азастан республикасы алматы энергетика жне байланыс университеті
 Скачать 149.71 Kb.
|
                ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ Еңбек және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы ЕСЕПТЕУ-ГРАФИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №1 Тақырыбы: «Санитарлы-қорғаныс аймақты анықтап және зиянды қоспалардың атмосферада сейілуін есептеу» Орындаған: РЭТк15-3 тобының студенті Дүйсенбаев Ә. Ә. Тексерген: аға оқ. Муташаева Г.С. Алматы 2017 Мазмұны Кіріспе......................................................................................................3 Берілгені...................................................................................................4 Тапсырма.................................................................................................4 Орындалу реті....................................................................................5-14 Қорытынды............................................................................................15 Кіріспе Қазақстанның ірі қалалары мен аймақтары үшін атмосферада химиялық зиянды қоспалардың ішінен ең көп тарағаны – күкірт қос тотығы. Зерттеулердің көрсетулері қалалардағы атмосфераның ластануы өкпе ауруының тарлуымен байланыстылығын айтады. Ауадағы ластаушы заттардың концентрациясын жақсартуына қоршаған ортаның жалпы жағдайын қарастыру қиындық туғызады. Ауаның температурасы да маңызы рөл атқарады. Ыстық климатты аймақтарда ауадағы химиялық қоспалар адамға үлкен зиян келтіреді. Алматы, Қарағанды, Өскемен және т.б қатты ластанған Қазақстанның қалаларында ауа ластануының сипаты мен сатысына үлкен көңіл бөлуі керек. Қатты ластанған аймақтарда үнемі құрамында көміртек оксиді, күкіртсутек, шаң мөлшерде болатыны анықталған. Санитарлы-қорғаныс аймақты анықтап және зиянды қоспалардың атмосферада сейілуін есептеу Бастапқы берілгендер: 1.1 кесте
1.2 кесте. Жел бағытының орташа жылдағы қайталануының (P) мәндері, %
№1.1 тапсырма Атмосферадағы максималды қоспа концентрациясын және заттарды суммация эффектісімен анықтау. Атмосфераларда қоспалардың сейілу процесі көптеген факторларға тәуелді, оларға: атмосфераның жағдайы, шыңның көздері, шығарылған заттардың массасы, аймақтық рельеф және т.б. әсер етеді. Зиянды заттардың жердегі концентрациясының максималды мәні мына формуламен анықталады:  (1.1)Мұнда  ; т және n коэффициенттерінің мәндері f, Vm, V’mжәне fe параметрлеріне тәуелді анықталады:  (1.2) (1.3) (1.4) (1.5)m коэффициенті f тәуелділік формуласымен анықталады. f<1000 болғандықтан:  (1.7)f<1000 кезінде n коэффициенті υm тәуелділігі арқылы формуламен анықталады:  Зиянды заттардың жердегі концентрациясының максималды мәнін См (мг/м3) табамыз: Зиянды зат үшін:  ,яғни ПДКз=0,5 мг/3 аспайды SO2 үшін:  ,яғни ПДКSO2 = 0,5 мг/м3 асады NOx үшін:  яғни ПДКNOx=0,085 мг/м3 аспайды Газдық заттар суммация эффектісі болады, сондықтан концентрация суммасын мына формуламен анықиаймыз:  мұнда  яғни ПДКΣ =0,5 мг/м3 асады Көздерден шығарылған заттардың аралығы Хт (м) жердегі концентрациясын С (мг/м3) жағымсыз жағдай кезіңде метрологиялық шарттағы мәні См, мына формуламен анықталады:  (1.11)мұнда өлшемсіз коэффициент d егер f < 100 болғанда келесі формуламен анықталады:  кезінде  (1.14)Зиянды зат үшін:  ;Газдар үшін:  Әр түрлі аралықтағы жердік концентрацияны анықтап және LO-ді табу керек. Флюгер деңгейінде қауіпті жылдамдық мәні Uм (м/с) (жер деңгейінен 10 м биіктікте) болғанда См зиянды заттардың жердегі концентрациясына жеткенде және f<100 болса олар келесі формуламен анықталады: кезінде  (1.20)Желдің қауіпті жылдамдығында Uм зиянды қоспалардың жердегі концентрациясы С (мг/м3) атмосферада факел осі бойынша шығарылым көздерінен әр түрлі аралықтағы қоспасы мына формуламен анықталады  (1.21)мұнда Si - өлшемсіз коэффициент, ол  қатынасы және F коэффициенті бойынша анықталады.Сз 0,5 0,4 0,3 0,2 хм 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 Сурет 1 Сурет 1 көрсетілгендей Сз (хм) графигіне байланысты L04=6400 м болады. Si және С зиянды заттар үшін анықтап, 1 кестені толтырамыз.     Кесте 1
x/хм ≤ 1 болғандықтан Si мына формуламен табамыз:   1< х/хм ≤ 8 кезінде Si мына формуламен табамыз:  (1.23)       Зиянды қоспаның жердегі концентрациясы С (мг/м3) атмосферада факел осі бойынша шығарылым көздерінен әр түрлі арақашықтағы қоспасын анықтаймыз:          Si және С суммация эффектісі бар заттар үшін анықтап, 2 кестені толтырамыз.   Кесте 2
x/хм ≤ 1 болғандықтан Si мына формуламен табамыз:   1< х/хм ≤ 8 кезінде Si мына формуламен табамыз:  Зиянды қоспаның жердегі концентрациясы С (мг/м3) атмосферада факел осі бойынша шығарылым көздерінен әр түрлі арақашықтағы қоспасын анықтаймыз:       Сз 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0 хм 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 Сурет 2 Сурет 2 көрсетілгендей Сз (хм) графигіне байланысты L05=8750 м болады. №1.2 тапсырма «Роза желдері» және санитарлы-қорғаныс зонасын тұрғызу керек. L0=L05=8750 деп аламыз, себебі L04 кіші L05. Санитарлы қорғаныс зонасын Lx мына формула арқылы табамыз:  - желдің әр бағытына байланысты;  ; ; ; ; ; ; ; .С (24) СБ (18) Б(10) ОБ(9) О(6) ОШ(12) Ш(9) СШ(17)  12600 7000 6300 4200 4900 6300 11900 0 0200 16800 Қорытынды. Кестерлерде көрсетілгендей зиянды заттардың жердегі концентрациясы ара-қашықтыққа тәуелді. Арақашықтық жоғарылап төмендегенде концентрация жоға-рылай береді. Суммация эффектісі бар газдарға да осы қасиет тән. Ал, санитарлы-қорғаныс зонасы әр бағытта әр түрлі екен. Себебі, жел әр түр-лі бағытта әр қалай соғады. Мысалы: Ақтауда СШ, С, СБ 10 мыңнан жоғары болса; ОШ, О, ОБ-та 6 мыңнан төмен. Ыстық көздерден шығатын зиянды заттектердің жерге жанама атмосфера қа-батындағы максималдық концентрациясы газдық заттардың концентрациясынан айырмашылығы аздап білінеді. Атмосфера маңызды сарқылмайтын экологиялық ресурс екені ақиқат. Адам баласы қазіргі уақытта атмосфераны өз қолымен ластауда. Сондықтан, әр қадам-ды байқап басу керек. Және де атмосфераға шыққан лас заттарды азайтуға жол іздеу керек. Қазір көп жағдай жаслуда, бірақ оны дамытып, жаңа приборлар жасап, лас заттарды азайтуға мүмкіндік жасау керек. |