Психология _ылымыны_ негізін __рушы_ адам физиологиясы. 1879ж Психология ылымыны негізін рушы
 Скачать 23.42 Kb.
|
|
«ПСИХОЛОГИЯ» пәні бойынша ағымдық емтихан материалдары Психологияның өз алдына дербес эксперименттік ғылым болып бөлініп шыққан уақыты: 1879ж Психология ғылымының негізін құрушы: адам физиологиясы Алғашқы адамдардың жан жөніндегі жалпы түсінігі: тәннен бөлек жасайды. Адам мен қоғам арасындағы қатынаспен айналысатын психологияның саласы: әлеуметтік психология Психологияның пәндік аймағының кемелденуімен орайлас бірінші кезең аты: жан туралы ғылым Нейронның ұзын тармағы: аксон Жүйке жүйесінің тұратын жасушалары: нейрон Рефлекс туралы теорияның негізгі қағидаларын ғылыми тұрғыдан тұжырымдаған: И. М. Сеченов Ми сыңарлары қыртысында бір-біріне қарама–қарсы болып отыратын процестер: қозу, тежелу «Афференттік» сөзінің мағынасы: жеткізуші Адамның негізгі беталысын және оның өзіндік әрекетінің айырмашылығын сипаттайтын сапалық өзгешеліктері: мінез Тітіркену процестерін негізгі сипат етіп алған өмір кезеңі: өсімдіктер дүниесі Темперамент түрлерін анықтауда И.П.Павлов негізге алған фактор: жүйке процестері Тітіркену бұл: барша мәнді биологиялық әсерлерге жауап беру Темпераменттің физиологиялық негіздерін ғылыми тұрғыдан дәлелдеген академик: И. П. Павлов Кейбір адамдардың арнайы оқып үйренбей-ақ күрделі қызметтерді атқара алуының негізі: қабілеттен Нышанның ықпалымен қалыптасқан қабілеттің түрі: дарындылық Адамның үй–іші, әке-шеше, тума-туысқандарына қатысты туындайтын қасиет: борыш пен жауапкершілік Адамның белгілі бір әрекетпен айналысуға бет бұрысы, оянып келе жатқан қабілеттің алғашқы белгісі: бейімділік. Ақыл-ес қабілеттері негізінде жатқан ми қызметімен байланысты И.П.Павлов ашқан құбылыс: генотип Адамға өз тіршілігін сақтау, қуаттау және ұрпақ жалғасымен байланысты қажеттілік: табиғи Адамды әрекетке бағыттайтын қажетін өтеуге талпындыратын түрткі: мотив Әр нәрседе себеппен қатар нәтижеде болатындығына баланың түсініп, көзінің жетуі: ұғыну Белгілі жағдайда адамды нақты іс-әрекетке бағыттайтын фактор: қажеттілік Түрлі қажеттерді өтеуге байланысты белгілі мақсатқа жетуге бағытталған процесс: іс-әрекет Топ басталатын адам саны: 2 Шартты топқа жататындар: қызмет немесе оқу орнындағы адамдар (топтар арасында шарт болуы қажет) 2 – ден 40 адамға дейінгі топ атауы: шағын топ Қарама-қарсылықты қатынастар сипаты: толық үйлесім жоқ, бірақ бірін-бірі шектемейді. Адамдар арасындағы қатынастардың өзгеруіне әсер ететін ықпалды себеп: әлеуметтік психологиялық орта Ырықсыз зейіннің туындау негізі: адам мақсатына тәуелсіз Адамға табиғи сіңісіп кеткен, арнайы күш жұмсамай–ақ орындалатын зейін түрі: үйреншікті зейін Зейіннің өзге танымдық процестерге қатынасы: қосалқы Ырықты зейіннің дамуымен тікелей байланысты психикалық процесс: сөз (сөйлеу) Сананың белгілі мезетте қажет объектіге бағытталуы: зейін қою Нақты қозу нүктесіне ие емес, диффузиялық күйде болып, адамның көңіл-күйіне жақын түйсік сезімі: интероцептік Түйсік қарқынын білдіруші қасиет мәні: сандық сипатын білдіру Талдағыштардың өзара ықпалды әсерінен сезгіштіктің артуы: сенсибилизация Дененің кеңістіктегі қалпы мен адам қозғалысының сезімдік негіздерін реттеуші түйсік түрі: проприоцептік Түйсікке байланысты «сезім мүшелерінің ерекше энергиясы» деген теорияны нақтылаушы идеалист психологтар: Мюллер, Гельмголц Қабылдау негізін құрайтын бас миындағы физиологиялық процесс: уақытша жүйке байланыстары Көзге түсе бермейтін заттың майда ерекшеліктерін тануға үйрету нәтижесі: бақылағыштық. Жүйкенің ауруға шалдығуынан бұрмаланған бейнелер таңдау құбылысы: галлюцинация Көздің қашықтықтағы заттарды көруге байланысты икемделу қабілеті: аккомодация Қабылдаудың процесінде нақты объектті басқаларнынан ажыратудың негізі: тұрмыстық қажеттігі Арнайы тәсілдер қолданумен санада бекитін ес түрі: ырықты ес Дүние заттары мен құбылыстарының бөлектенген күйде емес, өзара байланысты қалыпта жүретінін дәріптеуші психологиялық теория: ассоциацивтік Г.Э. Мюллер еңбектерінде шешімін тапқан проблема: адам есінің бекуі мен жаңғыруы Өткен тәжірибеден алған іздерді жадыда қалдырып, оларды қайта танып, жаңғыртумен ақпарат топтауға негізделген психикалық процесс: ес Ес процесінің мәні: өткен тәжірибе бейнесін жаңғырту Ой арқылы түрлі заттар мен құбылыстардың мәнді жақтарын жеке бөліктерге бөлу: анализ Шындықты жалпылама және жанама бейнелеуге бағытталған психикалық процес: ойлау Ежелден ойлау проблемасымен шұғылданған ғылым саласы: философия Ойлау процесінің басты міндеті: заңдылықтарды ашу Жалқыдан жалпыға өтудегі ойлау процесінің қызметі: мәнді байланыстарды біріктіру Қиялдың физиологиялық негізі: жүйке байланыстарының жаңа жүйеде бірігуі Қиялдағы елестерді топтастырудың қарапайым түрі.: агглютинация Қиялдың психикалық процесс ретіндегі қызметі: көріп, білмеген құбылыстарды өрнектеу Өзіндік жаңа образдар жасау арқылы әрекетте, жаңа нәтиже беруде көрінетін қиял түрі: шығармашылық қиял Алдағы іс-әрекет өнімін болжастыруға мүмкіндік ашушы психологиялық процесс: қиял Ерік сапасы ретінде дербестік мәні: өз сенім нанымдарына ие болу Ерік сапасы, батылдық мәні: жылдам, берік шешім қабылдау, әрі оны іске асыра білу Адамның қоршаған дүниеге қатынасынан болатын психологиялық толғаныс құбылысы: сезім Қатынас объектіні жеке адам талғамына қарсы болуынан туындайтын сезім түрі: жиіркену Субъектіге қандай да эмоционалды реңкті сақтап қалуға не жоюға ықпал етуші психикалық құбылыс: көңіл Ерік әрекеттерін орындауда адамның саналы әрекеттерін зерттеуші жүйке құрылымы: екінші сигналдық Қабылданған шешімнің тиімді нәтижелі орындалуы үшін ең қажет адам қасиеті: өзіндік бақылау мен өзіндік бағалау Еріктік әрекет желісінің бастапқы басқышының негізгі міндеті: мақсат белгілеу 1 жастан 3 жасқа дейінгі кезең атауы: сәбилік шақ Әрқилы психикалық процесстердің табиғи негізі мен үнемі дамып отыратын азаматтық қасиеттерін, психологиялық санасын зерттейтін сала: жас ерекшелік психологиясы . Жас ерекшелік психологиясы өз алдына дербес ғылым ретінде бөлініп шыққан уақыты:ХІХ ғ. 60ж. (ІІ жартысы) Мектепке дейінгілердің негізгі әрекеті: ойын Жасөспірімнің өзгелермен қарым-қатынасы, қиын жағдайда өздігінен шешімге келе алуы, қиыншылықтардан бас тартпауы: есею Бала мектепке алғаш келгенде бейімделе алмайтын жағдайы: адаптация (мектептің жалпы жағдайында) Бір жастағы бөбектердің ойынының сипаты: манипуляциялық Жеткіншек жасынан «ересек жасына» көшкенде қалыптаса бастайтын қабілеттер: ақыл-ой дамып, өзінің пікірін дәлелдеу, не өзінің ісіне талдау жасау Ересек жасының басты мақсаты: мамандық таңдау Жеткіншек кезеніне тән психологиялық ерекшелік: барлық нәрсені өз бетімен орындап, үлкен адамдардың қамқорлығымен, ақыл-кеңесінен құтылғысы келеді. Баланың тіл алуы себептерге бөліну түрлері: 2 түрлі себеп: біріншісі – балаға айтылған кеңестің мазмұнына, екіншісі – сол кеңеске ол қаншалықты құлақ асатынына тәуелді келеді. Әуесқой, ақ көңіл, өзгелерге жәрдем бергісі келіп, адамдарды аяп, қамқорлық көрсеткісі келетін жас: 7-8 жас Оқытудың үйренуден айырмашылығы: Жоспар бойынша ресми түрде ұйымдастырылып, педагогтардың басшылығымен өтеді. «Оқу» терминінің мағынасы: оқушының оқу материалын талпына, қиыншылықтарды жеңіп, соларды ұғынуы Тәрбие психологиясы ілімі: тіл алудың не алмаудың психологиялық тұрғыдан себептерін зерттеп, осы жөнінде ұсыныстар енгізіліп отыратын ілім. (Гуманистік және әлеуметтік тәрбие мәселелерінің психологиясын зерттеп, оқушылар ұжымының, еңбекпен түзету педагогикасының психологиялық негіздеріне қатысты мәселелерді іздестіреді) Педагогикалық психология бөлімдері: тәрбие психологиясы, оқыту психологиясы, мұғалім психологиясы «Адам - тәрбие тақырыбы» еңбегінің авторы: К. Д. Ушинский Кіші мектеп жасындағы балалардың негізгі іс-әрекет түрі: оқу Жеткіншек жастағы ұлдардың денесінің өсуінің жасы: 15 жас Жеткіншік жасындағыларды тиісті әдебиеттерде аталуы: қиын, өзгерілу, ауысу жасы Барлық нәрсені өз бетімен орындап, үлкендердің ақыл-кеңесінен құтылғысы келетін кезең: жеткіншектік кезең Өз пікірін дәлелдеуге тырысатын және өз алдына тәуелсіз болатын жас кезеңі: жеткіншек шақ Жеткіншек жастағы қыздардың денесінің өсуі: 13 жас «Мотивация» деген терминнің мағынасы: түрткі Ересек жасындағылардың негізгі әрекеті: еңбек «Детерминизм» терминінің қазақша мағынасы: Анықтау Жеткіншек шақтағы қайшылықтың нәтижесінде сол жағдайдан шығу жолы: дағдарыс Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым- қатынас түрлері: авторитарлы, демократиялы, либералды (коммуникативті, интерактивті, перцептивтік) Міндетті түрде басшыға бағынуды талап ететін қарым–қатынас стилі: либералды (Басшы-бағынушы стилі) Жеке адамның мұғалім ретінде балаларды оқытуда және тәрбиелеуде жоғары көрсеткіштерге жету шарты болып табылатын белгілі психологиялық ерекшеліктер: Педагогикалық іскерлік Педагогтың негізгі мақсаты: жас буынға сапалы білім мен саналы тәрбие беру. (жас ұрпақтың өмірге, әлемге, табиғатқа, болашаққа, адамдарға, еңбекке деген дұрыс көзқарастарын, оңтайлы қатынастарын қалыптастыру) Үлкендердің кішілерге азаматтық қасиетін қалыптастыруға тигізетін әсері: тәрбие |