ӘСМ 13-14 Рафхат 118. айыржанов рафхат 118б
 Скачать 20.32 Kb.
|
|
ҚАЙЫРЖАНОВ РАФХАТ 118б № 13. Мәдениет және қоғам Рухани мәдениеттің формалары: мифология, дін, өнер бүгінгі таңда қандай рольге ие болып отыр? Әфсана(мифология) – алғашқы қауым адамдарына тән, ауызша таралатын,дүние туралы қиял мен ойдан туындаған фантастикалық көзқарастар болып табылады.Бұл байырғы заманда ойдан құрастылатын әңгімелер жәй ертегі жүзінде ауыздан ауызға жетіп айтылып келген еді.Ол аңызбен қатарласа ойдан туған шығармалар болып табылады.Бірақ аңыздан айырмашылығы ол,аңыздық түбі ақиқатқа байланысты яғни өмірде бар нәрсеге бейлененіп айтылса,ал мифтар ол өмірде жоқ нәрсене бейнеленіп айтылады.Қазіргі таңда мифология кино саласында қарқынды даму үстінде.Соның ішінде фантастикалық жанырдағы кино туындылар шығару үлкен қолға алынып жатыр.Сонымен қатар кішкентай бүлдіршіндеріміз ге арнап әр түрлі Дисней секілді компаниялардың мултьфильмдері халық арасында ерекше қаралымға сұранысқа еніп отыр.Бұл Дисней,Фокс,ДреамВоркс секілді кинокомпаниялар өнімдері(кино,сериал,мультфилмдері) осы мифологияның түбі шындыққа жанаспайтын айқын дәлелі болып табылады.Қазіргі таңда бұл кино уындылар өнімдері халықтың көз айына айналып үлкен қаражат түсіруде.Мыласға Марвел компаниясының жақында шығып келе жатқан Мстители кино туындысы ең көп сұраныс көрермен жинаған кино болып табылады. Дін – бір немесе бірнеше құдайлардың тылсым күштің бар екеніне сенуден туындаған дүнниетаным мен дүниені түйсіну формасы болып табылады.Бұл дін байырғы заманнан келе жатқан адамдардың сенімі қазіргі кезде де қоғамдада өзіндік дәстурлерге сай өзгермей орнын тауып отыр.Мен дін ді түрлері бойынша түсіндерсем: Ең алдымен діннің монотеизим,политеизм,пантеизм түрлері қазіргі таңда әлі өзгермей өзіндік халықтық діндер болып сақталып келді.Мысалға қазіргі кездк ислам будда христиан секілді немесе ресми тіркелген дін ретінде қоғамда орны бар. Екіншіден архаикалық ежелгі діндер бұл діндер қазіргі таңда бұрынғы заманғы талаптарға сай отқа табынып,айналып өзіндік ғибадаттарын қазіргі кезгі халық дәстүріне айналып өзіндік орнын тапқан.Мысалы магия – бал ашу ретінде,тотемизм – жануарлар піріне(ойсылқара,қамбар ата,зеңгір баба) ретінде, анимизм – әруақтарға табыну(жеті нан жасау,ас беру,құрбан шалу секілді) ретінде,фетишизм – әр түрлі зат (мысалы тұмар,талисман,көз тастары секілді) ретінде,шаманизм – ұшықтау,аластау ретінде қазіргі қазақ дәстүрінде де өзіндік орнын табып отыр. Үшіншіден қазіргі кезде өзіндік ерекше орын алатын Аврамистік(Ыбыраһимдік) діндер қазіргі таңда ең кеңінен таларған қоғамда әр түрлі талас тартыс пен қөзқарастарға ие діндер болып табылады.Олар Идуаизм,Христиан,ИСЛАМ өзіндік шығармалар мен қазіргі таңда әлі даму яғни кеңінен таралу үстінде мысалға мешіттер,шіркеулер салу,Құран,Бибиля басылымдарының көптеп таралуы,әлеуметтік желіде уағыз насихаттар таралуы жатады.Сонымен қатар қазіргі таңда әр түрлі адасушылық топта қоғамның үлкен мәселелеріне айналып отыр соның ішінде Қазақстан үшін күресіп жатқан анти ислами топтар орны ерекше. ТөртіншіҮнділік діндер мен Антикалық діндер бұлар әлі сақталып келген өзіндік әдебиеттерімен ерекше(Грекияда құдайлары Амон,Тор,Ра) бұлар сонымен қатар кино саласында да өзіндік насихат жүргізіп отыр және де үнділік дінді де әр түрлі үнді сериалдар бойынша насихат пен қатар сырт көзге де сиырға табыну белгілі болып табылады. Бесінші бұл дін саласын қортындылай келе бәрімізге белгілі реми мойындалған Әлемдік діндер болып табылады. Өнер – адамның сезімдік-мәндік құралдар(дыбыс,дене,сурет,сөз,түс,т.б) адамның рухани әлемі көрініс табуы.Бұл қазіргі таңда ең жетекші дамыған мәдениет болы табылады.Қазіргі таңда өнер қоғамда өте белсенді даму үстінде.Мысалға қаншама танымал әншілер концерттері арқылы,музыка опера,әр түрлі сахналық қойылымдар,әр түрлі бағдарламалар(Х Фактор,God Talent,өзіміздің арнамыздағы Қазақстан дауысы,Жұлдыздар айтысы секілді шоулар) телевидение саласында айрықша дамып келе жатыр. Өнер түрлерінің сізге қай саласы мен жанры ұнайды, неліктен? Маған өзіме өнер саласының Көріністі(театр,опера,кино,эстарда,цирк,т.б)саласы өзімен жаныма жақын болып табылады.Өйткені бұл өнер түрі менімше хаықтың бәріне ұнайды.Адамдар демалыс күні концертке,циркка барғанды ұнатады.Маған өзіме кина қараған кинотетрға барған ұнайды.Өйтені кина арқылы адамның көңіл күйі өзгеріп шаттанып бейне бір адамның көруі арқылы мәдени тұрғыдан құндылықтар жетеді. Бүгінгі қоғамдағы әлеуметтік мәдениеттің формалары (адамгершілік, құқықтық, саяси, технологиялық, еңбек мәдениеттері) қаншалықты өзгеріске ұшырап отыр? Өз бағаңыз. Қазіргі кезде әсіресе осы заманғы мәдениет аса өзгеріске ұшырап жатыр.Бұл қазіргі жастардың санасысың өзгеруі әртүрлі топтар субмәдениеттері,оған еліктеу,сонымен қатар қазіргі кезде үлкен әрі ашық қауіп деп айтсақ болады ол көгілдір экраннан телевизор бағдарламалары,гаджеттер,сайттар дан тәлім тәрбие алуы адамның санасын өзгертіп жатыр соның ішінде жастар жағы елең етек алуда. Яғни айтқым келгені қазір осы рухани мәдениет формалары жетіспейді,дамыту керек қысқаша қоғамдық сананы қайта жандандыру керек.Қазір адамдарда әр үйде тәрбие,салт-дәстүр сынды тағылымдар үлкендердің өсиеті қалып бара жатыр,бұл адамгершілік мәдениеттің моральдық формаларына сақталмауына алып келеді.Кейіне келе осында қоғамдық мәселелерге ұласуы.Ең бірінша баланы жастан үйрету,отбасында тәлім тәрбие қалғандықтан қазіргі таңда қоғамда саяси ортада адамның өзін өзі ұстауы,еңбек мәдениетіне байланысты адам қазір жалқаулық жұмысқа икемсіздік,жұмыссыздық мәселелері,болып табылады. Құқықтық мәдениет қазіргі таңда мемлекет билік басқаруына көшкендей.Яғни бәрі заң жүзінде адамдардың бостандығы мен құқықтық еркіндігі ретінде қаралуы соныі ішінде дін еркіндігінде қарастырылатын Исламның қазақстандағы Ханафи мазхабы,христиан проваславие діні заң жүйесі бойынша бекітілген. Қазіргі таңда дамып келе жатқаны ол технологиялық мәдениет саласы.Бүгінгі таңда өркениеттің технологияға деген қызығуы,соның ішінде ғылым,инженерия техника жасау,ІТ саласы технологияны жаңғырту бұл әлемнің жаңа белеске асуының көрінісі болып табылады.Осының өзгергені соншалық жаңа техникаларының пайда болуы инженерия ғылымының пайда болуына алып келді. Еңбек мәдениеті де қазіргі таңда индустриалды қоғам ретінде дамып келеді.Қазіргі таңда автоматтандыру,цифрландыру саласалыр қоғамда үлкен жұмыстар жүргізілуде.Бұл жұмыстың жеңілдеуіне және де ел көркейу алып келеді. № 14. Қазақстанды мекендеген тайпалар мәдениеті Қазақстанның ежелгі көшпелілерінің мәдениетінің қазақтардың дәстүрлі мәдениетімен қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар? Салыстырмалы кестеге толтырыңыздар
Қазақстанның көшпелілерінің мәдениеті мен дәстүрлі қазақ мәдениетінің үлгілерін қазіргі постиндустриалдық қоғам дамуында қандай мақсаттарда қолдануға болады (тәрбиеден басқа). Өз ұсынстарыңызды айта аласыздар ма? Қазақстанның көшпелілерінің мәдениеті мен дәстүрлі қазақ мәдениеті қазіргі қоғамға қолдану қажеттілігі аса щамалы болып отыр.Өйткені қазіргі таңда көбі дәстүрлерге сай емес жұмыс жетерлік.Менім ойымша қазақ дәстүрлерін иа ең бірінші білім саласын да мектеп бағдарламаларына қосқан дұрыс.Ьала мектеп жасынан салт-дәртүр құндылықтармен өсуі қажет.Сонымен қатар тек білім саласында ғана емес халыққа қызымет көрсету орталығына да қосқан жөн деп есептеймін.Иа,халыққа қызмет көрсету орталығы билікке байланысты жұмысын жасайды,бірақ қазіргі кезде жұмыссыздық мәселесі дәстүрге сай жұмыс орнын ашылса деген ой мысалы дәстүрлі емдеу мекемелері орнын ашылса жақсы болар еді.Иа емдеу орталығы демекші денсаулық сақтау саласына да дәстүрлі емдей жолдарын қосса халықтын хал денсаулығы жақсарарыы анық. |