Астротест (1). Атмосферасы жо айда метеоридтер ай бетіне соылып жарылады да, ай топыраын жан жаа шашыратады
Скачать 25.85 Kb.
|
Абсолют жұлдыздық шама - Жұлдыздардың шын мәніндегі жарықтылығын анықтау Ай бетінде сақина таулар – кратерлер пайда болу себебі Атмосферасы жоқ айда метеоридтер ай бетіне соғылып жарылады да, ай топырағын жан – жаққа шашыратады Алматы мен Астананың 5 сағаттық белдеуде орналасқанын біле отырып, Алматы мен Астана уақыты қай бойлықтың жергілікті уақытына сәйкес келетінін есептеп шығарыңдар. 750 шығыс Алматыда 430 25/) Сүмбіле (Сириус) жоғары шарықтау қандай биіктікте өтеді 300 02/ Альтаир жұлдызының жоғарғы шарықтауы 150 биіктікте өтеді. Егер бұл жұлдыздың еңістік координатасы +8052/ болса, онда бақылаушы тұрған орынның географиялық ендігі 83052/ Альтаир жұлдызының параллаксы 0,12// , Осы жұлдыздарға дейінгі қашықтықты анықтаңдар. 5пс = 16,3 жарық жылы Аспан аспан сферасында денелерінің орналасуын анықтайды Аспан координаталары Аспан координаталары Аспан аспан сферасында денелерінің орналасуын анықтайды Аспан меридианы - Аспан сферасымен қиылысқан кезінде пайда болатын үлкен дөңгелек Аспан меридианы арқылы өту кезіндегі шырақтардың көкжиектен ең жоғары орналасуы Жоғары шарықтауы (кульминациясы) Аспан меридианы арқылы өту кезіндегі шырақтардың көкжиектен ең төмен орналасуы Төменгі шарықтауы (кульминациясы) Аспан сферасы - Радиусы анықталмаған жорамал сфера Аспан сферасымен қиылысқан кезінде пайда болатын үлкен дөңгелек Аспан меридианы Аспан сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін және дүние осімен тік бұрыш жасайтын жазықтық - Аспан экваторының жазықтығы Аспан сферасының айналысы сағат тілінің айналу бағытына кері болатын процесс – дүниенің солтүстік полюсі Аспан сферасының айналысы сағат тілінің айналу бағытында болатын процесс – дүниенің оңтүстік полюсі аспан сферасының дүние полюстері - Дүние осінің аспан сферасымен қиылысатын нүктелері Аспан сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін жазықтық нақты көкжиек жазықтығы Аспан сферасының үлкен дөңгелегінде өтетін көрінерлік жылдық қозғалыс Эклиптика Аспан шырағының аспан экваторынан бұрыштық қашықтығын көрсететін координата – Еңістік Аспан экваторы - Жер экваторына параллель бағытталған бұл жазықтық пен аспан сферасымен қиылысқанда пайда болатын үлкен дөңгелек . Аспан экваторының жазықтығы - Аспан сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін және дүние осімен тік бұрыш жасайтын жазықтық Аспанда барлығы 88 шоқжұлдыз белгіленген Аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі - Шоқжұлдыз Аспан денесінен қарағанда көру бағытына перпендикуляр орналасқан Жер радиусы көрінетін бұрыш Көкжиектік параллакс Аспан денесінен қарағанда көру бағытына перпендикуляр орналасқан Жер орбитасының радиусы көрінетін бұрыш Жылдық параллакс Астана уақыты бойынша сағат 18 сағ 24 мин болғанда, географиялық ендіктері 710 25/ және 760 55/ болатын Астана мен Алматы қалаларының жергілікті уақыттарын есептеңдер 17 сағ 9 мин 40с ; 17 сағ 31 мин 40 с Берілген планеталардың ішінде денеге әрекет ететін ауырлық шамасы көбірек Юпитерде Бұрыштық өлшемге айналдырыңдар 6 сағат 24 мин 960 ; 18 сағ 43 минут 2800 45/ Бақылау нүктесінің орны ауыстырылған кезде қарастырылатын дененің орнының өзгеруі-Параллакстық ығысу Дүние осінің аспан сферасымен қиылысатын нүктелері аспан сферасының дүние полюстері Дүние полюстері жіне шырақ арқылы өтетін үлкен дөңгелек Шырақтың еңістік дөңгелегі Дүниенің оңтүстік полюсі -Аспан сферасының айналысы сағат тілінің айналу бағытында болатын процесс дүниенің солтүстік полюсі - Аспан сферасының айналысы сағат тілінің айналу бағытына кері болатын процесс Екінші вертикаль бойымен өлшенетін шырақтың көкжиектен бұрыштық қашықтығы – шырақ биіктігі. Шырақ биіктігінің мәні -900 +900 Ең жарық жұлдыз – Сириус Еңістік - Аспан шырағының аспан экваторынан бұрыштық қашықтығын көрсететін координата Жазғы күннің тоқырау нүктесі – Торпақ пен Егіздер шоқжұлдызында Жарық жыл ұғымының физикалық мағынасы Жарықтың 1 жылдағы жүрген жолы Жарықтың таралу заңын мына құбылыстардан байқауға болады Күннің тұтылуы, Айдың тұтылуы, көлеңкенің пайда болуы Жер Күннен оның шығаратын энергиясының ...... бөлігін алады 1/2000000000 Жер радиусының өлшемі (Rж = 6375 км ) және Ай параллаксының мәнін біле отырып Ай радиусын есептеп шығарыңдар. 384680 км Жер экваторына параллель бағытталған бұл жазықтық пен аспан сферасымен қиылысқанда пайда болатын үлкен дөңгелек - Аспан экваторы Жердің аспандағы белгілі бір санақ денесіне қатысты өз осінен толық бір айналым жасауға кететін уақыт аралығы - Тәулік Жоғары шарықтауы (кульминациясы) Аспан меридианы арқылы өту кезіндегі шырақтардың көкжиектен ең жоғары орналасуы Жоғары шарықтауы Астанада 400 18/ биіктікте өтетін жұлдыздың еңістік координатасының мәнін анықтаңдар. Астана ендігін 520 12/ деп есептеңдер 00 30/ Жұлдыздарға қатысты өлшенетін тәулік Жұлдыздық тәулік Жұлдыздардың көзге көрінерлік жарықтылығын санмен өрнектеу Көрінерлік жұлдыздық шама Жұлдыздардың шын мәніндегі жарықтылығын анықтау Абсолют жұлдыздық шама Жұлдыздық тәулік - Жұлдыздарға қатысты өлшенетін тәулік Жұлдыздық тәулік күн мен түннің теңелу нүктесінің қатарынан екі рет жоғары шарықтауына қажет уақыт мөлшері Жұлдыздың жылдық параллаксы 0,5 // . Бұл жұлдыз бізден күнмен салыстырғанда неше есе алыс қашықтықта орналасқан Р 8,8// есе Жылдық параллакс Аспан денесінен қарағанда көру бағытына перпендикуляр орналасқан Жер орбитасының радиусы көрінетін бұрыш Кеплердің бірінші заңы – планета орбитасының пішінін анықтайды Кеплердің екінші заңы - Планета қозғалыстарының бірқалыпты емес екенін анықтайды Кеплердің үшінші заңы - Плланеталардың орбиталық периодтары мен олардан күнге дейінгі қашықтық арасындағы байланысты анықтайды. Киноэкраннан шағылу – Шашыранды Көрінерлік жұлдыздық шама - Жұлдыздардың көзге көрінерлік жарықтылығын санмен өрнектеу Күн белсенділігінің көріністері болып саналатын жер бетіндегі құбылыстар Поляр шұғыласы атмосфераның жоғары қабаттарының иондалу деңгейі Күн жүйесінің серігі жоқ планеталары Меркурий, Шолпан Күн атмосферасының қабаттарына жатпайтыны Тропосфера Күн белсендігінің көріністері болып саналатын Жер бетіндегі құбылыстар Поляр шұғыласы, атмосфераның жоғары қабаттарының иондалу деңгейі Күн белсенділігінің шамамен қайталанатын уақыты 11 жыл Күн бетіндегі қоңыр дақтар Күннің шығыс шетінен батыс шетіне қарай ығысады Күн дақтарының саны артқан сайын, жұлдыздың жалтырауы өзгермейді Күн желі күннен таралатын ыстық сиретілген плазма ағыны Күн жүйесінің ең үлкен планетасы Юпитер Күн мен Айдың бұрыштық өлшемдерін бірдей деп есептеп, олардың көкжиектік параллакстарын біле отырып Күн радиусы Ай радиусынан неше есе үлкенін есептеп шығғарыңдар. Р 8,8// Р 857/ 400 есе Күн шарығының орталық нүктесінің жоғарғы шарықтау сәті – нақты тал түс Күн шарығының орталық нүктесінің төменгі шарықтау сәті – нақты түн ортасы Күнді толық бір айналып шығу үшін Уранға 84 жыл қажет. Ол Күннен Жермен салыстырғанда неше есе алыс орналасқан 19 есе Күннің беткі қабатындағы температура 6000 К Күннің екі аттас шарықтау аралығы - нақты күн тәулігі Күннің бұрыштық диаметрі 32/ сызықтық диаметрі жердікінен 109 есе үлкен. Диаметрі жер диаметріне тең планета бізге қандай қашықтықпен осындай бұрышпен көрінер еді? 0,009 а.б Күннің бұрыштық радиусы 16/ болса, , онда оның сызықтық радиусы жердің радиусынан неше есе артық. Күннің көкжиектік параллаксы Р 8,8// (109Rж ) Күннің зодиак шоқжұлдыздар бойымен жылдық қозғалысы өтетін үлкен дөңгелек Эклиптика Күннің массасы 1,99 1030 кг болса, оның гравитациялық радиусы 2,9 103 м Көкжиектік параллакс Аспан денесінен қарағанда көру бағытына перпендикуляр орналасқан Жер радиусы көрінетін бұрыш Қазақстан Республикасының ең шығыс шекарасы 890 20/ бойлық арқылы, ең батыс шекарасы 460 30/ арқылы өтеді. Осы екі географиялық орындардың жергілікті орташа күн уақыттарының айырымын табыңдар. 2 сағ 43/ 20с Қысқы күннің тоқырау нүктесі - Мерген шоқжұлдызында Марс орбитасының үлкен жарты осі 1,5 а.б Оның күнді айналу периодын есептеп шығыңдар. Марстағы тәуліктің ұзақтығы 24 сағат 37 минут 23 с Марстың жерге мейлінше орналасуы кезіндегі (R = ) бұрыштық диаметрі 25//. Оның сызықтық диаметрі қандай? 6800 км Математикалық көкжиек және аспан меридианы жазықтықтарының қиылысуында пайда болатын түзу талтүстік сызық Меркурий планетасындағы тәулік шамамен жердегі 176 жыл тәулікке тең Метеориттер химиялық құрамы бойынша бөлінеді Тас , темір Надирге дейін өтетін үлкен дөңгелек Шырақ вертикалі нақты көкжиек жазықтығы - Аспан сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін жазықтық нақты күн тәулігі - Күннің екі аттас шарықтау аралығы нақты тал түс - Күн шарығының орталық нүктесінің жоғарғы шарықтау сәті нақты түн ортасы - Күн шарығының орталық нүктесінің төменгі шарықтау сәті Нөлінші жұлдыздық шамадағы жұлдыз бірінші жұлдыздық шамадағы жұлдыздан неше есе жарық 2,5 есе Оқушылар үшін сынып бөлмесінде терезелердің со жағынан орналасуы Оқушы қаламының көлеңкесі қағазға түспей оң жақта болады Өліаралық ай ұзақтығын 29,53059 тәулік деп санап, мұсылман күнтізбесінің дәлдігін есептеу керек. Неше жылда қателік бір тәулікке жетеді? Цикл қателігі 0,012 тәулік ; 2500 жылда жиналады Планета параллаксының 3 есе кему себебі, оған дейінгі қашықтық 3 есе артты Планеталар айналысына қарсы бағытта айналатын жер тобының планетасы Шолпан Планеталар айналысына қарсы бағытта айналатын жер тобының планетасы Уран Параллакстық ығысу - бақылау нүктесінің орны ауыстырылған кезде қарастырылатын дененің орнының өзгеруі Радиусы анықталмаған жорамал сфера - Аспан сферасы Сағаттық өлшемге айналдырыңдар 900 45/ 6 сағат 2 мин; 1050 43/ 7 сағат 2 мин 52 с Сатурн сақиналары қашықтықтан 40// бұрышпен көрінсе олардың сызықтық диаметрі қанша Сириус жұлдызының Темірқазықтан қашықтығы 1060 . Сириустың еңістік координатасының мәні оң бола ма, әлде теріс бола ма? Теріс Сферадағы екі нүктенің арасындағы доғамен өлшенетін қашықтық Бұрыштық қашықтық талтүстік сызық - Математикалық көкжиек және аспан меридианы жазықтықтарының қиылысуында пайда болатын түзу Тәулік дегеніміз – Жердің аспандағы белгілі бір санақ денесіне қатысты өз осінен толық бір айналым жасауға кететін уақыт аралығы Температураның тәуліктік ауытқуын « жылыжай эффектісі» кезінде сезбейтін Күн жүйесінің планетасы Шолпан Темірқазық жұлдызының жұлдыздық шамасы 2,02, ал Веганың жұлдыздық шамасы 0,03. Осылардың қайсысы жарық және неше есе жарық Вега, Төменгі шарықтауы (кульминациясы)Аспан меридианы арқылы өту кезіндегі шырақтардың көкжиектен ең төмен орналасуы Шоқжұлдыз - Аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі Шоқжұлдыздардың аспанның оңтүстік жартышарында 48 Шоқжұлдыздардың аспанның солтүстік жартышарында 31 Шоқжұлдыздардың екі жарты шарға ортақ 9 Шолпан планетасындағы тәулік шамамен жердегі 118 жыл тәулікке тең Шпор астраномия шырақ биіктігі - Екінші вертикаль бойымен өлшенетін шырақтың көкжиектен бұрыштық қашықтығы – Шырақ вертикалі - Надирге дейін өтетін үлкен дөңгелек Шырақтың еңістік дөңгелегі - Дүние полюстері жіне шырақ арқылы өтетін үлкен дөңгелек Шырақтардың шарықтауы ұғымына сүйеніп, шығатын немесе бататын, шықпайтын және батпайтын жұлдыздардың анықтамасын беріңдер Егер жұлдыздардың төменгі және жоғарғы шарықтаулары горизонттың үстінде орналасса , онда жұлдыз батпайды. Екі шарықтауы да горизонттың үстінде орналасса , онда шықпайтын жұлдыз. Шарықтауларының біреуі горизонттың үстінде, біреуі астында болса жұлдыздар – батып шығатын жұлдыздар. Эклиптика - Аспан сферасының үлкен дөңгелегінде өтетін көрінерлік жылдық қозғалыс Эклиптика жазықтығы аспан экваторының жазықтығына 23026/ Юпитердің үлкен жартыосі 5 а.б Оның күнді айналу периоды неше жыл 11,5 жыл |