11 апта семинар сож (1). 2122 практикалы сабаты таырыбы
 Скачать 33.33 Kb.
|
|
№21-22 практикалық сабақтың тақырыбы: МДҰ әдістемелік жұмыстардағы белсенді әдістері. Тапсырмалар: Белсенді әдістер жайлы жалпы түсінік 2. Белсенді әдістер түрлері және әрқайсысына мінездеме беру 3. Әдістемелік семинарлардың жоспарына талдау жасау Белсенді әдістер жайлы жалпы түсінік Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде қолданылатын заманауй педогогикалық әдістердің бірнеше түріне тоқталайық. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту балалардың шығармашылығын дамытуда интербелсенді әдістерді қолдану бірнеше міндеттердішешуге мүмкіндік береді. Интербелсенді әдістер тәрбиешілердің басқа балалармен, тәрбиешімен диалогқа кірумен, шығармашылық тапсырма орындаумен, оқытудың «субъекті» ретінде сипатталады. Педогогтың ұстанымы ауысады: ол балаларға басшы емес, білім беру қызметінің тең қатысушысы. Бала тұлғасын әлеуметтендіру үдерісінің ең басында туындайтын интербелсенді оқыту баланың интелектуалды қабілеттілігін айтарлықтай шамада анықтайды. Интербелсенді әдістер балаларға мінезін қалыптастыруға, байланыс тілді, логикалық ойлауды, дүниетанымды дамытуға, сыни ойлауды қалыптастыруға және жеке мүмкіндіктерді беретін заттақ-дамытушы орта құруға мүмкіндік береді. Еліміздің мектепке дейінгі мекемелері мемлекеттік стандартымыздығ ұлттық тәрбиемізді негізге ала отырып, оқу қызметін жүгізумен қатар, бала тәрбиесіндегі әлемнің көптеген мемлекеттері пайдаланып отырған үздік тәжірибелі италияндық ағартушы-ғалым М. Монтессори әдісімен жұмыс жасауда . мемлекттік жалпыға бірдей білім беру стандартында қарастырылған бес білім беру салалары М. Монтессоридың әдістемесі бойынша ортаны ұйымдастырумен үндес болып келеді. М. Монтессори әдісі балаларға жауапкершілікті сезінуге, өздігінен шешім қабылдауға, топтп да, жеке де жұмыс жасай алуына, таңдау жасай алуына , өз уақытын ұйымдастыра білуіне, өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді, қолайлы жағдай туғызады. Бұл әдістің мақсаты – балалардың табиғи мінезін, қабілетін, тәрбиешінің нұсқауымен емес, өз еркімен тәуелсіздік рухына тәрбиелеу. «Өзімнің жасауыма мүмкіндік бер» дейді мұндағы бала. Педагог әрқашан мейірімді, балаға басшылық ете отырып, бала мен дайындалған дидактикалық орта арасындағы елші болады. Мектепке дейінгі шақ адамзат өміріндегі ең шешуші кезең болып келеді. Өйткені осы кезде баланың бойындағы табиғи бар дарндылық жан-жақты дами бастайды. Сондықтан осы шақта балалармен анағұрлым жан-жақты дамытушылық әрекеттер жүйелі жүргізілсе, соншалықты жұмыс нәтижелі болады. Міне осыған сәйкес жеке тұлғаны дамытуда Г.С.Альтшуллирдің «Тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясы» технологиясын республикамыздың мектепке дейінгі мекемелерді қолдауда. Шығармашылықты зеттеген ғалымдардың бірі Г.С. Альтшуллер 50 жылға жуық шығармашылығ тұлға іс-әрекеті заңдылығын зерделеумен айналысты. Мектепке дейінгі білім беруді дамыту, жаңа сапалы деңгейге көшу инновациялық технологияларды әзірлеусіз жүзеге асырыла алмайды. Инновациялар баланың жеке басына, оның қабілеттерін дамытуға бағытталған педагогикалық практикада қолданылатын жаңа әдістерді, формаларды, құралдарды, технологияларды анықтайды. Оқытуды ұйымдастырудың жаңа тәсілдеріне жауап беретін оқытудың белсенді әдістері. Оқытудың белсенді әдістері-бұл балаларды оқу материалын игеру процесінде белсенді ойлау және практикалық іс-әрекетке итермелейтін, негізінен диалогқа негізделген, белгілі бір мәселені шешу жолдары туралы еркін пікір алмасуды көздейтін әдістер. Мектепке дейінгі білім берудің негізгі принциптері: әр баланың жеке ерекшеліктеріне негізделген білім беру қызметін құру, онда баланың өзі білім мазмұнын таңдауда белсенді болады; балалар мен ересектердің көмегі мен ынтымақтастығы, баланы білім беру қатынастарының толыққанды қатысушысы ретінде тану; әр түрлі іс-әрекеттегі балалардың бастамасын қолдау. Мектепке дейінгі білім беру процесі балалардың мүдделеріне негізделуі керек, олардың таңдау құқығын мойындауы керек. Мектепке дейінгі білім беруде болып жатқан өзгерістердің көрсеткіштерінің бірі оқытудың белсенді әдістеріне көшу болып табылады. Оқытудың белсенді әдістері негізінен мұғалімнің дайын білімді ұсынуына және оларды көбейтуге емес, студенттердің белсенді танымдық іс-әрекет процесінде өз бетінше игеруіне бағытталған әдістер жүйесін қолдануды қамтиды. Оқытудың белсенді әдістерін қолдану балалардың ынтымақтастығын, суреттерді, ойыншықтарды бірлесіп таңдауды, оларды салыстыруды, заттардың ерекшеліктерін, оларды жіктеу әдістерін талқылауды қамтиды. Бұл балалардың білімін, оларды нақты жағдайда қолдану тәсілдерін белсендіруге ықпал етеді. Сонымен, оқытудың белсенді әдістері-бұл іс-әрекетпен оқыту. Мәселен, мысалы, Л.С.Выготский оқыту дамуға алып келеді, өйткені тұлға іс-әрекет процесінде дамиды дейді. Оқытудың белсенді әдістерін қолдану, оларды таңдау оқытудың мақсаттары мен міндеттерімен, студенттердің жеке ерекшеліктерімен анықталады. Мектепке дейінгі жастағы белсенді оқыту әдістерін қолдануды бастау керек. Оқытудың белсенді әдістері мектеп жасына дейінгі балалардың ойлауын дамытуға мүмкіндік береді, олардың жас ерекшеліктеріне сәйкес проблемаларды шешуге қатысуына ықпал етеді, практикалық дағдылар мен дағдыларды дамытады, практикалық және ақыл-ой әрекеттерін ынталандырады, онсыз білімді игеруде алға жылжу болмайды. Оқытудың белсенді әдістері балалардың ақыл-ой дамуында бағыттаушы, байытушы, жүйелеуші рөл атқарады, білімді белсенді түсінуге ықпал етеді, бұл оларды қолдану кезінде балалардың жоғары уәжімен расталады. Оқытудың белсенді әдістеріне проблемалық жағдайлар, іскерлік ойындар, драматизация, театрализация жатады. Сондай-ақ, "диалог", "ми шабуылы", аналогия және ассоциация әдісі сияқты шығармашылық ойындар. Жобалар, компьютерлік технологиялар, эвристикалық сұрақтар әдісі, ойын дизайны сияқты заманауи әдістер қазіргі уақытта мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс жасауда белсенді түрде енгізілуде. Оқытудың белсенді әдістері-білім алушылардың танымдық әрекетін ынталандыратын әдістер. Олар негізінен белгілі бір мәселені шешу жолдары туралы еркін пікір алмасуды көздейтін диалогқа негізделген. Диалогтан басқа, белсенді әдістер оқу процесінің барлық қатысушыларының көп деңгейлі және жан-жақты байланысын қамтамасыз ететін полилогты да қолданады. Әрине, әдіс оны кім қолданғанына қарамастан белсенді болып қала береді, ал АМО қолданудың сапалы нәтижелеріне қол жеткізу үшін мұғалімнің тиісті дайындығы қажет. Оқытудың белсенді әдістері-бұл оқу материалын игеру процесінде оқушылардың ақыл-ой және практикалық іс-әрекетінің белсенділігі мен алуан түрлілігін қамтамасыз ететін әдістер жүйесі. Тікелей белсенді әдістерге білім беру іс-шарасында, оны жүргізу процесінде қолданылатын әдістер жатады. Сабақтың әр кезеңі үшін кезеңнің нақты мәселелерін тиімді шешуге мүмкіндік беретін белсенді әдістер қолданылады. Тікелей белсенді әдістерге білім беру іс-шарасының ішінде, оны жүргізу процесінде қолданылатын әдістер жатады. Сабақтың әр кезеңі үшін кезеңнің нақты мәселелерін тиімді шешуге мүмкіндік беретін белсенді әдістер қолданылады. Белсенді әдістер түрлері және әрқайсысына мінездеме беру Әрбір жасқа арналған әдістемелік жұмыстың бөлімдерінде білім беру салаларының мазмұны және балалардың Бағдарлама мазмұнын игерудегі жоспарланған күтілетін нәтиже ашылған. Білім беру қызметі балаларға шамадан тыс салмақ салмай, тәрбиелік, дамытушылық, білімдік мақсаттар мен міндеттердің бірлігін қамтамасыз етуі тиіс. Сонымен бірге бағдарламалық білім беру міндеттерін шешу тек қана ұйымдастырылған оқу қызметінің көлемінде ғана емес, сондай-ақ режимдік сәттерді өткізу кезінде де ересек пен балалардың бірлескен әрекеті ретінде және мектеп жасына дейінгі балалардың дербес әрекеттерінде де қамтамасыз етіледі. Білім беру үдерісін құру балалардың жастарына сәйкес түрлеріне негізделеді. Жұмыс түрін педагог мектепке дейінгі ұйымның бағыттарының ерекшелігіне, жабдықталуына (материалдық-техникалық қор), мәдени және аймақтық ерекшеліктерге, педагогикалық үдеріске қатысушылардың тәжірибесіне, педагогтардың шығармашылық әлеуетіне сәйкес өздігінен таңдайды. Білім беру үдерісі келесі бағыттар бойынша жүргізіледі: 1.Дене дамуы: кешенді шынықтыру шаралары, таңертеңгі жаттығу, күннің екінші жартысындағы жаттығулар мен қимылдық ойындар; 2.Әлеуметтік-тұлғалық даму: режимдік сәттерді өткізуде жағдаяттық әңгімелесу, олардың қажеттілігін түсіндіру; тапсырмалар арқылы еңбек дағдыларын дамыту (кезекшілік, өзіне-өзі қызмет ету дағдылары, ересектерге көмектесу; сабаққа қажетті мүліктер мен құрал-жабдықтарды орналастыру, жинастыру, қимылдық ойындар мен жаттығуларға арналған құрылымдарды құрастыруға балаларды қатыстыру); режимдік сәттерді өткізуде қауіпсіз жүріс-тұрыс дағдыларын қалыптастыру; 3.Танымдық-тілдік даму: тілдік дамытушы ортаны құру (ойындарда, бақылауларда балалармен еркін диалогтар, балалармен жағдаяттық әңгімелер, еңбек қимылдары мен гигиеналық шараларды атау); балалардың сөйлеу белсенділігін ынталандыру. 4.Көркем-эстетикалық даму: балалардың күнделікті тіршілігінде музыканы қолдану(ойында, қолы бос кезінде, серуенде, бейнелеу әрекетінде); қоршаған ортадағы әртүрлі дыбыстарға, бөлмелерді безендіруге, жабдықтардың тартымдылығына, бөлменің, заттардың, ойыншықтардың әсемдігі мен тазалығына балалардың назарын аудару. Дұрыс күн тәртібі – бұл балалардың күні бойғы әртүрлі әрекет түрлері мен демалысының тиімді ұзақтығы және жүйелі ауысуы. Күн тәртібін дұрыс құрудың негізгі ұстанымы оның балалардың жас психофизиологиялық ерекшеліктеріне сәйкестігі болып табылады. Режимдік сәттерді жүзеге асыру кезінде, сондай-ақ баланың жеке ерекшеліктерін (ұйқының ұзақтығы, талғамдарын, іс-әрекеттің қарқыны және т.б.) ескеру қажет. Балабақшаның күн тәртібі баланың жеке ерекшеліктеріне сәйкес жасалған болса, онда ол өзін жайлы сезінеді, оның көңіл-күйі мен белсенділігі де жоғары болады. Білім беру салаларының мазмұнын кіріктіру: - тұтас үдеріс аясында білім беру салаларының мазмұнын іске асыруды; -баланың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру және оның әлеуметке үйлесімді енуін қамтамасыз етеді. Білім беру міндеттері бағдарламалық материалды беруде кешенді тәсілді мақсатқа бағыттап қолданғанда тиімді шешіледі. Кіріктіру ұстанымына сәйкес, бір саланың білім беру әрекеті барысында басқа білім беру салаларының міндеттерін бір мезгілде шешу қажет.«Денсаулық» білім беру саласының міндеттерін шешкен кезде бір мезгілде «Әлеумет» білім беру саласының дағдылары қалыптасады, «Таным», «Коммуникация» білім беру салаларына қатысты білім мен білік қаланады және т.б. Әр білім беру саласының мазмұнында балалардың жарты жылдықтар бойынша игеретін негізгі білім, білік және дағдыларының күтілетін нәтижелеріанықталған. Бағдарлама мазмұнын іске асыру баланың қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне, оның жан-жақты үйлесімді дамуына бағытталған педагогикалық үдерісті ұйымдастыруға заманауи тәсілдерді қолдануды көздейді. Ойын әрекетін ұйымдастыру Ойын – мектепке дейінгі жастағы балалардың қоғамдық өмірінің ерекше түрі, олардың қалауы бойынша біріктіретін, өз бетінше әрекет ететін, өзінің ойларын жүзеге асыратын, әлемді танитын әрекетінің негізгі түрі болып табылады. Ойын әрекеті әрбір баланың физикалық және психологиялық дамуына, адамгершілік-жігерлі қасиеттерді, шығармашылық қабілеттерді тәрбиелеуге мүмкіндік береді. Ойын – балалардың тіршілік әрекетінің негізгі түрі ретінде қарауға болатын, қайталанатын құбылыс. Бағдарламада балалардың жастарын ескере отырып, сюжетті-рөлдік, дидактикалық, қимылды ойындар, драмалық ойындар, өз бетінше ойындар, сондай-ақ заттарды алмастыратын ойыншықтармен және ойын қимылдарымен барлық ойын түрлерін дамыту мен қолдану әдістері анықталған. Барлық ойын түрлері танымдық, шығармашылық әрекетті және балалардың әлеуметтенуін ұйымдастыруда кеңінен қолданылады. Еңбек әрекетін ұйымдастыру Еңбек әрекеті - мектепке дейінгі тәрбиенің құрамдас бөлігі, еңбек дағдыларын қалыптастырудың негізі, тұлға аралық қарым-қатынас мәдениетін дамытудың маңызды құралы болып табылады. Бағдарламада балалардың жас мүмкіндіктерін ескеріп еңбексүйгіштікті, ересектердің еңбегіне қызығушылықты дамыту, еңбек етуге ынталану; табиғат бұрышындағы жануарлар мен өсімдіктерге күтім жасаудың қарапайым еңбек әрекеттері дағдыларына тәрбиелеу міндеттері қойылған. Балаларды еңбектің қоғамдық бағытының рөлімен, оның әлеуметтік маңыздылығымен таныстыруға, еңбек адамдарына сыйластық қарым-қатынас қалыптастыруға, қоршаған ортадағы заттар адамның қолымен жасалғанын сезінуге және оларға ұқыптылықпен қарауға басымдық берілген. Күтілетін нәтижелер жас ерекшелік кезеңдеріне сәйкес, аталған жастың балаларының тіршілік әрекетінде қолданатын, нәтижесінде білім, білік, дағдыларының деңгейлері анықталатын білім беру салалары мазмұнын меңгеруді қарастырады. Тәрбиеші ретінде алға қойған мақсатым – балаларға ұлттық педагогикалық тәрбие мен білім берумен қатар, олардың шығармашылық ойлау қабілеттерін арттыру. Сол себепті ұйымдастырылған оқу іс-әрекетін идеялық жағынан ғылыми негізде өмірмен байланысты ұйымдастырып, баланың қызығуын, құштарлығын танытуға бағыттаймын. Соңғы кездері өз тәжірибемде дамыта оқыту технологиясының элементтерін қоданып келемін. Әр ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде дамыта оқыту технологиясының стратегиялары балаларды ойлануға, өздігінен ізденіс жасауға, ойнай отырып, сөздік қорын молайтуға мүмкіндік береді. Жаңашыл тәрбиеші ретінде әр ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде тәрбиеленушілердің қызығушылық-тарын тудыратын әдіс-тәсілдерді саралап, топтағы әр баланың деңгейін ескеріп, өзіндік пікір, идеялар, өз бетінше орындауға мүмкіндік беретін тапсырмалады дайындап келемін. Дамыта оқыту технологиясы - күрделі құрылымды, біртұтас педагоги-калық жүйе. Оның нәтижесінде әр баланың өзін-өзі өзгертуші субъект дәрежесіне көтерілуі көзделіп, оқыту барысында соған лайық жағдай жасалады. Дамыта оқытудың дәстүрлі оқытудан айырмашылығы: көздеген мақсатында, мәнінде, мазмұнында дамытушылардың негізгі факторында, педагогтың рөлі мен атқаратын қызметінде, т.б. Бұл бағдарлы идеялар бүгінгі білім беру аясында қолдау табуда. Педагогика ғылымының зерттеушілері тәлім-тәрбие беру үрдісінің негізгі мақсаты бала тұлғасын дамыту деп таниды. Бірақ, тұлға дамуы туралы ізденушілігі психологияның айтуы бойынша, әр адамның өз қолында, оны сырттан әсер ететін күшпен дамытуға болмайды. Осы пікірден туған білім беру мақсатының басқа да тұжырымы бар: бала тұлғасын дамыту, оның толық өзіндік қалыптасуының, өзіндік жетілуінің амалы ретінде қарастырылады. Сондықтан білім беру жүйесінің мақсаты баланың табиғи күштері мен мүмкіншіліктерінің өзіндік ашылуына қолайлы жағдай жасау болып табылады. Ол үшін тұлғаның дамуын көздейтін білім беру үрдісін, ұйымдастырудың түрлі әдістері мен амалдарын анықтап, жүзеге асыру қажет. Әр технологияның зерттеуші авторы болады дегендей, дамыта оқыту технологиясының авторлары: В. Давыдов, В. Занков, В. Эльконин, П. Эрдниев. Бұл технологияның басты мақсаты: баланың жалпы жан-дүниесіне, оның сезіміне әсер етіп, логикалық ойлауын дамыту және сөздік қоры мен сөйлеу мәдениетін қалыптастыру. Дамыта оқытуда тәрбиешінің басты міндеті - оқу материалдарын балаға дайын күйінде емес, баламен бірлесе отырып жалпы іс-әрекетті ұйымдастыра отырып алға қойған міндеттерді шешу, түсіндіру. Ұйымдастырылған оқу іс-әрекет 3 бөліктен тұрады: Оқу мақсаттарының қойылуы Оның шешудің жолын бірлесе қарастыру Шешудің дұрыстығын дәлелдеу Бұл үшеуді Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов жасаған жүйесінің негізгі компоненттері. Көп жылдар бойы өз тәжірибемде дамыта оқыту технологиясының төмендегі әдіс-тәсілдерін қолданып келемін: «Ой қозғау» әдісі - (немесе психология тілінде «Миға шабуыл» деп те аталады). Бұл ұжымдық талқылау, мәселенің шешімін іздеуде қолданылатын тиімді әдіс. Қандайда бір проблеманы әр баланың пікірін еркін тыңдау арқылы шешу. «Миға шабуыл» стратегиясының өзіндік ережесін сақтап, дұрыс пайдаланса, баланың стандарты емес шығармашыл ойлауын жақсы дамытады. Топ құрамын да, қандай да бір проблеманың шешімін табуды өтінемін. Барлық балалар өз пікірлерін айта бастағанда, ешкім оның ойын бөліп, өз пікірін айта алмайды және бағаланбайды. Іс-тәжірибеден байқағаным, бірнеше минут ішінде көптеген пікірлер, яғни шешімдер табуға болады. Бұл жерде пікірдің көптігі мақсат емес, ол тек нақты саналы шешім қабылдауға негіз болады. Қағидасы: - Ұсынылған пікір бағаланбайды, сыналмайды. - Жұмыс пікірдің сапасына емес санына бағытталған (неғұрлым пікір көп болса, соғұрлым нақты шешім қабылдауға таңдау болады). - Барлық пікірлер «бір ауыз сөзбен» жазылып отырғаны жақсы. - Белгіленген уақыт сақталуы тиіс. «Ой қозғау» тәсілін қолданғанда мынандай ережелерді ұстану қажет: Проблеманы негізгі терминдер арқылы құрастырып, бір ғана ең басты мәселені айқындау;Бір де бір идеяны жалған деп танымай, оны зерттеуді тоқтатпау;Кез-келген идеяны (тіпті оның қажеттілігі қазір күмәнді көрінсе де) жалғастыруға ұмтылу;Қатысушылар өзін ыңғайлы сезініп, «ашылуы» үшін оларды қолпаштап, ынталандырып отыру.Бұл әдісті көбіне ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің тақырыбын ашуда қолданамын. Мысалы: жұмбақ, сөзжұмбақ, суретті ребустар шешу арқылы оқу іс-әрекетінің тақырыбын өздері тауып, ашады. «Ассоциация» әдісі - бұл әдісте берілген тақырып бойынша балаларда қандай ой туады, соның барлығы сол сөздің жан-жағына жазылады. Мысалы: жалпы сөз «Отбасы»: Ата, әже, әке, ана, аға, әпке, іні, т.б. Бұл әдіс арқылы тәрбиеші балалардың сөздік қорын тексере отырып, сауатты сөйлеуге дағды-ландыра алады.Ойлауға үйрететін тәсілдердің бірі – «Салыстыру» әдісі. Бұл тәсілдің басты мақсаты: объектілер арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты анықтау. Бұндай тапсырмалар арқылы баланың қиялы, логикалық ойлау қабілеті дамиды. Салыстыру арқылы байқалмай, көрінбей қалатын белгілерін анықтауға үйреніп, байқампаздығы артады. Дамыта оқытудың мектеп жасына дейінгі балалар үшін тағы бір тиімді тәсілдерінің бірі - «Раунд – Робин» әдісі. Бұл әдіс өткен тақырыпты немесе жаңа тақырыпты бекіту үшін өте қолайлы. Мұнда әр бала берілген тақырып туралы не білетінін бір сөйлем немесе сөз тіркесі арқылы бірінің айтқанын бірі қайталамай, түгел айтып шығуы тиіс. Мысалы: «Гүлдер» тақырыбында Гүл - өсімдік, гүл - әдемі, гүлді жұлуға болмайды, гүл - хош иісті, т.с.с «Топтау» әдісі - бұл әдісте балаларды деңгейлеріне қарай бірнеше топқа бөледі де, өздері орындай алатындай топтық тапсырма беріледі. Білім берудің алғашқы деңгейлері балабақшадан басталады. Сондықтан тәрбиеші неғұрлым тиімді әдіс-тәсілдерді қолданса, соғұрлым сапалы нәтижеге қол жеткізуге болады. Кез-келген оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, психологиялық, педагогикалық, әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жан дүниесін терең үңіліп оны ұғына білуді талап етеді. Дамыту оқыту технологиясы - баланы оқыту отырып, дамыту бала бойындағы еркіндік, мақсаткерлік, ар-намыс, мақтаныш, сезім, дербестік, адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік т.б қасиеттерін дамытады. Мектепке дейінгі мекемелерде дамыта оқыту технологиясының элементтерін қолдану баланың танымдық қызығушылығын қалыптастыруға көп мүмкіндік береді. Аталған педагогикалық технология мен инновациялық құралдар балабақшадағы балалардың жас ерекшеліктерін, балалардың қабылдау мүмкіндіктерін ескерген жағдайда ғана сәтті пайдалануға болады. Мектепке дейінгі балалардың есте сақтау қабілеті әлсіз, қабылдау процестері тұрақсыз келеді. Сондықтан олар затты қолмен ұстап, көзімен көргенді ұнатады. Осыған сәйкес мектепке дейінгі балалардың оқу іс-әрекеттеріне көрнекіліктерді кеңінен қолданған жөн. 3. Әдістемелік семинарлардың жоспарына талдау жасау Қазіргі кезеңдегі әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу және оқыту бойынша педагогикалық процесті оңтайландыруға, педагогтарды жұмыстың инновациялық нысандары мен әдістерін қолдануға үйретуге, олардың теориялық деңгейі мен педагогикалық шеберлігін арттыруға қабілетті жұмыстың жаңа неғұрлым тиімді нысандарын анықтау және пайдалану болып табылады. Зерттеулер көрсеткендей, мұғалімнің кәсіби өсуі оның шығармашылық қабілеттері жүзеге асырылатын қызметтің белсенді субъектісі бола алатын жағдайда ғана жүзеге асырылады. Сонымен бірге, келесі өлшемдерге сәйкес келетін мұғалімдерді оқытудың мұндай технологиясы дидактикалық тұрғыдан орынды болуы мүмкін: өнімділік (әр мұғалім материалды игерудің жоғары нәтижесіне қол жеткізеді) және үнемділік (материалдың үлкен көлемі уақыт бірлігіне тиімді сіңеді). Бұл талаптар теориялық және практикалық семинарларға көбірек сәйкес келеді. Семинарлар тәрбиешілердің теориялық деңгейін көтеруде маңызды рөл атқарады, олар білім берудің теориялық мәселелері мен әдістерін терең зерттеу мақсатында өткізіледі. Семинар сабақтарындағы теория мен практиканың органикалық байланысы педагогтердің практикалық дағдыларын қалыптастыруда, Дидактикалық ойындарды, тәжірибелер мен эксперименттерді ұйымдастыруда, мектеп жасына дейінгі балалардың тәрбиесі мен оқуының диагностикасын жүргізуде шешуші рөл атқарады. Әдістемелік семинарлар педагогтердің белсенділігі мен шығармашылығын дамытуға ықпал етеді. Дәстүрлі семинарлар, әдетте, келесі құрылымға ие: семинар жетекшісінің кіріспе сөзі, тақырыпқа кіріспе; семинар тақырыбын ашатын егжей-тегжейлі баяндама; семинарға қатысушылардың сөйлеген сөздері, пікір алмасулар, пікірталастар; қорытынды бөлімде қорытынды, қорытындылар мен ұсыныстар. Егер сабақ барысында тек теория сұрақтары қарастырылса, онда бұл теориялық семинар. Семинар-практикумның мақсаты-педагогтарды практикалық дағдыларға үйрету. "Табиғатта бақылауларды ұйымдастыру және жүргізу" Мектеп жасына дейінгі балаларды экологиялық тәрбиелеу бойынша семинар – практикумның шамамен алынған сценарийі қосымшада берілген. Әдістемелік семинарларды ұйымдастыру педагогтердің білімі мен тәжірибесін есепке алуды көздейді. Проблемалық сипаттағы семинарлар қатысушыларда ғылыми педагогикалық сананы тұтас қалыптастыруға бағытталған: педагогикалық құбылыстардың мәнін, мектеп жасына дейінгі балалардың дамуындағы психологиялық-педагогикалық мәселелерді түсіну, әлеуметтік талаптарға сәйкес олардың дамуын қамтамасыз ететін жағдайлар мен факторлардың оңтайлы жиынтығын болжау және болжау мүмкіндігі; балаларға педагогикалық әсер ету жүйесін құрудағы логика мен қайшылықтарды ашу; тәрбие-білім беру процесін жетілдіруге қатысу. Кейбір проблемалық семинарларды қарастырыңыз. Пікірталас семинары-кез-келген теориялық немесе практикалық мәселені талқылау негізінде ғылыми шындықты белгілейтін форма. Мұндай семинардың мақсаты әр түрлі болуы мүмкін: теориялық білімді бекіту және тереңдету, күрделі педагогикалық құбылыстарды, процестерді ғылым (психология, педагогика) және практика тұрғысынан талдай білуге үйрету, педагогикалық тәжірибенің мәні мен ерекшеліктерін анықтау, педагогикалық процесті ұйымдастырудың дағдылары мен дағдыларын үйрету. Семинар-пікірталастың шығармашылық бағыты осы жұмыс түріне қойылатын талаптарды анықтайды: Теория мен практика үшін ерекше маңызы бар талқылау тақырыбының болуы. Талқылау тақырыбы проблемалық, даулы, нақты анықталмаған немесе нашар зерттелген мәселелерді қамтуы керек. Талқылау ғылыми және практикалық тұрғыдан жүзеге асырылады. Пікірталас бекіту мен теріске шығаруға, дәлелдеуге және теріске шығаруға негізделген, дұрыс ғылыми ережелерді (идеяларды) және оларды практикада іске асырудың педагогикалық тұрғыдан орынды жолдарын тұжырымдаумен аяқталады. Мұндай семинарлар әдіскерді де, семинарға қатысушы барлық педагогтарды да ұзақ және мұқият даярлауды талап етеді. Белгілі бір білім көлемін игерумен қатар, әдістемелік жұмыстың бұл түрі мұғалімдердің сөйлеуін дамытуға, олардың пікірталас жүргізу, өз көзқарастарын тұжырымдау және қорғау, қарсыластардың пікірлерін жоққа шығару қабілеттерін қалыптастыруға ықпал етеді. Семинар сабағының тағы бір түрі – педагогикалық талдау семинары. Ол мұғалімнің педагогикалық ойлауын, оның талдау және синтездеу қабілеттерін дамытуға бағытталған. Әдістемелік жағынан бұл ғылым жетістіктері мен педагогикалық қызмет нәтижелерін түсінуді білдіреді. Семинардың бұл түрі педагогикалық жағдайды, құбылысты, процесті талдауды қамтиды. Сабақта оқыту нәтижелері, балалардың даму деңгейі және олардың білім, білік, дағдыларды игеруі қарастырылады, ең қолайлы педагогикалық әсерлер жүйесі жасалады. Ашық сабақтар негізінде семинарлар өткізу білім беру процесінің сапасын, тәрбиешілердің педагогикалық құзыреттілігі мен шеберлігін арттыруға қабілетті әдістемелік іс-шараны ұйымдастырудың тағы бір тәсілі болып табылады. Семинар сабақтарының тиімділігін арттыру үшін мұғалімдерді оқытудың белсенді әдістері мен әдістері қолданылады. Осындай әдістердің бірі-педагогикалық кроссвордтар мен перфокарттарды шешу. Жұмыстың бұл формасы тәрбиешілердің белгілі бір тақырып бойынша білімін нақтылауға көмектеседі (мысалы, әр түрлі жас кезеңдеріндегі сөйлеуді дамыту міндеттері, сабақтарда оқыту әдістері мен әдістері, сабақтан тыс жұмыстарды ұйымдастыру әдістері және т.б.), бұл балалармен жұмыс сапасына әсер етеді. Балалардың мәлімдемелерін, сипаттамалық әңгімелерін, ауызша шығармашылығын талдау мектеп жасына дейінгі балалардың үйлесімді сөйлеуін дамыту бойынша жұмыстың тиімділігін арттыруға көмектеседі. Тәрбиешілер жазылған материалмен танысады, оны талдайды, сөйлеу қабілеттеріне, дағдыларына, даму деңгейіне баға береді, осы негізде осы балалармен жұмыс істейтін тәрбиешіге көмектесу үшін бірнеше нақты ұсыныстар жасайды. Осыған ұқсас мектеп жасына дейінгі балаларды оқытудың басқа бағыттары бойынша семинарларда жұмыс жасалады. Семинар сабақтарында педагогтердің шығармашылық қызметін жандандыру педагогтармен жұмыс істеудің интерактивті әдістері мен формалары арқылы мүмкін болады. Интерактивті қызмет өзара әрекеттесуге, өзара түсіністікке, бірлескен шешімге және әр қатысушы үшін ең жалпы, бірақ маңызды міндеттерді қабылдауға әкелетін диалогтық қатынасты ұйымдастыруды және дамытуды қамтиды. Интерактивті оқыту кезінде бір сөйлеушінің де, бір пікірдің де Үстемдігі алынып тасталады. Диалогтық қарым-қатынас барысында мұғалімдер сыни ойлау, ойлау, даулы мәселелерді естіген ақпарат пен жағдайларды талдау негізінде шеше алады. Мұғалімдер балама пікірлерді өлшеуге, ойластырылған шешімдер қабылдауға, өз ойларын дұрыс айтуға, пікірталастарға қатысуға, әріптестерімен кәсіби қарым-қатынас жасауға үйренеді. Ол үшін кәсіби бірлестіктердің сабақтарында рөлдік ойындар қолданылады, әртүрлі көздерден алынған құжаттар мен ақпарат талданады. Интерактивті оқытудың ең жарқын мысалы-іскери ойындар, оларды семинар сабағына да қосуға болады. Семинардың бір бөлігі бола алатын тағы бір интерактивті әдіс-бұл шығармашылық ізденістің әртүрлі формаларын қамтитын ойын модельдеу: ми шабуылы, пікірталастар, синектика әдістері, дидактикалық қойылымдар, педагогикалық зерттеулер. Ойынның негізгі мақсаты – білім беру-тәрбие процесін жанды модельдеу, педагогтердің нақты практикалық дағдыларын қалыптастыру, мазмұнын жаңартуға жылдам бейімдеу, олардың қызығушылығы мен өзін-өзі дамыту мәдениетін қалыптастыру; белгілі бір кәсіби дағдыларды, педагогикалық технологияларды дамыту. Іскерлік (рөлдік) ойын-педагогтардың өзара іс-қимылының тиімді әдісі. Бұл шын мәнінде немесе белгілі бір қызмет түрінде болатын қатынастар жүйелерін модельдеу нысаны, олар жаңа әдістемелік Дағдылар мен әдістерді алады. Іскерлік ойындар әр мұғалімнің әлеуетті мүмкіндіктерін жүзеге асыруға, дамытуға, Әдістемелік идеялар мен әдістерді игеру процесін барынша жандандыруға мүмкіндік береді. Бұл техниканың ең маңызды сәті оның тәуелсіздік, бастама, белсенділік пен шығармашылық барынша көрінетін ойын әрекеті ретіндегі өзіндік ерекшелігі болып табылады. Осылайша, әдістемелік семинар- тәрбиешілерінің педагогикалық шеберлігін арттырудың тиімді нысандарының бірі. Семинарлардың әртүрлі түрлерін (теориялық, практикалық, проблемалық сипаттағы, интерактивті жұмыс әдістерімен және т.б.) қолдану.), педагогтарды оқытудың кең ауқымды міндеттерін шешуге болады: теориялық деңгейді арттыру, мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту және тәрбиелеу әдістемесін тереңдетіп зерделеу, оқу процесін жүргізудің практикалық дағдыларын, бақылауларды, Дидактикалық ойындарды, тәжірибелер мен эксперименттерді ұйымдастыруды, мектеп жасына дейінгі балалардың тәрбиесі мен оқуына диагностика жүргізуді қалыптастыру. Әдістемелік семинарлар педагогикалық ойлауды дамытуға, тәрбиешілердің талдау және синтездеу қабілетіне, мұғалімдердің белсенділігі мен шығармашылығына ықпал етеді. 12-СӨЖ тапсырмалары: Әдістемелік жұмыстың түрлері Әдістемелік жұмыстың мақсаты ұтымды әдіс-тәсілдерді игеру,балаларды тәрбиелеу,оқыту мен дамыту,білім бееру үрдісін ұйымдастыруда педагогтардың әдістемелік дайындығын көтеру,тәжірибе алмасу,педгогикалық озық тәжірибені насихаттау. Қазіргі таңда мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру үрдісін нәтижелі ұйымдастыру басты міндеттердің бір,ал жалпы педагогикалық қызмет әдістемелік жұмыспен тікелей байланысты.Әдістемелік жұмыстың өз алдына нақтыланған формалары,әдіс-тәсілдері бар.Әдістемелік жұмыстың формаларына тоқталар болсақ,ол жүйелі және эпизодтық,топтық және жеке деп жітеледі.Барлық әдістемелік жұмыс формасы педагог қызметкерлердің кәсіби дайындық деңгейін,теориялық білімін,тәжірибесін,еңбек тілін,санатын ескере отырып ұйымдастырылады. Біздің алдымыздағы мәселе балабақшадағы дәстүрлі әдістемелік жұмысты инноваиялық бағытта жаңарту,педагог мамандардың,тәрибешілердің педагогикалық кәсіби құзыреттілігін жетілдіру. Әдістемелік жұмыстың топтық формалары -Мектепке дейінгі ұйымдағы әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың инновациялық бағыты және т.б. қарастыруға болады. -Мектепке дейінгі ұйымдағы әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың инновациялық бағыты жұмыстары көзделеді. -Әдістемелік жұмыстың бағыттары бір-бірімен тығыз байланысты және педагогтардың теориялық деңгейін,біліктілігін,кәсіби шеберлігін арттыруға ықпал етеді. Педагогикалық процесс тәрбиешінің келесі бағыттаушы рөлін қарастырады: 1.Ғылым мен практиканың сабақтастығы. 2.Педагогикалық процесті болжау,жобалау және құруды. 3.Педагогикалық қызмет нәтижесінің обьективті диагностикасын жүзеге асыруды көздейді. Әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың инновациялық бағыты.Жалпы мектепке дейінгі ұйымда педагогикалық білімі бар педагогтар жұмыс жасайтыны баршаға мәлім,бірақ осы мамандарға жаңашыл әдістерді таныстырумен қатар,оны тәрбие мен білім беруде сапалы қолдануды талап етіп,қадағалау осы жұмыстың нағыз шебері әрине әдіскер болуы керек. Әдіскер алдына лауазымдық міндет алып танысқаннан кейін,жұмыс бастамасының алғашқы күндерінен бастап алдына нақты жоспар құра білуі керек.Өз тәжірибемде әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың қыр-сырын,әдіс-тәсілдерін түсініп,бағытын алға қою болды.Бұл бағыттың жолы тек ізденіс пен шығармашылықты және тынымсыз еңбекті талап етеді.Балабақшадағы әдістемелік жұмыстар кімдермен жүзеге асады десек,олар педагогтар, тәрбиешілер,балалар және ата-аналар. Жоғары да айтылған басты тұлғалардың бір-бірімен тығыз байланыстылығының арқасында балабақшадағы әдістемелік жұмыстар өз деңгейінде алға жүреді,яғни әдістемелік жұмыс бағыты дұрыс қойылған жағдайда жас ұрпақ тәрбиесі жан-жақты бола алады. Балабақшада әдістемелік жұмыстардың мазмұнын,формасын,тәсілін,құрылымын жаңарту үрдісі тәрбие мен білім беру жүйесінде құрылған мақсат-міндеттерге сай алынады.Әдістемелік жұмыстар жұмыстар жүйесінде педагогтардың кәсіби шеберлігі,өзін-өзі дамытуға Мектепке дейінгі ұйымдағы әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың инновациялық бағыты дайынндығы,шығармашылықтары бірдей деңгейді құрамайды.Осы орайда педагогтарды үш деңгейде қарастырамын: Төмендегі деңгейдегі педагогтармен жүргізілетін әдістемелік жұмыстар: педагогикалық қызметке оң көзқарас қалыптастыру,теориялық таным-білім бағытында болады.Орта деңгейдегі педагогтармен жүргізілетін әдістемелік жұмыстың негізгі бағыты-қарым-қатынас жасау,диалог,педагогикалық техниканы қолдану,өз дербестік сипатын тану.Жоғарғы деңгейдегі педагогтармен жүргізілетін әдістемелік жұмыстар олардың педагогикалық қызметіндегі шығармашылық құнды бағыттарды ынталандыру,дербестік әдістемелік жүйе жасауға бағдарлау мақсаттарын көздейді. Жобаның міндетін негізге ала отырып,инновациялық бағытта «мультимедия» мен «интерактивті тақта» қолданыс тауып келеді.Жаңалыққа қадам басқан дәуірде педагогтар өз алдына,балаларында замануй құралдарды қолдануға деген қызығушылығы басым. Балабақшадағы әдістемелік бөлменің мақсаты: Тәрбиеші педагогтарды қолдау үшін ақпараттық әдістемелік базаны құру,олардың кәсіби біліктілігін және шығармашылығын дамыту,педагогикалық шеберлігін көтеру үшін жағдайлар жасау. Әдістің мақсаты: Оның дербес және кәсіби іс-әрекетіндегі ең жоғарғы деңгейдегі жеке нәтижесін көтеру.Коучингтің негізгі процедурасы-диалог,тиімді сұрақтар қою және мқият жауаптарды тыңдау.Осы диалог кезінде педагогтың әлеуетін толық ашуға болады,оның мотивациясы жоғарылайды және ол өз бетімен өзіне маңызды шешімдерге келеді.Коучинг-кеңесті педагогтарды аттестацияға дайындау барысында өткізген өте тиімді екендігін атап өткім келеді. Мастер класс немесе шеберлік сыныбын ұйымдастыру бүгінгі жаңашыл жұмыстардың бірі.Бұл білім беру жүйесіндегі педагогтардың біліктілігін арттыратын маңызды шаралардың бірі. Әдіскер әдістемелік жұмыс барысында арнайы таңдаған тақырыппен анықталған білімді кеңейтуге және тереңдетуге арналған кәсіби тыңдаушылардың практикалық жұмыстарын таныстыра алады. Шеберлік сыныбы-педагог жұмысының әідсін және тәсілін ,жүйелі іс-әрекеттің көрсеткішін және тікелей педагогикалық іс-тәжірибені ашық көрсететін амал. Шеберлік сыныптың мақсаты:Шеберлік сыныпты өткізуде педагогтың тәжірибелі,шығармашылық жұмысының нәтижесін алатын,шеберлік сыныбы қатысушыларға «инновациялық өнімдер» табыс ететін,өте сирек тәжірибені педагог жүзеге асуы болып табылады. Шеберлік сыныбының негізгі міндеті: -кәсіби қатынасу үшін жағдай құру; -педагогтың шығармашылық әлеуетін ынталандыру және өзара іске асыру; -қатысушылардың кәсіби шеберлігін және біліктілігін арттыру; -озық педагогикалық тәжірибені тарату; -оқыту және тәрбиелеудің жаңа технологиясын енгізу; Шеберлік сыныбын мынандай әдіспен өткізуге болады: педагогтармен балалардың қатысуынсыз,топтағы балалармен,жеке балалармен. Балабақшадағы әдістемелік жұмыстар тәрбиеші-педагогтардың шығармашылық, әдістемелік, зерттеушілік қасиеттерін дамытуға зор әсерін тигізетіні сөзсіз.Ұжымдағы тәрбиеші-педагогтардың білім сапасының жақсаруы, оқу-білім беретін ұжымның дамуы, оның ішіндегі тәрбиешілердің білім сапасының көлеміне байланысты. Жоғарыда аталған жұмыстарды түйіндей келе,мектепке дейінгі ұйым әдіскерінің әдістемелік жұмысы жаңаша көзқарас,тың ізденіс,қажырлы еңбек арқылы ұйымдастырылса ғана өз нәтижесін береді. Тәжірибе өз алдына дамиды,өзгереді,жаңаша бетбұрыстар орын алады.Инновациялық әдіс-тәсілдерді іздестіріп,тәжірибеге енгізу арқылы оның тиімділігін айқындауға болады.Инновациялық тәжірибе-заман талабы.Заман талабына сай болу-біздің міндетіміз. Жаңа заман, жаңа көзқарас әр ғасырға тән нәрсе, жаңа нәрсені зерттеп, ұждағатты түрде айқындап алға қарай даму үстінде жұмыс істеуді жалғастыра беретініміз сөзсіз. Сөз соңымда айтарым, осылайша әр-түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалана отырып, білім сапасын арттыру, бүлдіршіндерге сапалы тәрбие бере отырып, жан-жақты дамыған жеке тұлға тәрбиелеу- әрбір педагогтың міндеті.Әр тәрбиешінің педагогикалық әдісін шыңдау, олардың алысқа самғап ұшуына қолын ұшын беру, шығармашылық қабілетімен білімін, іскерлігін арттыру, тәжірибесін шыңдау, үздік мамандармен біздер, яғни әдіскерлерге байланысты. |