Алтын Орда. 12271255 ж Алтын Орда ханыБатый хан Алтын Орданын негізін алаанБатый
 Скачать 47.3 Kb.
|
|
Алтын Орда 1227-1255 ж Алтын Орда ханы--Батый хан Алтын Орданын негізін қалаған--Батый 1235 Жылғы шешім--Батысқа жорық жасау Шығыс Еуропаға жорыкты басқарған монғол ханы--Батый Алтын Орда астаналары--Сарай Бату,Берке Берке хан Алтын Ордан билеген жыл--1257-1266 Кавказ жерінде қаза тапқан--Берке 1266-1280 жыл--Ак Орда ханы Меңгу-Темір болды 1290-1312 ж Алтын Ордаеы Басқарган:Тохты хан Алтын Орда гүлденді--Өзбек пен Жәнібек хан кезінде Алтын Ордада Ислам діні үстемдік алды:Өзбек хан кезінде Алтын Ордада Ислам мемлекеттік дін болып жарияланган жыл--1312 Алтын Ордада 1342-1357 ж билік құрды--Аз-Жәнібек Хандық билік үшін талас--1357-1380 1380 жыл--Куликово Шайқасы 1380 Жыл Мамай ордаасын басып алган--Токтамыс Алтын Орданын сонғы ханы--Шейх Ахмед Шейх Ахмед Қайтыс болды--1502 Әскери билік-беклербек колында болды Уазірлер билік жүргізген сала-азаматтык ic салық жинаушылар—Басқақтар 7. Шыңғысхан тұсындағы негізгі заң жинағы А) Жеті жарғы В) Ясы С) Атазаң D) Кодекс 8. 1211-1215ж.ж. Шыңғысхан әскерлерінің жетістігі А)Енисей қырғыздары мен Сібір халықтарын басып алды В) Тұрфан княздіктерін басып алып, ұйғырларды бағындарды С)Жетісу жеріне енді D) Қытай жерін басып алып, соғыс техникаларын қолға түсіреді 9. Монғолдардың Жетісуға енген уақыты А) 1215 ж. В) 1218 ж. С) 1221 ж. D) 1224 ж. 10. Сыр бойындағы қалалар толығымен монғолдардың иелігіне көшеді А) 1212-1215 ж.ж. В) 1215-1217 ж.ж. С) 1219-1220 ж.ж. D) 1221-1223 ж.ж. 11. Шыңғысханның Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанға басып кіруіне сылтау болған жағдай А) Шыңғысқанның ұлы Жошының қарлұқтарға тұтқынға түсуі В) Бұхарада Тараби бастаған көтеріліс С) 450 адамнан тұратын монғол сауда керуенін Қайырханның тонап, адамдарды өлтіруі D) Халықтар көтерілісі 12.Шыңғысхан Орта Азия мен Қазақстанды жаулап алып, өзимпериясына қосады А) 1219-1224 ж.ж. В) 1215-1217 ж.ж. С) 1219-1220 ж.ж. D) 1221-1223 ж.ж. 13. Шыңғысхан Монғолия аумағын қай ұлына мұрагерлікке қалдырады А) Жошы В) Шағатай С) Үгедей D) Төле 14. Жетісу мен Әмудария маңын, Шығыс Түркістан аумағын Шыңғысханның қай ұлы иелік етті А) Жошы В) Шағатай С) Үгедей D) Төле 15. Монғол империясының астанасы А) Суяб В) Тараз С) Қызыл арай D) Қарақорым 16. 1241 жылы Шағатай өлгеннен кейін оның орнына отырған ұлыс ханы А) Төле В) Үгедей С) Тараби D) Есу-Мөңке 17. Шағатай ұлысының мұрасы ретінде Жетісуда құрылған мемлекет А) Моғолстан В) Алтын Орда С) Ақ Орда D) Ноғай Ордасы 18. Жошы хан мұрагері А) Батый В) Үгедей С) Тараби D) Есу-Мөңке 19. Үгедей ұлысына қарасты аумақ А) Батыс Монғолия, Алтай, Тарбағатай В) Шығыс Монғолия, Балқаш, Зайсан С) Жетісу, Әмудария мен Сырдария орталығы D) Монғолия, Оңтүстік Қазақстан 20. Батый негізін қалаған мемлекет А) Алтын Орда В) Моғолстан С) Ақ Орда D) Ноғай Ордасы 7 бөлім 1. 1235 жылы Монғол империясының астанасы Қарақорымда болған құрылтайда қабылданған шешім А) Монғол тәуелсіздігін жариялау В) Ұлыстарды тарату С) Орта Азиямен сауда байланысын қайта жаңғырту D) Батысқа жорық ұйымдастыру 2. Батысқа (Еуропаға) шапқыншылық жорық басталған жыл А) 1235 ж. В) 1236 ж. С) 1245 ж. D) 1239ж. 3. Еділ бойындағы Батый құрған мемлекет А) Алтын Орда В) Ақ Орда С) Ұлы Орда D) Көк орда 4. Алтын Орда астанасы А) Сарай В) Сауран С) Суяб D) Сығанақ 5. 1256-1266 ж.ж. билік етіп, Египет сұлтаны Бейбарыспен байланысын күшейткен Алтын Орда ханы А) Батый В) Тоқты хан С) Жәнібек хан D) Берке 6. Алтын Орданың Египетпен байланысына кедергі келтіруге тырысқан Византияға жэорық ұйымдастырып, бейбіт келісімге келген Алтын Орда ханы А) Батый В) Тоқты хан С)Мөңке-Темір D) Берке 7. Мұсылман Дінін мемлекеттік деп жариялаған Алтын Орда ханы А) Батый В) Өзбек хан С)Мөңке-Темір D) Берке 8. Куликово даласындағы Орыс әскерлері мен Алтын Орда арасындағы шайқас болған жыл А)1370 ж. В) 1380 ж. С) 1390 ж. D) 1396 ж. 9. Куликово даласындағы шайқаста Алтын Орда әскерінің басшысы А) Батый В) Өзбек хан С)Мамай D) Берке 10. Куликово даласындағы шайқаста Орыс әскерінің басшысы А) Дмитрий Куликов В) Александр ІІ С) Суворов D) Дмитрий Донской 11. Алтын Орда билігін өз қолына алуда Тоқтамыс арқа сүйейді А) Әмір Темірге В) Петр ІІ-ге С) Бейбарысқа D) Есу-Мөңкеге 12. 1382 жылы Мәскеу қаласын өртеген хан А) Тоқтамыс В) Өзбек хан С)Мамай D) Берке 13. Тоқты хан өзі билік еткен жылдары сауда қатынасын дамытқан мемлекеттер А) Қытай, Ирак В) Иран, Кавказ елдері С) Үндістан, Индонезия D) Египет, Қытай 14. Алтын Ордада ислам дінінің таралуымен байланысты қолданыла бастаған жазу А) Қытай В) Ұйғыр С) Араб D)Түрік 15. Алтын Орданың ыдырау себептері А)Этникалық құрамы әр түрлі халықтар біл мемлекеттер тұра алмады В) Шаруашылығының өркендеуі нашар болды С) Билік үшін талас күшейді, Езілген халықтың азаттық күресі күшейді D) Барлық жауабы дұрыс 16. Алтын Орданың тәуелсіз иеліктерге бөлінген кезі А) ХІV ғ. екінші жартысы В) ХV ғ. бірінші жартысы С) ХVІ ғ. D) ХV-Х VІ ғ.ғ. 17. 1227-1255 ж.ж. Алтын Орда ханы А) Тоқтамыс В) Батый С)Мамай D) Берке 18. Берке хан байланыс орнатқан мемлекет А) Қытай В) Иран С) Египет D)Үндістан 19. Батый хан тұсында алтын Ордаға салық төлеп тұрған мемлекеттер А) Солтүстік Кавказ, Орыс кнәздіктері, Шығыс Еуропа В) Батыс Еуропа, Үндістан, Кізі Азия елдері С)Қиыр Шығыс елдері, Шығыс Азия, Батыс Кавказ D) Барлық жауабы дұрыс 20. Алтын Орда аумағы А) Алтай мен Еділ аралығы В) Ертістен Днестрге дейінгі аумақ С) Сырдария мен Әмудария аралығы D) Ертіс, Есіл аралығы 8 бөлім 1. ХІІІ ғ. аяғына қарай Алтын Орда ханы Батый Жошы ұлысының шығыс бөлігін ағасы Орда-Еженнің қарамағына береді. Бұл қай аумақты қамтыды? А) Арал теңізінің солтүстік- шығыс өңірі В) Балқаш көлінің оңтүстігі С) Ертіс пен Есіл өзендерінің төменгі ағысы D) Сауыр – Тарбағатай өңірі ХІV ғ. Алтын Орда мемлекеті ыдырап жатқан кезде, Орда-Еженнің қарамағында құрылған мемлекет А)Алтын Орда В) Ақ Орда С) Көк Орда D)Ноғай Ордасы 3.Ақ Орданың астанасы А) Суяб В) Сауран С) Сығанақ D) Сарай-Бату 4. Ақ Орданың алғашқы ханы А) Орда-Ежен В) Сасы-Бұқа С) Орыс хан D) Тоқтамыс 5. Ақ Орданың күшейген кезі қай ханның билік ету кезеңімен байланысты? А) Орда-Ежен В) Сасы-Бұқа С) Орыс хан D) Тоқтамыс 6. Ақ Орданың Алтын Ордадан Сарай-Беркені тартып алған уақыты А) 1370-1371 ж.ж. В) 1371-1372 ж.ж. С) 1372-1375 ж.ж. D) 1374-1375 ж.ж. 7. Әмудария мен Сырдария аралығындағы мемлекет А)Мәуереннахр В) Ақ Орда С) Ноғай Ордасы D) Моғолстан 8. 1370 жылы көктемде Мәуереннахрдың әмірі болып, 35 жыл билік еткен А) Орда-Ежен В) Тоқтамыс С) Орыс хан D) Әмір-Темір 9. Әмір-Темірдің көмегімен Орыс ханды өлтіріп, Ақ Орданың ханы атанған хан А) Орда-Ежен В) Тоқтамыс С) Өзбек хан D) Едіге 10.1423-1428 ж.ж. Ақ Ордада билік жүргізген хан А) Орда-Ежен В) Тоқтамыс С) Барақ D) Едіге 11. ХІV-ХVІ ғ.ғ. аралығында өмір сүрген мемлекет А)Мәуереннахр В) Ақ Орда С) Ноғай Ордасы D) Моғолстан 12. Моғолстанның негізін қалаушы А) Орда-Ежен В) Тоғылық Темір С) Барақ D) Едіге Европаға жорықты бастаған монғол ханы А) Шыңғысхан В) Жошы С) Шағатай D) Үгедей Е) Батый Правильный ответ - Е № 02 Алтын Орданың негізін қалаған хан А) Шыңғыс В) Берке С) Өзбек D) Мөнке Е) Батый Правильный ответ - Е № 03 Алтын Ордада исламды мемлекеттік дін – деп жариялаған хан А) Батый В) Берке С) Өзбек D) Тохты Е) Мөңке Правильный ответ - С № 04 Алтын Орда тағында билігін нығайту үшін Тоқтамыстың Мәскеуді өртеген жылы А) 1380 ж. В) 1382 ж. С) 1383 ж. D) 1385 ж. Е) 1386 ж. Правильный ответ - В № 05 Алтын Ордада әскери билік кімнің қолында болған: А) уәзірлердің В) басқақтардың С) бектердің D) даругтердің Е) беклербектің Правильный ответ - Е № 06 Алтын Ордада уәзірлер билік жүргізген сала: А) әскери іс В) салық С) елшілік D) кеңесші Е) азаматтық іс Правильный ответ - Е № 07 ХШ ғасыр мен ХV ғасыр басында Шығыс Дешті қыпшақта өмір сүрген мемлекет А) Алтын Орда В) Ақ Орда С) Моғолстан D) Ноғай Ордасы Е) Әбілхайыр хандығы Правильный ответ - В № 08 Ақ Орданың астанасы А) Суяб В) Сығанақ С) Үзгент D) Шаш Е) Яксарт Правильный ответ - В № 09 Ақ Орданың күш-қуатын нығайтқан хан А) Ерзен В) Мүбәрәк С) Ұрыс хан D) Тоқтамыс Е) Барақ Правильный ответ - С № 10 1379 ж. Тоқтамыстың Темір-Мәлікті жеңіп билікті қолына алған қаласы А) Суяб В) Шаш С) Ашнас D) Жент Е) Сығанақ Правильный ответ - Е № 14 Ақ Орданың орнына келген мемлекет: А) Әбілқайыр хандығы. В) Моғолстан. С) Ноғай Ордасы. D) Қазақ хандығы. Е) Алтын Орда. Правильный ответ - А № 15 Моғолстанның өмір сүрген уақыты А) ХП-ХШ ғ. В) ХШ-ХIV ғасырдың басы С) XIV ғасырдың ортасы – XVI ғ. басы D) XVI ғ. ортасы-XVII ғ. басы Е) XVII ғ. аяғы-XVIII ғ. басы Правильный ответ - С № 16 Моғолстанның негізін қалаған хан А) Тоғылық Темір В) Әмір Поладшы С) Моңлай-Сүбе D) Улияс-Қожа Е) Қызыр-Қожа Правильный ответ - А № 17 Моғолстанның орталығы А) Суяб В) Сығанақ С) Шаш D) Алмалық Е) Тараз Правильный ответ - D № 18 Әмір Темір мен Ілияс-қожа арасындағы “Батпақ шайқасы” болған жыл: А) 1359 ж. көктем В) 1360 ж. күз С) 1365 ж. жаз D) 1370 ж. күз Е) 1375 ж. жаз Правильный ответ - С № 19 1336-1405 жылдары өмір сүрген билеуші: А) Шыңғысхан В) Жошы С) Әмір Темір D) Қызыр-Қожа Е) Шер-Мұхаммед Правильный ответ - С № 20 Әмір Темір 1371-1372 ж. әскерін аттандырды: А) Ақ Ордаға В) Моғолстанға С) Ноғай Ордасына D) Әбілқайыр хандығына Правильный ответ - В № 21 1371-1390 ж. дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы А) 5 рет В) 10 рет С) 11 рет D) 20 рет Е) 25 рет Правильный ответ - В № 22 Ноғай Ордасының орталығы А) Алмалық В) Сығанақ С) Сарайшық D) Жент Е) Баршыкент Правильный ответ - С № 23 Ноғай Ордасының негізін қалаған тұлға А) Едіге В) Нұраддин С) Тайбұға D) Әбілқайыр Е) Махмұд-Қожа Правильный ответ - А № 24 Ноғай Ордасының құрылуына себеп болды: А) Шағатай ұлысының ыдырауы В) Алтын Орданың әлсіреуі С) Сібір хандығының әлсіреуі D) Ақ Орданың ыдырауы Е) Әбілқайыр хандығының әлсіреуі Правильный ответ - В № 25 XV ғасырда Әбілқайыр хандығы орналасқан аймақ А) Батыс Дешті Қыпшақ В) Шығыс Дешті Қыпшақ С) Шағатай ұлысының жері D) Үгедей ұлысының жері Е) Ноғай Ордасының жері Правильный ответ - В № 26 Әбілқайыр хан болып сайланды: А) 1380 ж. В) 1420 ж. С) 1425 ж. D) 1428 ж. Е) 1430 ж. Правильный ответ - D № 27 92 ру-тайпадан құралған ханды А) Ақ Орда В) Моғолстан С) Әбілқайыр D) Ноғай Е) Батыс Сібір Правильный ответ - С № 28 1456-1457 жылдары Әбілқайырдың ойраттардан жеңілген қаласы А) Суяб В) Шаш С) Испиджаб D) Сығанақ Е) Жент Правильный ответ - D № 29 Шыңғысханның балаларына бөліп берген жерлерінің атауы А) “Інжу” В) “Вақфтық” С) “Иқта” D) Сойырғал Е) Ұшыр Правильный ответ - А № 30 Мал өсірушілерден жиналатын салық А) Харадж В) Баж С) Құшыр D) Иқта Е) Зекет Правильный ответ - С № 31 Алтын Орданың негізін қалаған хан А) Шыңғыс В) Берке С) Өзбек D) Мөнке Е) Батый Правильный ответ - Е № 32 1227-1255 жылдары Алтын Орданы билеген: А) Батый хан В) Берке хан С) Тохты хан D) Мөңке хан Е) Өзбек хан Правильный ответ - А 07.01 № 01 Сақ, сармат, үйсін тайпаларының келбеттері андроновтықтарға ұқсас екендігін айтқан антрополог ғалым: А) О. Смағұлов В) К. Ақышев С) К.В. Сальников D) Ж. Таймағанбетов Е) Ә.Марғұлан Правильный ответ - А № 02 Монғолоидтық белгілер тереңдей түсті: А) VII-VIII ғғ. В) VII-IX ғғ. С) VI-IX ғғ. D) VIII-IX ғғ. Е) IX-X ғғ. Правильный ответ - С № 03 Қазақтың халық болып қалыптасуының барысын бұзды: А) Жоңғар шапқыншылығы В) Қазақ – Қытай байланысы С) Арабтардың шабуылы D) Ойраттардың шапқыншылығы Е) Моңғол шапқыншылығы Правильный ответ - Е № 04 Қазақ жеріндегі халық болып қалыптасу үрдесі неше жылға кешеуілдеді: А) 150-200 жылға В) 150-300 жылға С) 200-300 жылға D) 150-250 жылға Е) 250-350 жылға Правильный ответ - А № 05 Этносаяси қауымдастық дегеніміз: А) шаруашылық В) тарих ғылымы С) белгілі бір тарихи аймақта құрылған хандықтың тұрғындары D) қазақ халқы Е) Моңғол мемлекеті Правильный ответ - С № 06 Қазақ халқының этникалық жағынан қалыптасуында басты рөл атқарған: А) Ақ Орда тайпалары В) Моңғолдар С) Ұлы Жібек жолы D) Әбілқайыр хандығы Е) Қарақалпақтар Правильный ответ - А № 07 Моғол хандығында этносаяси құрамында үйсіндердің орынына уақытша аталған тайпалар: А) қыпшақтар В) маңғыттар С) дулаттар D) керейлер Е) наймандар Правильный ответ - С № 08 Үйсіндер өрбіген ежелгі қазақ халқының этносаяси қауымдастық аймағы : А) Алтын Орда В) Ноғай Ордасы С) Жетісу жері D) Әбілқайыр хандығы Е) Шығыс Түркістан Правильный ответ - С № 09 XIV ғ. аяғы мен XV ғ. I-ші жартысында қазақ деген этносаяси қауымдастықтың болғанын кім жазған: А) Марвази В) Қашғари С) Масуди D) Рашид ад - Дин Е) Рузбихан Правильный ответ - Е 07.01 № 01 Өзбек ұлысында XV ғ. ер жүректері қазақтар екенін жазған тарихшы А) В.В.Бартольд В) Рубрук С) Рузбихан D) Б.Е.Көмеков Е) Сына-Цянь Правильный ответ - С Четверть - 4 № 01 ХІІІ ғасырға дейін «қазақ» атауының қолданып келген мағынасы: А) Еркін адамдар В) Жауынгерлер С) Көшпелілер D) Бақташылар Е) Егіншілер Правильный ответ - А № 02 Қазақ халқының құрамына енген ру-тайпалар өздерінің ен-таңбаларын салған жартас: А) Жетісу В) Таңбалы Нұра С) Алтын Орда D) Арыстан баб кесенесі Е) Ноғай Ордасы Правильный ответ - B № 03 «Алаш» сөзін жиі кездестіретін қазақ халқының аңызы: А) «Жошы ханның жортуылы» В) «Қорқыт ата» С) «Алаша хан» D) «Оғызнама» Е) «Ақсақ құлан» Правильный ответ - C № 04 «Қазақ халқының жүзге бөлінуі, қазақ мемлекеті құрылғаннан кейінгі кезде өз жерін қорғау қажеттілігінен туған»-деп жазған қазақтың тұңғыш ағартушы ғалымы: А) М.Дулатов В) Ш.Құдайбердиев С) А.Құнанбаев D) Ш.Уәлиханов Е) Б.Көмеков Правильный ответ - D № 05 Қазақ халқының құрылымына байланысты «қазақ» атауы біржола этникалық сипатқа ие болған уақыт: А) XIV ғасырдың ІІ жартысында В) XIV ғасырда С) XV ғасырда D) XV ғасырдың І жартысында Е) XV ғасырдың ІІ жартысы Правильный ответ - E $$006 Қазақтың халық болып құрылуына әсер еткен біріккен этникалық топ: А) қыпшақтар тайпалар одағы және үйсін тайпалар одағы В) сарматтар тайпалар одағы және үйсіндер тайпалар одағы С) дулаттар тайпалар одағы және қыпшақтар тайпалар одағы D) қаңлылар тайпалар одағы және дулаттар тайпалар одағы Е) үйсіндер тайпалар одағы және қаңлылар тайпалар одағы Правильный ответ - A № 07 Жәнібек, Керей хандарымен бірігіп көшкен ру-тайпалардың алғашқы атауы: А) қазақ-қырғыз В) өзбек-қазақтар С) қырғыздар D) қыпшақтар Е) еркін кезбелер Правильный ответ - B № 08 Ежелгі Сібір тайпалары тілдерінде «қазақ» сөзінің мағынасы: А) зор, күшті, көшпелі В) еркін, азат, алып С) мықты, берік, алып D) көшпелі, алып, еркін Е) күшті, еркін, мықты Правильный ответ - C № 09 «Қазақ» сөзі этникалық мағынаға ие бола бастаған ғасыр: А) XVII ғасыр В) XVI ғасыр С) XVIII ғасыр D) XIV ғасыр Е) XV ғасыр Правильный ответ - D № 10 «Үш жүз» аңызы бойынша қазақ халқы ру-тайпаларының өз таңбаларын салған жері: А) Таңбалы Еділ В) Таңбалы Есіл С) Алтын Орда D) Ноғай Ордасы Е) Таңбалы Нұра Правильный ответ - E 13 ғ ортасы - 16 ғ басы Мерзімі 1235 ж Батысқа жорықтың Батыйдың шешімі Жошы ұлысы Шығыс деректерде алтын орда атауымен кездеседі Сарай Бату Орталық 1227-1255 ж Алтын Орда билеген Батый хан 1236-1242 ж Батысқа жорық уақыты 1241 ж көктемде Бату жасақтары Еуропа әскерлерiн талқандап, қандай теңiзiне шықты Адрия (Адрият) Оңтүстiгiндегi шегарасын қамтыды Сырдарияның орта ағысы мен Әмударияны Алтайдан Дунайға дейін Территория Жувейни Батыйдың әділдігі туралы жазған парсы тарихшысы 14 ғасырға қарай толықтай түркiлендi Қазақстан аумағында қалған монғолдар Батый қалалық өмірге көңіл бөлген туралы жазылған Орыс жылнамаларында Қыпшақтар Батыйды қалай атады Сайынхан (ақылды хан) Сарай Берке Екінші Астана 1257-1266 ж Берке билігі Моңғол империясынан бөлініп, тәуелсіздік алды Берке кезінде 1262 ж Мысыр Сұлтаны Бейбарыс пен Берке арасындағы бейбіт келісім 1266-1280 ж Меңгу Темір билігі 1312-1342 ж Өзбек билігі 1342-1356 ж Жәнібек билігі 1312 ж Өзбек исламды мемлекеттік дін 1359-1379 ж Ұлы дүрбелен кезеңі 20 хан ауысты Ұлы дүрбелен кезінде 1380 ж Куликова соғысы, Донской Мамайды жеңді 1382 ж Тоқтамыс Мәскеуді басып алды 15 ғ ортасы Ақ орда, Ноғай орда, Сібір, Қазан, Қырым, Астрахан бөлінді Азаматтық істер Уәзір саласы Мәлік Әкімдер Беклербек Ханнан кейiнгi келесi үлкен тұлға еді, әскерлердiң бас қолбасшысы және сыртқы саясат басшысы болды Білікшілер, хатшылар Іс қағаз жазушылар Диуан Атқарушы билiктiң органы болған, қаржы саласын, салық жинауды, iшкi саясатты басқарды Басқақтар Жергілікті халық басқару, әскер бақылау, салық 1237 ж Батый Еділ мен Дон өзендерін бағындырды 1240 ж Орыс жерлерін басып алып, Еуропаға кетті Батыйға Сайын хан атағын берді 1357-1359 ж Жәнібекті өлтіріп, Бердібек келді билікке Берке Парсы елi мен Мысырдан шақыртты Ғалымдарды, дiн иелерiн, ақындарды Берке Хорезмнен шақыртты Қолөнершiлер мен көпестердi Уәзір Диуан басында тұрды Оң қанат орналасқан жері Едiл бойынан Дунайға дейiнгі аумақ Сол қанат орналасқан жері Шығыс Дештi Қыпшақ пен Сырдария алқабының жерлерiн Шайбан иеліктері Қазақстанның солтүстiк-батыс жерлер Өзбек хан замандастары ол туралы не деген «Кiсiлiгi мол, даңқты да ержүрек» Өзбек хан кезінде Орда кіммен сауда жүргізді Батыс Еуропа, Кiшi Азия, Мысыр, Үндiстан, Қытай Қандай қалалар қайтадан iрi қолөнер және сауда орталықтарына айналды Сығанақ пен Отырар 14 ғасырдың екiншi жартысында Алтын Ордадан кім бөлінді Орда Ежен ұрпақтары 13 ғасырдың 30-жылдарының Отырарда шығарылған теңге түрлері Алтын динарлар, күмiс дирхемдер, мыс фельстер Марко Полоның айтуынша қалаларға рұқсат етілмеді «әскердiң Өзбек хан мен оның ұлы Жәнібек билеген тұста ең қуатты мемлекетке кiруiне кедергi жасамау үшiн қамал-қабырғалар мен қақпалар болуына» 1389, 1391 және 1395 ж үш жорық нәтижесiнде Әмір Темiр Алтын Орданы талқандады 1395 ж тақтан түскен Алтын Орда ханы Тоқтамыс 1404 жылы Түмен қаласы маңында қаза тапты 15 ғасырдың 50-70-жылдары Алтын Орда мемлекетi Толықтай құлады да, оның иеліктері орнында бiрнеше жаңа түркі мемлекеттерi құрылды Алтын Ордадан бөлінген мемлекеттер Ноғай Ордасы, Қырым, Қазан, Астрахан, Сiбiр хандықтары Араб тарихшысы Ибн әл-Асир монғол шапқыншылығына былай деп баға бередi «Бұл күн мен түн жаратылғаннан бастап, адамзат бiлмеген қасірет болды. Жылнамаларда осыған дейiн мұндай апат сипатталмаған» ХІІІ ғасырдың басында Орталық Азияда құрылған әскери-феодалдық мемлекет Моңғол империясы Моңғол империясының негізін қалаған Шыңғыс хан Шыңғыс ханның шын аты: Теміжүн Шыңғысхан дүниеге келген жыл 1155 жылы Мәтінде сипатталған оқиға қатысты ортағасырлық деректі анықтаңыз: «1206 жылы Онон мен Керулен өзенінің бойында Темүжінді жақтайтын көшпелі шонжарлар құрылтайында тоғыз құйрыұ қыл байлаған қасиетті ақ туды желбіретіп, Темүжінді хан етіп сайлайды. «Моңғолдардың құпия шежіресі» Шыңғысханның ел билеуі 1206-1227 ж.ж. Шыңғысхан қай жылы хан тағына отырды 1206 жылы Шыңғысханның хан тағына отыруына көмектескен керей ханы Торы Шыңғысхан әскери феодалдық Моңғол мемлекетін құрды ХІІІ ғасырдың басында Шыңғыс хан тұсындағы Моңғол империясының астанасы: Қарақорым ХІІІ ғасырда Моңғолия аумағы әскери басқару жағынан бөлінген аумақ саны 3 Түмен деген не: 10мың адам Моңғол империясы қандай әкімшілік аймаққа бөлінді Оң қанат (Барунгар), Сол қанат (Жоңғар), Орталық қанат(Кул) Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған: «Кешіктен» Шыңғысхан құрған моңғол мемлекетінің басты заңы Жасақ(Яса) Шыңғысханның «Жасақ» заңы бойынша өкімет билігінің жоғаргы органы Құрылтай Шыңғысханның «Жасақ» заңының бірінші бөлімінде қарастырылды: Шыңғыс ханның өзі айтқан нақыл сөздері Шыңғысхан алғаш бағындырған түркі тілдес хандықтар: Найман, Керейіт Шыңғыс хан Жамұқаны жеңіп,жалайырларды бағындыру кезінде одақтасты Керейіт ханымен 1207-1208 жылдары моңғолдар басып алған елдер: Енисей қырғыздары мен Сібір халықтары Шыңғысхан Енисей қырғыздары мен Сібір орман халықтарын бағындырды: 1207-1208 жылдары 1211-1215жж. Шыңғысхан жаулап алды Қытай Найман ханы Күшліктің Жетісу мұсылмандарына жасап отырған озбырлығын тоқтатты: Моңғолдардың келуі Шыңғыс хан Жетісудағы түркі халқын өзіне тарту үшін: Діни қысым жасамау ұранын басшылыққа алды Моңғол әскеріне қатты қарсылық көрсеткен қалалар Сыр бойындағы қалалар Отырар апаты болған жыл 1218 жылы «Отырар апаты»- деген 1218ж. Шыңғысхан жіберілген саудагерлердің өлтірілуі Шыңғыс хан шапқыншылығы қарсаңындағы Отырар билеушісі Қайыр хан Мәтінде берілген мәліметтен Шыңғысханның қабылдаған шешімін анықтаңыз: «... Мауараннахрдың бірнеше саудагері өзара келісе отырып, Шыңғысханның ордсына түйеге артып тауар алып келді. Хан олар әкелген тауардың бәрін алды. Бір теңге тұратын затына 10 теңге төледі, қошемет көрсетіп, ас-су берді. Мұның үстіне кінәздеріне әр сауагерге бір адамнан қосып жіберуді бұйырды; барлығы адам аттанды. Хорезмшахы Мұхаммедке соғыс ашу Отырар билеушісі Қайырдың моңғолдардан Жеңілуінің негізгі себебі Өз жақтастарының сатқындығы 1219 жылы Қазақстан мен Орта Азияға басып кірген кездегі Шыңғыс хан әскерінің саны: 150 мың 1219 жылы Шағатай мен Үгедей қоршауға алған қала Отырар 1219 жылы Отырарды қоршауқа алған Шыңғысханның балалары Шағатай мен Үгедей Сырдарияның төменгі ағысындағы қалаларды басып алуға аттанған моңғол әскерінің басшысы: Жошы Отырыр қаласы моңғолдардан қанша ай қорғанды 6 ай Моңғол шапқыншылығынан кейін қайта жанданып, ХУІІ ғасырға дейін өмір сүрген қала Отырар Моңғолдарға қарсылық білдіргені үшін толық жойылған қалалар: Ашнас, Сығанық, Отырар Шыңғысханның балаларына бөліп берген жерлерінің атауы «Інжу» Мәтінде сипатталған «інжу» терминінің мағынасын анықтаңыз. « Осы жерлер «інжу» деп аталған. Ол «жасау» деген мағынаны береді. Жерден немесе онда тұратын халықтан түсетін алым-салық інжу болып, ханның өазынасына немесе оның ұрпақтарының қолына түсетін Ханның иелігіндегі жер Ұлыстары Қазақстан жерін қмты,ан Шыңғысханның балалары: Жошы, Үгедей, Шағатай Шыңғыс ханның үлкен ұлына соғылған кесене атауы: Жошы хан кесенесі Шыңғыс хан жаулап алған жерлерін балаларына бөліп берген. Үлкен ұлы Жошыға тиісті ұлыс қай жерлерді қамтыды Ертіс өзенінен батысы Еуропаға дейін Шағатай ұлысына қараған жер Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан Моңғол шапқыншылығынан кейін Шығыс Түркістан жерлері қарады Шағатай ұлысына Шағатай ұлысының орталығы Алмалық Шағатайдың жазғы ордасы орналасқан жер Іле өзені бойында Үгедей ұлысына қарақан жер Батыс Моңғолия,Алтай,Тарбағатай Батыс Моңғолия,Алтай,Тарбағатай, Ертістің жоғары ағысы бойындағы қараған Шыңғысханның баласы Үгедей Ұлы хан атағын алған Үгедей Тұрған қала Қарақорым Төле ұлысына қараған жер Моңғолия Қазақстан мен Орта Азияны моңғолдар толық жаулап алған мерзім: 1219-1224жылдар Шыңғысхан қайтыс болды 1227жылы Монғол шапқыншылығы Қазақ жеріндегі халық болып қалыптасу үрдісін кешеуілдетті шамамен 150-200 жылға Орта ғасырда қазақ тайпаларының біртұтас халық болып қалыптасу барысын кешеуілдетті Моңғол шапқыншылығы Моңғол шапқыншылығы кезінде жуас қала атанған қала Баласағұн Моңғолдардың келуімен қазақ жерінде пайда болған жаңа этникалық топтар Маңғыт,Барлас Моңғолоидтық белгілер тереңдей түсті УІ-ІХ ғғ «Шыңғыснаманың» авторы Өтеміс қажы |