Орындаған стомотология факультетінің студенті:Бекболатова Асем
Қабылдаған физиология пәнінің мұғалімі:Айтжанова Гулбаршын
Ст 21-004 2 к
1. Тапсырма . Кестені толтыру «Лейкоциттер қызметтері».
Лейкоцит
|
Қызметтері
|
Фагоцитоз
|
Грекше phagien – обыру , жұту , кармалап алу , cytus – жасуша . Басқаша айтқанда кармалап алатын жасуша қорытады . Демек , фагоцитоз деп денеге келіп түскен бөгде заттарды , мәселен , микробтарды лейкоциттер аяктарымен кармалап алып iшiне енгiзiп ферменттермен корытады .
|
Нейтрофилдер
|
Нейтрофилдер организмдi микробтар мен улы заттардың залалды әсерлерінен қорғайды . Оларды қоршап жұтады және ферменттер аркылы ыдыратып жояды . Мұнымен бірге залалды заттармен әрекеттесетін белоктар және вирустарға қарсы интерферон бөледі . Нейтрофилдердiн кимылы баска лейкоциттерге қарағанда өте тез . Сондыктан олар баска лейкоциттерден бұрын залалды әсерлерге жауап қайтарады .
|
Моноциттер
|
Моноциттер денедегi елi жасушаларды жұтып,жаңасына орын дайындайды . Сондықтан олар күзетті , тазартқыш , « сыпырғыш « деп те аталады . Олардың әрекеті әсіресе өте кышкылды қабыну нүктесінде күштi болады . Моноциттiн бетiнде кармаушы дене,комплементтерге арналған кабылдағыштар бар . Моноциттер кан тамырынан шыккан соң макрофагка айналып денеде арнайы иммунитет калыптасуына қатысады , яғни бөгде заттарды жұтып , өзгертіп , иммуногендер түзеді .
|
Базафилдер
|
Базафилдер гепарин бөліп шығарады , олар гепариноциттер деп аталады . Гепарин қанды ұйытпай сұйык калпында сақтайтын зат . Базофилдер капиллярлар селдірететін , селдірететін , сөйтіп басқа заттардың өтуін кенересін жеңілдететін зат – гистаминді бөліп шығарады .
|
Эозинофил
|
Эозинофил гистаминдi ыдырататын гистаминаза ферментiн бөлiп шыгарады және құрамында гистаминi көп елi базофил туйiршiктерiн кармап алып корытады . Сондықтан да эозинофилдердiң саны аллергиялык әсерленіс кезiнде көбейіп кетеді және канда гистамин өте көбейеді . Эозинофил белоктан тұратын уытты заттарды ( токсиндердi ) залалсыздандырады , антитән калыптастыруга катысады , плазмоген ( фибринолизин ) жасайтын затты бөліп шығарады .
|
Лимфоциттер
|
Лимфоциттер арнамалы иммунитет қалыптастырып , бүкіл денедегі иммунитет жайын қадағалайды . Олар залалды заттарды , жасушаларды жоятын арнайы жасушалар және плазмалык антитәндер бөліп шығарады .
|
Оң хемотаксис
|
Лейкоциттер оң зарядты , олардың хемотаксис касиеті бар , бөгде денелермен ұқсастығы күшті . Табиғаттағы фаготаксис құбылысы өздеріне белгiлi . Ол өсімдік жапырақтарының күн сәулесіне карай қимылдауы . Лейкоциттер бөтен заттарға қарай кимылдайды , оны он хемотаксис дейдi .
|
№ 2. Тапсырма
2. Кестені толтыру «Лейкоцитарлы формула»; лейкоцитарлы формуланың жылжуы
Лейкоцитарлы формула дегеніміз
Бұл лейкоциттердiн әр түрлерінің жалпы кандағы пайыздық катынасы . Әртүрлі патологиялык жағдайларда осы пайыздык көрсеткіштер өзгеріске ұшырайды
Лейкоциттердің жалпы саны:
|
Гранулоциттер
|
Агранулоциттер
|
|
|
Нейтрофилдер:
|
|
|
Эозинофилдер
|
Базофилдер
|
Жас:
миелоциты
метамиелоцитер
|
Таяқша ядролы
|
Сегментядролы
|
Лимфоциттер
|
Моноцитер
|
1-5%
|
0-1%
|
0-1%
|
1-5%
|
45-65%
|
20-40%
|
2-10%
|
Лейкоцитарлы формуланың жылжуы
Оңға- Сегмент ядролы саны көбейіп , жac нейтрофилдер азайса ,лейкограмманың оңға жылжығаны . Бұл лейкопоэздің нашарлағанын лейкоциттер көрсетеді .
Солға-_Қанда метамиелоциттер пайда болып жас нейтрофилдер көбейсе , лейкограмманың солға жылжығаны . Бұл лейкопоэздің күшейгенін көрсетеді
Қан түзуші жүйе физиологиясынан БӨЖ тапсырмалары
Хаттама құрастыру:
Тақырыбы: Гемостаз
№ 1. Тапсырма .Тромбоциттер, қызметтері.
Тромбоциттер дегеніміз – кан пластинкасы , екі жағы дөңес дөңгелек не сопақша құрылым , диаметрі 0,5-4 мкм ( эритроциттен 2-8 есе кіші ) . Сау адамның 1 л қанында 180-320х109 / л тромбоцит болады , орта есеппен тромбоцит 8-11 тәулік жасайды . Ол сүйек кемігінде мегакариоциттен түзіледі , бір мегакариоциттен 3000-4000 пластинкасы бөлініп шығады .
Тромбоциттер саны қанда кешке карай күндiзгiден көбірек , ол қуаныш , реніш , қайғы – қасірет , шаттану т . б . себептерден де , тамақ ішкеннен кейiн де көбейеді. Қаннан сыртка шыккан соң тромбоциттер тез бұзылады , сондыктан оларды санар алдында канга химиялык заттар косып тез санау қажет .
Тромбоциттердің қызметтері
Ангиотрофикалық ( қан тамырларды қоректендіру )
Адгезивті агрегациялық ( Жабысып үйінді құру ) ;
Ангиотензивтік ( серотонин бөліп , қан тамырларды тарылту ) ;
Креаторлық ( қанның , қантамырлардың табиғи құрылысын сақтауға ) ;
Қанның ұюына қатысу ( тромбоциттік факторлар , ұйытуға қарсы заттар , адреналин , лизоцим , АТФ , АДФ )
№ 2. Тамырлы –тромбоцитарлы гемостаз.
Кезені
|
Үдерістін сипаттамасы
|
1
|
Қантамырынын рефлекстік жолмен уақытша тарылуы , үзілген ( жыртылған ) қан тамырын кандагы тромбоциттен босап шыккан серотонин мен адреналин тарылтады .
|
2
|
Тромбоциттер жабысуы ( адгезиясы ) . Тамырдың жыртылған ( үзілген ) жерiндегi оң зарядты , коллаген талшықтарына теріс зарядты тромбоциттер жабысады да тромбоциттер үймесі болады . Бірақ бұл канды ұзақ уақыт тоқтата алмайды .
|
3
|
Тромбоциттер агрегациясы . Жыртылган , үзілген кан тамырынан , жарылган эритроциттен және тромбоциттен бөлініп шыккан АДФ , серотонин , адреналин эсерiнен тез бұзылатын , нашар бекіген , тек тромбоциттерден тұратын жұмсақ тығын пайда болады . Бұл тығын арқылы плазма агып Агрегация механизмi әбден Тромбоцит анықталмаған . тұрады . мембранасында АДФ , серотонин , адреналинге арналған рецепторлар болады , олармен химиялык заттар әрекеттесіп , тез бұзылатын комплекс кұрады деген болжамдар бар . АДФ тромбоцит мембранасынан есіктер ( жалған аяқ – псевдоподий ) шыгаруына себепкер болады . Бір тромбоциттегі белок – актин жiптерi екiншi бiр тромбоцитгегі белок – миозиндермен АДФ арқылы байланысады .
|
4
|
Тромбоциттердің бұзылмайтын тұрақты агрегациясы . Белгілі бір қан тамыры жаракатганған соң 5-10 секунд өтісімен тiндiк протромбиназанын әсерімен тромбин пайда болады . Осы тромбиннің әсерімен тромбоциттер бір бiрiне жабысып , агрегат кұрады . Бұдан кейін оныш құрылысы бұзылады , агрегат бірегей коймалжын қоспаға айналады . Тромбоцит мембраналары бузылады да тромбоциттік турткілер қанға етеді . Ақырында тромбоциттерден тұратын тромб ( ұйынды ) пайда болады .
|
5
|
Тромбоциттерден тұратын тромбанын тығыздалуы ( ретракциясы ) . Тромбостенин жиырылуы нәтижесiнде жарақаттанған кан тамырына бекітілген тромб нығыздалады да кан агуын тоқтатады .
|
№ 3. Коагуляциялық гемостаз.
Кезені
|
Үдерістін сипаттамасы
|
1
|
Қан ұюының ең кұрделі , ең ұзақ кезеңi – 1 кезен , протромбиназа түзілу . Оның сыртқы ( тіндік ) және ішкі ( кандык ) протромбиназаның пайда болу механизмдері бар . Сырткы кезенде алдымен жарақаттанған қантамырының қабырғасы мен онын аймағындағы тіндерден бөлініп шыккан тіндік тромбопластин әрекет етеді . Мұндай белсендi тiндiк тромбопластин мен VII , IV , V , X плазмалык турткілердiн катысуымен тiндiк протромбиназа калыптасады . Бұл үрдіс 5-10 секундке созылады . Тіндік протромбиназа әсерінен аз ғана тромбин пайда болып , V және VIII түрткілер әрекеттеседі .
Кальций комплексі Х фактор белсендігін күшейтеді . Х фактор , фос фолипидтік қалыпта , V фактор және Са2 + , 3 – тромбоциттік фактор косылып жиынтык кұрады . Бұл жиынтыкта Х фактордың әсері 100 есе күшейеді . Осы жиынтыкпен жанасу және кальций комплекстерiнiң катысуымен тромбопластиннен қан протромбиназасы пайда болады .
Осымен коагуляциялык гемостаздын 1 кезеңі аяқталады .
|
2
|
Ұюдың екінші сатысында тромбопластин плазманың IV, V, VI, VII факторларымен әрекеттесіп, тромбоциттердің 1 және 2 факторларының қатысуымен К дәрумені жеткілікті болған жағдайда бауырда түзілетін фермент протромбинге әсер етіп, оны белсенді фермент — тромбинге айналдырады
|
3
|
Гемокоагуляцияның ІІІ кезені – фибриногеннщ фибринге айналуы . Тромбин золь тәрiздi әсерімен алдымен фибриногеннен фибринопептидті фибринмономер түзіледі . Одан әрi Ca2 + ионының қатысуымен полимерлену процесі басталады . Фибринмономер еритін фибрин ( soluble ) полимерге , ал еритін фибрин – по – лимер плазмалык XIII фактордың және кан жасушалары мен жасушалардың фибриназа ферментінің қатысуы мен ерімейтін фибринге ( фибрин insoluble ) айналады . Ерімейтін фибриннен кан тромбасы пайда болады да ұюы аяқталады . Қан ұюынын ең соңғы кезені – ретракция мен фибринолиз , Қан ұйыған кезде пайда болған фибриннің қатысуымен тромб құралады да қатайып тығыздалады , яғни ретракцияланады . Ретракцияланған тромб қантамырының жарақаттанған жерін бітеп , сыртка кан кетуiн тоқтатады . Тромб кан тамыры түтігін тарылтады . Осындай тромб пайда болысымен фибринолиз басталады , яғни фибрин ыдырай бастайды . Бұл үрдістің биологиялык мәні кан тамыры саңылауын бұрынгы калпына келтіру . Фибринолиз еріткіш ферментінің қатысуымен өтеді .
|
№ 4. Фибринолиз.
кезені
|
Үдерістін сипаттамасы
|
1
|
Фибринолиздiң бiрiншi кезеңінде қандағы проактивті заттар белсендi ( бұлардың құрылымы белгiсiз ) заттарға айналады . Ол қандағы плазминогенге әсер етеді
|
2
|
Екiншi кезенде ол плазминге ( фибринолизинге ) айналады .
|
3
|
Үшінші кезенде – фибрин фибринолизин әсерiнен пептидтер мен амин кышкылдарына ыдырайды .
|
|
Скачать 25.5 Kb.