Главная страница
Навигация по странице:

  • ІV септеудің зат есімдері.

  • Бесінші септеу

  • -ebus 5 септеудің септік жалғаулары Nota bene!

  • Етістік

  • Бұйрықты рай

  • Жіктеуі Анықталмаған формасы (Іnfinitivus) Негізі Imperativus singularis

  • Шартты рай

  • Осы шақ-Activum Өткен шақ-Рassivum

  • 3- жақ жекеше және көпше түріндегі шартты райдағы етістіктерді жіктеу үлгісі

  • Келесі рецептуралық формулировкаларды есте сақтаңдар

  • Сан есім

  • Назарларыңызға рахмет

  • латын тілі. 4-симуляция. 4 симуляция Таырыбы ivv cептеулерді зат есімдері. Сан есім. Етістік. Рецептердегі етістікті бйры жне шартты райлары


    Скачать 207.59 Kb.
    Название4 симуляция Таырыбы ivv cептеулерді зат есімдері. Сан есім. Етістік. Рецептердегі етістікті бйры жне шартты райлары
    Анкорлатын тіл
    Дата06.01.2021
    Размер207.59 Kb.
    Формат файлаpptx
    Имя файла4-симуляция.pptx
    ТипДокументы
    #166006

    № 4- Симуляция

    Тақырыбы:IV-V cептеулердің зат есімдері. Сан есім. Етістік. Рецептердегі етістіктің бұйрық және шартты райлары.


    Оқытушы Сагатова Г.Ж

    ІV септеудің зат есімдері.
    4-септеугеілік септігінде – us жалғауымен аяқталатын маскулинум және орта тек зат есімдері жатады. Атау септігінде жекеше түрде маскулинум тек зат есімдері-us, ал орта тек-u жалғауымен аяқталады.
    4-септеу зат есімдерінің сөздік тұлғғасы
    arcus, us,m.-доға
    genu,us,n.-тізе


    Casus

    Singularis

    Pluralis

    Masculinum

    Neutrum

    Masculinum

    Neutrum

    Nom

    us

    U

    us

    ua

    Gen

    us

    Us

    uum

    uum

    Dat

    ui

    U

    ĭbus

    ĭbus

    Acc

    um

    U

    us

    ua

    Abl

    u

    U

    ĭbus

    ĭbus

    4 септеудің септік жалғаулары

    Nota bene ! Орта тек зат есімдері жекеше түрде барлық септіктерде-u, тек қана жекеше түрдің ілік септігінде – us жалғауымен аяқталады.

    Бесінші септеу


    Бесінші септеу
    5-септеугеілік септігінде жекеше түрде –еі жалғауымен аяқталатын фемининум тектің зат есімдері жатады. Олар атау септігінде –еs жалғауымен аяқталады.
    5-септеу зат есімдерінің сөздік тұлғасы
    faciès,èi, f-бет, үсті
    diès, èi, f-күн


    Casus

    Singularis

    Pluralis

    Nom

    -es

    -es

    Gen

    -ei

    -èrum

    Dat

    -ei

    -èbus

    Acc

    -em

    -es

    Abl

    -e

    -ebus

    5 септеудің септік жалғаулары

    Nota bene!


    Nota bene!
    1.Кәсіби қалыптасқан сөздерді есте сақтаңыздар!
    dosis letȃlis өлтіретін мөлшер
    pro dosi бір ішерлік мөлшер
    (dosis) pro die тәуліктік мөлшер
    Species,èi, f- «жиынтық» деген мағынаны білдіреді, көпше түрде қолданылады. Рецепттерде жиынтық атауы көпше түрінің ілік септігінде ( Gen. Pl) тұрады.
    Мысалы:
    Nom.Pl. species laxantes-іш жүргізетін жиынтық
    Species diuretĭcae- несеп айдайтын жиынтық
    Species sedative-тыныштандыратын жиынтық
    Gen. Pl. Recipe: Specierum diureticоrum 50.0
    Ал: Несеп айдайтын жиынтықтың 50.0 грамын
    Recipe: Specierum sedativоrum 50.0
    Ал: Тыныштандыратын жиынтықтың 50,0 грамын
    Recipe: Specierum laxantium 50.0
    Ал: Іш жүргізетін жиынтықтың 50,0 грамын
    Misce, ut fiant species – Араластыр, жиынтық болсын.

    Етістік

    Етістік


    Латын етістіктері төрт жіктеуге бөлінеді, бір-бірінен өздерінің негіздері арқылы ерекшеленеді. Етістіктің қай жіктеуге жататыны, оның анықталмаған формасымен ажыратылады.
    І жіктеу – are – sign – are - белгілеу
    ІІ жіктеу – ere – misc –ere - араластыру
    ІІІ жіктеу – ěre – divid – ěre – бөлу
    ІV жіктеу - ire – aud-ire– тыңдау


    І, ІІ, ІІІ ,ІV жіктеулердің соңындағы «-re» және ІІІ жіктеудегі «- ěre» ( е-қысқа дауысты) алып тастасақ, етістіктің негізін аламыз.
    Осылайша І жіктеуге негізі а-ға signa-re, ІІ жіктеуге негізі е-ге (ұзақ) misce-re, III жіктеуге негізі ě - (қысқа), ІV жіктеуге і-ге аяқталатын етістіктер жатады.
    Оқулықта етістіктер 1-жақта, жекеше түрде, осы шақта және анық-талмаған формасының соңғы бөлімі беріледі, сол арқылы жіктеуін табады. Мысалы:
    signo, are – І жіктеу divido, ě re – ІІІ жіктеу
    misceo, ere – ІІ жіктеу audio, іre – ІV жіктеу

    Бұйрықты рай


    Бұйрықты рай
    Modus imperativus
    Латын тілінде орыс тіліндегі сияқты бұйрықты рай екінші жақтың жекеше және көпше түрінде қолданылады.
    Бұйрықты райдың жекеше түрі етістіктің анықталмаған формасынан – re жалғауын алып тастау арқылы түзіледі. Көпше түрі І, ІІ, ІV жіктеулердегі етістікке – te жалғауын жалғау арқылы түзеледі.
    ІІІ жіктеуде көпше түрінде – te алдындағы е –і дыбысына ауысады, сосын – te жалғауы жалғанады.


    Жіктеуі

    Анықталмаған

    формасы (Іnfinitivus)

    Негізі

    Imperativus

    singularis

    Imperativus pluralis

    І

    signa –re

    Signa

    signa

    signa –te

    ІІ

    misce –re

    Misce

    misce

    miscе-te

    ІІІ

    divid –ěre

    Divid

    dividě

    divid –i- te

    ІV

    audi –re

    Audi

    audi

    audi - te

    Шартты рай


    Шартты рай
    Рецептурада шартты рай 3-жақта жекеше және көпше түрінде қолданылады.
    3-жақтың осы және өткен шақтарының жалғаулары.


    Осы шақ-Activum

    Өткен шақ-Рassivum

    3- жақ жекеше түрі

    - t

    - tur

    3 - жақ көпше түрі

    - nt

    - ntur

    3- жақ жекеше және көпше түріндегі шартты райдағы етістіктерді жіктеу үлгісі


    Жіктеуі

    Анықталмаған

    формасы (Іnfinitivus)

    Осы шақ-Activum

    Өткен шақ-Passivum

    І.

    Signare

    sign-e-t

    sign-e-nt

    sign-e-tur

    sign-e-ntur

    ІІ.

    Miscere

    misce-a-t

    misce-a-nt

    misce-a-tur

    misce-a-ntur

    ІІІ.

    Dividere

    divid-a-t

    divid-a-nt

    divid-a-tur

    divid-a-ntur

    ІV.

    Audire

    audi-a-t

    audi-a-nt

    audi-a-tur

    audi-a-ntur

    Рецепт жазып бергенде бұйрық райдағы етістік қолданылады. Бұлардың формасы көп емес, олар стандартты және оларды есте сақтау керек.

    Recipe Ал

    Misce Араластыр

    Sterilisa! Залалсыздандыр!

    Da Бер

    Da tales doses Сондай мөлшерде бер

    numero… санымен…

    Signa белгіле

    Бұйрық райдағы етістік формасымен қатар етістіктің шартты райдағы формасы да қолданылады. Олардың тәжірибелік маңызы бар.

    Misceatur Араластырылған болсын (Араластыру)

    Sterilisetur! Залалсыздандырылған болсын!

    (Залалсыздандыру!)

    Detur Берілген болсын !(Беру!)

    Dentur tales doses Сондай мөлшерде 10 санымен берілген болсын!

    numerо 10 ! (Сондай мөлшерде 10 санымен беру!)

    Signetur ! Белгіленген болсын!


    Келесі рецептуралық формулировкаларды есте сақтаңдар:
    Misce, ut fiat unguentum - Май болғанша араластыр.
    Misce, fiat unguentum –Май болғанша араластыр.
    Misce, (ut) fiat pasta–Паста болғанша араластыр.
    Misce, (ut) fiat pulvis – Ұнтақ болғанша араластыр.
    Misce, (ut) fiat globulus – Домалақ болғанша араластыр.
    Misce, (ut) fiat suppositorium – Балауыз болғанша араластыр.
    Misce, (ut) fiat linimentum – Сұйық май болғанша араластыр.

    Сан есім


    Сан есім
    Өзінің мағынасы мен қызметі жағынан сын есімге ұқсас сөз табының бірі –сан есім. Сан есім заттың санын,ретін білдіретін сөзді сан есім дейді Ол неше ,қанша ,нешінші ,нешеу деген сұрақтарға жауап береді
    Есептік сан есім
    1-unus 14-quattuordecim
    2-duo 15-quindecim
    3-tres 16-sedecim
    4-quattuor 17-septendecim
    5-quinque 18-duodeviginti
    6-sex 19-undeviginti
    7-septem 20-viginti
    8-octo
    9-novem
    10-decem
    11-undecim
    12-duodecim
    13-tredecim

    Назарларыңызға рахмет!

    Назарларыңызға рахмет!



    написать администратору сайта