенде көз алдарына бірден құндылықтар түсіп , бір-бірімен ортақ тіл таба алады. Бірақ дәстүрлі отбасылық құндылықтардың әртүрлі болғанына байланысты адамдар осы тақырыпта ортақ тіл таба алмайды. Дәстүрлі отбасылық құндылықтар дегеніміз қарт адамдардың жас отбасыға берген ақыл-кеңестері. Қазіргі таңдағы жас отбасылардың ажырасу статистикасы өскеніне байланысты жас отбасыларға олардың дәстүрлі отбасылық құндылықтары туралы теледидардан , ғаламтордан көруге болады. Әр отбасыда бұл құндылықтар әртүрлі.Бірақ олардың ұқсас жақтары да бар. Мысалы, кез-келген жанұяда дінді сақтау, некені бұзбау, ұрпақ жалғастыру, баларды тәрбиелеу деген дәстүрлі отбасылық құндылықтар ортақ болады. Қазіргі таңдағы отбасылар бұрынғы салт-дәстүрді ұстануда. Бірақ сол ұстанымның өзгеруіне байланысты олар әр отбасыда әртүрлі. Ол ұстанымның өзгеру себептері заманның өзгеруіне байланысты. Себебі әр замандағы адам әртүрлі. Мысалы, бұрынғы замандағы отбасы құндылықтарымен қазір өмір сүру мүмкін емес. Бұрын адамдар әйелдеріне орамалды сыйға тартса, қазіргі жас отбасылар бір-біріне гүл немесе көйлек сыйлайды.Сонымен қатар қазіргі отбасылық құндылықтарға махаббат, сенім, түсіністік және т.б жатады. |