|
|
Вакцина. 2сурет. Вакцина
Вакцина
Вакцина-микроорганизмдерден (бактерия, вирус, т.б.) алынып, адам мен жануарлар организміне жұқпалы аурулардан алдын ала сақтану және олардың иммундық қасиетін арттыру үшін егілетін препараттар.
Вакцина әлсіреген немесе өлтірілген микроорганизмдерден, олардың тіршілік ету өнімдерінен ,гендік-инженерлік немесе химиялық жолмен алынған антигендерден жасалады.
1796 жылы ағылшын дәрігері Э.Дженнер алғаш рет сиыр шешегін адамға егу арқылы алды.
2-сурет. Вакцина
Вакцина әсері
- Вакциналардың негізгі қасиеті-вакцинациядан кейінгі белсенді иммунитетті құру, ол өзінің табиғаты бойынша және түпкіліктіәсер инфекциядан кейінгі иммунитетке сәйкес келеді, кейде одан тек сандық жағынан ерекшеленеді.
- Вакциналар ағзаға енгізілген кезде иммундық реакцияны тудырады, бұл иммунитеттің сипатына және антигеннің қасиеттеріне байланысты айқын гуморальды, жасушалық немесе жасушалық-гуморальды болуы мүмкін.
- Тірі вакциналар әдетте бір рет, тірі емес вакциналар көбінесе екі немесе үш рет қолданылады. Вакцинадан кейінгі иммунитет алғашқы вакцинациядан кейін 6-12 ай сақталады. (әлсіз вакциналар үшін) және 5 немесе одан да көп жаылға дейін (күшті вакциналар үшін) сақталады.
1-кесте. Вакцина түрлерінің классификациясы
Вакцина
Классикалық
Тірі
1. Өздігінен пайда болатын аттенуирленген штаммдар
2. Жасанды түрде алынған аттенуирленген штаммдар
Химиялық
1. Химиялық жолмен алынған микроорганизмдердің молекулалық антигендері
2. Анотоксиндер
Өлтірілген
1. Физикалық жолмен белсенді емес
2. Химиялық жолмен белсенді емес
Заманауи
1. Гендік инженерлік
2. Ішкі вирустық
3. Жасанды антигендер
4. Рибосомалық
Вакцинв алу технологиясы
- Тірі вакциналарды жасау технологиясы негізінен штаммның таза дақылдарын алуды қамтамасыз ететін шарттарды сақтай отырып, аттенуирленген вакциналық штаммды өсіруге, кейіннен түпкілікті препаратты тұрақтандыру және стандарттау арқылы басқа микроорганизмдермен ластану мүмкіндігін болдырмауға азаяды.
- Бактериялардың вакциналық штаммдары сұйық қоректік заттарға өсіріледісыйымдылығы 0,1 м3-ден 1-2 м3 - ге дейінгі ферментатор-аппараттардағы орталарда (казеин гидролизаттары немесе басқа да ақуыз-көмірсу орталары). Вакциналық штаммның алынған таза дақылы протекторлар қосылып лиофильді кептіріледі
2-сурет. ДНК-вакцинаны алу схемасы
ВАкцина алу
- Бактериялар мен вирустардың протективті ақуыз антигендерін алудың гендік-инженерлік әдісі қарқынды дамуда. Әдетте ашытқы мен псевдомонадтар протективті антигендердің гендері бар өндірушілер ретінде қолданылады.Тұмау, көкжөтел, қызылша, герпес, В гепатиті, құтыру, АИТВ инфекциясы және т. б. қоздырғыштарының антигендерін өндіретін бактериялардың рекомбинантты штаммдары алынды.
- Адамдарды иммундауға арналған вакцина препараттары зиянсыздығына, реактогенділігіне және иммуногенділігіне тексеріледі.
- Зиянсыздық зертханалық жануарларға және басқа биологиялық жүйелерге уыттылықты, пирогенді, стерильділікті, аллергенділікті және препараттың мутагендігін тексеруді қамтиды.
Вакцина
- БЦЖ (Кальметт—Герен бацилласы немесе Bacillus Calmette—Guérin, BCG) - әлсіреген тірі сиыр туберкулез таяқшасының штаммынан дайындалған туберкулезге қарсы вакцина (лат. Mycobacterium bovis BCG), ол жасанды ортада арнайы өсіріліп, адамдар үшін вируленттілігін жоғалтты.
- Поливакцина: қызылша, қызамық,паротит. Paramyxovirus құрамында Edmonston штаммынан алынған және тауық эмбрионының жасуша культурасында өсірілген төмен вируленттілігі бар қызылша вирусы бар; тауық эмбрионының жасуша культурасында өсірілген паротит вирусының Jeryl Lynn штаммы және адамның диплоидты жасуша культурасында өсірілген тірі қызамық вирусының Wistar RA 27/3 штаммы
3-сурет. Қазақстан Республикасының Ұлттық вакцинациялау күнтізбесі
Пайдаланған әдебиеттер
- https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BD%D0%B0
- https://www.fda.gov/drugs/development-approval-process-drugs
- https://kz.otyrar.kz/2019/12/%D2%B1ltty%D2%9B-profilaktikaly%D2%9B-ekpeler-k%D2%AFntizbegine-saj-ekpe-zhasatu-%D2%9Bazhet/
|
|
|
Скачать 1.62 Mb.