Биостат негіз. Биостатистика
 Скачать 4.04 Mb.
|
БИОСТАТИСТИКАКойчубеков Берик Кенжибаевич б.ғ.д., профессор, КеАҚ «ҚМУ» информатика және биостатистика кафедрасы Абдыкешова Дамеш Тишбаевна
Дәріс Биостатистика пәні және міндеттері. Биостатистиканың негізгі түсініктері. Статистика – бұл сандық көрсеткіштердің жиынтығы. Статистика –статистикалық заңдылықтарды шығару мақсатында өңдеу және бақылау нәтижелерін жіктеу, жинақтау, жүйелеу әдісін оқытатын білім(ғылым) саласы. Қандай алып!2 м 10 см Адамдар тобының бойын қалай сипаттауға болады?Гипотензивті препараттың тиімділігі Сұрақ: ол қысымды түсіре ме?Биостатистика тапсырмаларыБиологиялық ортада (биологиялық жиынтықта) көптеген құбылыстар және топтық қасиеттерді талдау Жастардың қанша пайызы рок музыкасымен әуестенетінін қалай білуге болады? 30% ? Биостатистика тапсырмаларыТаңдамаларды зерттеу нәтижесінің анықталған ықтималдық үлеспен, яғни қателер мүмкіндігін ескергендегі барлық жиынтыққа таралуы, Медициналық зерттеулерде статисткалық талдауды қолдануӘртүрлі емдеу тәсілінің клиникалық тиңмділігін анықтау эпидемиологиялық зерттеу жұргізу (тәуекел факторының бағасы және аурушаңдықтың таралуы) Диагностикалық зерттеу әдісінің тиімділігін анықтау Эксперименталды зерттеу Кез келген биообъект қандай да бір белгілермен сипаттталады Мысалы: бой,салмақ, артериалдық қысым, пульс, гемоглобин деңгейі, көз түсі және т.б. Әртүрлі обьектілердегі осы белгілерді өлшеу кезінде статистикалық берілгендерді вариациондық қатар түрінде аламыз «пульс» белгісін өлшейміз әртүрлі адамдарда 65, 68, 72, 75, 80, 60, 65, 64, 61, 77, 73, 73, 69, 60 …………. «бой» белгісін өлшейміз әртүрлі адамдарда 175, 172, 180, 188, 166, 168, 170, 175, 178, 182, 188, 169 …………. Математикалық тұрғыдан алғанда Пульс және Салмақ– кездейсоқ шамалар Кездейсоқ шама деп алдын-ала белгісіз тәжірибе негізінде кез келген мәнге ие болатын шаманы айтады— X (x1, x2, x3 …..xi……xn) Сау адамның дене температурасы кездейсоқ шама бола ала ма? Жалпы қасиеттерімен біріктілген барлық зерттелуші объектілер жиынтығы генералды жиынтық деп айтыладыБірақта, көбіне генеральды жиынтықта элементтер саны өте көп және элементтеріне жету қиындық туғызады. Сондықтан генералды жиынтықтың кейбір бөлігі ғана зерттеледі– ол таңдамалы жиынтық (таңдама). таңдаманың зерттеу нәтижелері анықталған ықтималдық үлеспен(нақты) барлық генералды жиынтыққа таралады. Таңдамалы жиынтықтағы объектілер саны таңдама көлемі (n) деп аталады Таңдама генералды жиынтық туралы дұрыс, бұрмаланбаған көрініс беру керек немесе репрезентативті болу керек. Мысалы, әлеуметтік экономикалық жағдайы жақсы аймақты зерттеп, ішек инфекциясы ауруы туралы жорамалдауға болмайды. Сандық белгілер сандармен өрнектеледі Дискретті–кем дегенде бір өлшем бірлікке өзгеретін белгілер.
Үздіксіз белгілер– кез келген аз шамаға өзгеретін белгілер бой, адам салмағы, жалақы Сапалық белгілер категориялармен өрнектеледі Номиналды шкалада өлшенетін белгілер реттеуге болмайтын алдан ала орнатылған градациялардың шекті санының бір мәнін қабылдайды.
Ординалды шкалада өлшенетін сапалық белгілердің мәндері реттелген бола алады. Тесттік балдар және мектептік бағалар(1,2, 3, 4, 5), өмір жағдайының сапасы(нашар, қанғаттанарлық, жақсы, өте жақсы), температура (қалыпты, қызуы көтерілген, жоғары, өте жоғары) Медико-биологиялық берілгендерді олардың графикалық көрінісі негізінде талдау
Бойлары 171 дейін 180 см болатындар ең жиі кездесушілікке ие 131-140 см аралығында осы елдегі адамдарда ең төмен бой 211-220 см аралығында ең жоғарғы бой. Негізінен адамдар бойы 150 дейін 200 см аралығында жатады. Таңдама көлемі– 200 адам Елде бой бойынша адамдар тарамдалуы
Адамдар саны(кездесушіліктің абсолютті жиілігі) Жалпы таңдама көлеміне қатысты проценті Кездесушіліктің салыстырмалы жиілігі Гистограмма қисығы тарамдалу заңы туралы көрініс береді қалыпты тарамдалу заңы кеңінен таралған болады (қалыпты тарамдалу) Оның графигі қоңырау тәрізді түрде болады, яғни центріне қатысты симметриялы Қалыпты тарамдалу кезіндеҚалыпты тарамдалу кезінде Тарамдалудың басқа да түрлері бар2001 жылы гемодиализ емін бірінші бастаған және 31/12/01 гемодиализ емінде жүрген науқастардың жасы бойынша тарамдалуы.Көптеген құбылыстарды және топтық қасиеттерді зерттеу кезіндегі теңдік түсінігіБерілген шама бойынша екі жиынтық ерекшелінбейтін деп саналады, егер бұл шамалардың тарамдалуы екі жиынтықта да бірдей болса Ұлдар және қыздар бойларыарықтады толды Әсері = 0 Жиынтықта өзгерістер болмайды, егер барлық өзгерістің орташа мәні нөлге тең болса
Қорытынды«Бұл бізге не үшін керек?»
Ғылыми зерттеуді жүргізуді жоспарлауға және қатысуға жетелейді Биостатистикадағы негізгі түсініктер және анықтамалар биостатистика анықтамаласы, генераллды және таңдама жиынтық, репрезентативтілік, кездейсоқ шамалар, ықтималдық үлесі, статисткалық берілгендер және белгілер, таңдама көлемі Статистикалық талдауда қолданылатын белгілер түрлері Сандық және сапалық белгілер, өлшеу шкаласы Медико биологиялық берілгендерді графикалық көрініс негізінде талдау Гистограмма түріндегі кездейсоқ шаманың тарамдалу көрінісі, гистограммлар жіктелуі, кездейсоқ шаманың қалыпты тарамдалуы |