7 такырып. Бірінші сипаттамалы сипаттамалы рттар (cestoda)
 Скачать 21.12 Kb.
|
|
БІРІНШІ сипаттамалы сипаттамалы құрттар (CESTODA) Денесі проклотидтерді қамтитын бас - сколекс, мойын және стробиладан тұрады.Стробиланың алдыңғы жағында гермафродитикалық сегменттер (проглотидтер), ал соңында жетілген, жұмыртқаға толы болады. Денеде сегменттер - проглотидтер құрайтын лента тәрізді болады. Репродуктивті жүйе - гермафродитикалық. Асқорыту жүйесі жоқ. Тамақтану дененің бүкіл беткейінен өтеді.Нерв жүйесі негізгі нервтің сақинасы мен стробильдің екі жағынан созылған және екі сегментте екі көлденең жүйке тармақтарымен байланысқан нервтің үш тармағымен қалыптасады. Протонефридті типтегі шығару жүйесі. Қанайналым және тыныс алу жүйелері жоқ. Даму личинка сатысында және негізгі өзгерістерде жүзеге асырылады. Таспа құрттары тудыратын аурулар цестодоздар деп аталады, олардың личинкалары тудыратын аурулар цистицеркоз, эхинококкоз, альвеококкоз деп аталады. Таспалық гельминттер - бұл Пельгельминттер, Cestoda класы. Денесінің бүктелген, басы-сколекс, мойны және бұдырлы таспа - стробиласы бар . Членики стробилы деп аталады проглоттидами. Олар даму сатысында гермафродиттерге бөлінеді , онда ерлер мен әйелдер жыныс мүшелері дамыған және ұрықтанған жұмыртқалармен толтырылған жетілген. Соңғылары қабірдің соңында орналасады және нәжіспен бөлінеді . Сколекске бірден іргелес, қысқа және ұсақталмаған мойны бүйрек арқылы стробиланың өсуі мен қалыптасуының маңызды функциясын орындайды. Бірінші бұғы мен мойны арасында жүйелі түрде жаңа буындар пайда болады, сондықтан ескі проглоттидтер-қабірдің соңында орналасқан. Олар дефекация кезінде бөлінеді . Лентецтің денесі барлық жалпақ құрттар сияқты, тері-бұлшықет қапшығымен жабылған: кутикуланың сыртынан эпителий қабаты, бұлшықеттер (сақиналы және бойлық). Бүкіл бұғы паренхимамен толтырылған, онда гермафродит жыныстық жүйе орналасқан . Ас қорыту жүйесі жоқ және қоректік заттар дененің барлық бетіне сіңеді. Цестод Личиночные кезеңдері әртүрлі. Дернәсілдердің негізгі түрлері: цистицеркоид, цистицерка, ценура, эхинокка, альвеококка, стробилоцерк, тетратиридий, ал лентец - процеркоид және плероцеркоид. Тениоз (Taeniasis). Қоздырғыш-Taenia solium, шошқа тізбегі (тізбек Қарулы). Ұзындығы 2,5-3 м. бастың (сколекс) өлшемі 1 мм-ге жуық төрт дөңгелек сорғыш және хоботкада бір қатар ілмектер (22-32) тәжі бар.Сорпалар мен ілмектердің көмегімен паразиттер иесінің ішектің шырышты қабығында ұсталады. Гермафродит буындарында жатыр діңі мен қынап арасында аналық бездің үшінші, қосымша, шағын үлесі бар. Тікбұрышты жетілген буындар. Taenia solium жатырында 10-12 бүйір бұтақтары бар, онкосфермен жұмыртқамен толтырылған тесігі жоқ. Ашылатын буындар нәжіспен пассивті түрде шығарылады, кейде артқы өту жолы арқылы белсенді түрде орындалады. Каладағы жұмыртқалар сирек кездеседі. Цистицеркоз (Cysticercosis) - инвазия мозга и других органов и тканей личинками - цистицерками - Cysticercus cellulosae цепня вооруженного. Может регистрироваться как осложнение тениоза. Тениаринхоз (Тaeniarhynchosis) - гельминтоз, который проявляется преимущественно с диспепсическими расстройствами и активным выходом члеников паразита из анального отверстия. Возбудитель - цепень бычий или невооруженный, Taeniarhynchus saginatus. Тело состоит из 1000-2000 члеников. Сколекс до 2 мм в диаметре, округло-квадратной формы, содержит 4 присоски без крючков. В средней части тела находятся гермафродитные, в задней - зрелые членики, прямоугольной формы, размером 20 - 30х12 мм, заполненные замкнутой маткой с 17-35 боковыми ответвлениями. Зрелые членики способны самостоятельно двигаться. В матке находятся яйца, окруженные тонкой оболочкой, внутри их содержится шестикрючковый зародыш - онкосфера. Гименолепидоз ( Hymenolepidosis) - гельминтоздардың атауы цестодоздар тобынан, карлик және егеуқұйрық тізбектерінен пайда болатын Hymenolepis папа және Hymenolepis diminuta-балаларда басым болатын ішек инвазиясы. Бірқатар жағдайларда ауыр және ұзақ уақыт бойы бар. 5 - 30х0,55 -0, 0 мм.көлемі 0,25 - 0,30 мм Сколекс құрамында 4 бұлшықет соратын және кутикулярлы ілгек тәжі бар созылатын хоботок бар. Стробила құрылды 200 члениками. Піскен буындар жатырдың қапты пішінді толтырылған. Жыныстық жүйе-гермафродит. Бұл жетілмеген члениках ұсталады шаровидные аталық бездері, яичник, лопастной желточник. Жетілген буындардың жатырында 200-ге жуық жұмыртқа бар. Дифиллоботриоз (Diphyllobothriosis) - созылмалы ағымның гельминтозы, балық аулау дамыған аудандарда, Тұщы су қоймаларында таралған. Көбінесе аш ішектің зақымдануы, ас қорыту жолдарының жоғарғы бөлігінің қызметі бұзылады, ауыр ағыммен пернициозды түрдегі анемия дамиды. Дифиллоботриоз қоздырғыштары-таспалы гельминттер. Diphyllobothrium 8 түрі тіркелген. Адам патологиясында маңызды лентец кең (Diphyllobothrium latum). Биогельминт ұзындығы 2-ден 20 м-ге дейін және одан да көп. Адам бірнеше жыл өмір сүреді. Ұзындығы 2-2,5 мм, бүйірінен жалғасқан, ұзын-сопақ пішінді басы екі бойлық саңылаулары бар (ботрия), олар паразит шырышты қабықтың түктеріне бекітіледі. Мойын тар, қоспаланған, қысқа-10 мм дейін. Ортасында жұмыртқамен толтырылған қоңыр немесе сары түсті Розетка түрінде ұршық жатыр бар. Жатырдың шығарылған тесігі бар, ол арқылы жұмыртқалар ішекке еркін бөлінеді, сондықтан олар әрдайым науқастың нәжістерінде болады. Стробила 3000-4000 қысқа және кең бұғы бар. Эхинококкоз (Есһіпоссоѕіѕ). Эхинококкоздың қоздырғышы-echinococcus granulosus гельминтінің личинкалық сатысы, Taeniidae тобына жатады, Cestoidea классы. Жыныстық жетілу кезеңінде аш ішекте иттерді, қасқырларды, шакалдарды, ал личинки кезеңінде адам ағзалары мен тіндерінде, ірі және ұсақ қара малдарда, түйелерде, шошқаларда паразит болады. Жыныстық жетілген паразиттің денесі ұзындығы 3,4-6,2 мм, ені 0,27-0,98 мм, басы (сколекс), мойны және үш-төрт буынынан тұрады. Басында 38-40 ілгектен тұратын төрт сорғыш және қос тәжі бар. Соңғы буында 400-800 жұмыртқасы бар бүйірлік бұтақтары бар жатыр. Эхинокококтың личинкасы-диаметрі 1 мм-ден 40-50 см-ге дейін және одан да көп көпіршік, бір камералы немесе гидатидозды (Echinoccus unilocularis) эхинококтар деп аталады. Көпіршік қабырғасы ішкі ұрықтық және сыртқы кутикулярлы қабықтан тұрады. Көпіршіктің ішкі қуысы сұйықтықпен толтырылған. Ұрық қабығында ұрықтық сколекстер дамитын шығарғыш капсулалардың көп саны бар. Жетілген сколекстер эхинококококтық сұйықтықта (гидатидті құм) еркін жүзеді. Сколекстерден қызы қалыптасады, ал олардың ішінде - іштен тыс көпіршіктер. Кейде эхинококтық көпіршіктерде сколекстер де, еншілес көпіршіктер де жоқ. Мұндай көпіршіктер көбінесе өкпеде орналасады , олар ацефалоцист деп аталады. Альвеококкоз ( Аlveoccoccosis) - ауыр, созылмалы, ұзақ уақыт бойы және асқынған ауру. Альвеококкоз қоздырғышы-таспалы гельминт альвеокококк көп камералы-Alveoccus multilocularis, жыныстық жетілу кезеңінде эхинококтан айырмашылығы аз, ұсақ ішекте құм, Түлкі, иттер, кейде қасқыр және мысық паразиттейді. Соңғы қожайынның ішегінде альвеококктың жыныстық жетілу кезеңіне дейін дамуы 28-35 тәулік жалғасады. 33-34 тәуліктен бастап жұмыртқа, 53 - 70 күннен бастап буындарға бөлінеді. Құрттар кезеңінде адамдарда, шелектер, кәдімгі шелектер, ондатралар және т. б. паразит болады.Сколекс 4 сорғыш және екі ілгектің Қос тәжі бар. Қаптық пішінді жатырдың бүйірінің өсіндісі жоқ, 135-тен 400-ге дейін жұмыртқадан тұрады.Альвеококктың личинкасы диаметрі 300 мкм-ден 5-8 мм-ге дейінгі, фиброзды матамен жабылған көпіршіктерден тұрады. Әрбір көпіршікте сколекс бар. Альвеококк личинкаларына экзогенді және инфильтративті өсу тән. Альвеококк көпіршігінде сұйықтықтар өте аз. Оның қабығы ішкі (ұрық) және сыртқы (хитин) қабықшалармен құрылған. |