Қазақ хандығының мәдениеті Сейфуллин Марат ЮҚ 22-01. аза хандыыны мдениеті Орындаан Сейфуллин Марат Тексерген Шокатова А. К
 Скачать 1.11 Mb.
|
|
ҚазаҚ хандығының мәдениеті Орындаған:Сейфуллин Марат Тексерген:Шокатова А.К. Құрылу тарихы. 1465 жылы Алтын Орданың және 1468 жылы Өзбек хандығының ыдырау кезінде қалыптасқан қазіргі Қазақстан мен оған іргелес мемлекеттер аумағындағы қазақ мемлекеті. Оның аумағының көбісі Орта Азияда болып, бір бөлігі Шығыс Еуропада орналасқан. Қазақ хандығы Еділден Жайыққа дейінгі территорияны, Сырдария мен Әмудария өзендерінің аралығын, Хорасан жерін қамтыған. Көптеген ғалымдардың айтуы бойынша, «Керей мен Жәнібек хандар Әбілхайыр Өзбек хандығының қол астында өмір сүрген халық болған» деп айтады. Әбілхайыр хан Керей мен Жәнібекті өлімге жібереді,яғни әди өлтіргісі келіп оларды Моңғол мемлекетінің билеушісін «өлтір» деген бұйрық береді. Одан басқа Әбулхайыр хан өз қол астындағы халықтарға үлкен қысым жасайтын,сондықтан Керей мен Жәнібектін артынан кеткен адамдар көп болған. Моңғол жеріне барып,моңғол билеушісі оларға өз жерінің бір кішкентай бөлігін беретін болған. Қысқасы осылай «Қазақ хандығы» пайда болды деуге де болады... Қазақ хандығының мәдениеті Қазақ поэзиясының аса ірі тұлғалары Шалкиіз (15 ғ.), Доспамбет (16 ғ.), Жиембет (17 ғ.). Қазақтың батырлар жыры тарихи оқиғаларға құрылған. Мысалы: Қобыланды, Ер Тарғын, Алпамыс, Ер Сайын, Қамбар батыр дастандары. Ислам діні толық тарады. Араб жазуы қолданылды. 18 ғасырда қазақтар үз жүзге бөлініп өмір сүріп жатты. Әр жүздің өз ханы болды. Кіші жүзді Әбілхайыр, Орта жүзде Сәмеке (Шахмұхамед), Ұлы Жүзде - Жолбарыс, Түркістан қаласын астана еткен Үлкен Орданың ханы Тәуке еді. Қазақ жерінде орталықтанған мемлекет болмауын көршілері өз пайдасына шешуді ойлады. Оңтүстік-батыстан Жайық казактарының қолдауымен Еділ бойындағы башқұрттар, қалмақтар Кіші жүзге тынымсыз шабуыл жасады. Солтүстіктен Сібір казактары тыным бермеді. Орта Азиядағы Бұқара мен Xиуа хандықтары да қазақ жерінен дәмелі болды. Олардың бәрінен асып түскен жоңғарлар еді. Осы үш жүзді біріктірген хан: Ал рухани мәдениетіне жататыны: Идеология,салт дәстүрлер,әдет ғұрыптар,сол кездегі жазылған лиро эпостық жырлар,дастандар және т.б. Бұл қазақ материалдық мәдениетіне жататындардың бірі болып табылады: Қызды алып қашу әдет ғұрпы Қолданылған әдебиеттер:
|