Брылау ерітіндісіні тиімді дайындалу рамын тадау негіздері
 Скачать 348 Kb.
|
|
Тақырыбы: Бұрғылау ерітіндісінің тиімді дайындалу құрамын таңдау негіздері МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ Қазіргі уақытта Қазақстанда өндірістің өсуі мен мұнай өндіруге үлкен мән беріліп отыр. Батыс Қазақстан бойынша созылып жатқан үлкен кен орындары біздің республикага үлкен табыс әкеледі, біздің бюджетімізді және елдің казынасын толтырады. Қойылатын тапсырманы орындау өндірісті күшейту негізінде, жаңа технологияларды бұрғылау, ұңғыны пайдалану кезінде кеңірек енгізілуде және де жоғары өнімді, сапалы және пайдалануға ғана мүмкін болады. Осыған байланысты бұрғылау кезінде ең тиімді бұрғылау ерітіндісінің құрамын таңдау қажет. Бұрғылау ерітіндісі мұнай және газға геологиялық барлама бұрғылау кезінде қолданылады. Пайдаланылатын бұрғылау ерітіндісінің тиімді құрамына байланысты, оларды дайындаудың маңызы зор. Бұрғылау ерітіндісінің тиімді дайындалу құрамын таңдау негіздері Тұзды шөгінді және терригенді жыныстармен алмасып отыратын тұздары бар тау жыныстарын бұрғылағанда, су негізді бұрғылау ерітіндісін қолдану ұңғы оқпанында қиындықтар тууына әкеліп соғады. Бұл қиындықтардың туу жағдайы ұңғы қабырғасын құраушы тау жыныстардың қуыстылығымен, тау жыныстардың үгітілуімен, тұздардың пластикалық ағуымен, саздардың жұқа қабаттарының болуымен байланысты. Сонымен қатар, қиыншылықтар су негізді бұрғылау ерітінділерінің қасиеттерін реттеу кезінде де пайда болады. Тұз шөгінділерін бұрғылағанда пайда болатын қиыншылықтар бұрғылау ерітіндісінің-гидрогелді магний және мұнай негізді жаңа түрлерін ойлап шығаруды қажет етті. Ерітіндінің бұл жаңа түрін қолдану ұңғы қабырғасын құраушы жыныстардың тұрақтылығын арттыруға және де тұздардың, соның ішінде калий және магнийлі тұздардың еру дәрежесін күрт азайтуға септігін тигізеді. Бұрғылау кезінде болатын қиындықтар белгілі бір дәрежеге қысқарды және оларды туғызатын қиыншылықтар да азайды. Төменде жаңа түрдегі бұрғылау ерітіндісінің қасиеттері, осы ерітінділірдің даярлану тәсілі және олардың көрсеткіштерін реттеу, сонымен қатар осындай ерітінділерді қолдану тәжірибелері қаралған. Каспий маңы ойпатының ауданындағы тұнба жыныстар мынадай төрт құрылымдық кешенге бөлінген: неогенді-төрттік (жамылғы), жоғары-перм-палеогенді (тұздан жоғарғы), кунгур (тұзды), палеозойлы (тұздан төмен). Каспий маңы ойпатының тұзды қабаттың құрылымдар пішіні, өлшемі, тұз ядросының орналасу тереңдігі, даму ерекшеліктері [1-3] бойынша әртүрлі болып келеді. Бұл жерлерде тұз күнбездері, тұзды массивтер, антиклиналдар мен сынақтар (валы) жиі кездеседі. Ұңғы құрылысын жүргізу кезінде бұрғылау ерітінділері оқпанның тарылуын, опырылулар мен тау жыныстарының құлауын болдырмау үшін терригенді, тұзды және тұз аралас терригенді жыныстардың беріктігін төмендетпеуі тиіс. Бұрғылау ерітіндісінің ұңғының оқпан маңы аймағына химиялық және физика-химиялық әсер етуі. Оқпан маңындағы тау жыныстарын орнықтылығының төмендеуіне, олардың жан-жақты сығымдалған күйлерінің өзгеруі ықпал етеді. Бұрғылау ерітіндісінің ағынынан тау жыныстарының жуылып (эрозия немесе тозу) кетуі. Ұңғы құрылысын жүргізу кезінде болатын шиеленістер (үгілулер және жыныстардың опырылуы, оқпанның тарылуы) мен апаттардың алдын-алу негізінде бұрғылау ерітінділерінің тұтқырлығына, статикалық ығысу кернеуіне, сүзгіштігі мен ерітіндінің химиялық құрамына, (РН) сутегі иондарының концентрациясының көрсеткішіне және т.б. қасиеттеріне байланысты екені белгілі болып отыр. Ұңғыларда тау жыныстарының бұрғылау ерітіндісімен әрекеттесуі Әртүрлі бұрғылау ерітіндісінің тау жыныстарының орнықтылығына әсер етуін талдауға арналған, оқпан маңында үш концентрациялық қабықтың бар екені дәлелденген О.К. Ангелопуло, С.М. гамзатов, Б.Н. Хохаевтардың гипотезалары қабылданды. Бұл гипотеза терригенді, тұзды терригенді және де кей жағдайларда тұзды тау жыныстарына қатысты. I-Қабық негізінен бұрғылау ерітіндісінің барлық компоненттерімен [құрамымен] (сұйық, қатты, газ түрлі) байланысады. Оның қалыңдығы тек қана бірнеше сантиметрдей. Бұрғылау ерітіндісіне арнайы реагенттерді енгізу арқылы осы қабықтарды тау жыныстарының беріктігі мен кольматациясын арттыру үшін, оларды физико-химиялық модификациялау керек. Ерітінді даярлау құрамы дұрыс таңдалмаған жағдайда, қабық өте тез берксізденеді. II-Қабық ерітіндінің тек қана I қабықтан өткен компоненттерімен байланысады. Лабораториялық жағдайларда жүргізілген тәжірибелердің нәтижелерін талдай отырып, II қабықтың ішіне негізінен каплярлық (тамшылық) сорылу немесе космостық құбылыс арқылы тек қана тұщы су енеді деп тұжырымдауға болады. Тау жыныстың ылғалдылығы артады да, механикалық беріктігі төмендейді. Егер де I-қабық тек қана суды емес сонымен бірге онда еріген электролиттерді өткізетін жетілмеген жартылай өткізгіш қалқан болса, онда кеуек каналдарындағы (кеуек сұйығы) иондардың сұйықтан бұрғылау ерітіндісіне ауысуы және диффузия болуы мүмкін. Бұл жерде біз көп жерлерде болатын кеуек сұйығына қарағанда бұрғылау ерітіндісінің минералдану дәрежесі аз болғандағы жағдайды еске алып отырмыз. Бұл кезде кеуек сұйығының (судың) минералдану дәрежесі төмендейді де, тау жыныстарының беткі бөлігінде гидраттық бұлтшалардың ұлғаюына әкеліп соғады. Нәтижесінде II қабықтағы тау жыныстарының көлемі өседі, не болмаса оның ішкі кернеуі артады. Бірақта тау жынысының ылғалдылығы іс жүзінде өзгермейді. Ұңғы қабырғасын құраушы тау жыныстардың орнықтылығының себебін түсіндіруде бұл құбылысқа бұрынғы кезде көңіл бөлмеген болса, соңғы бірнеше жылдықта бұл құбылыс гидрогеология мен инженерлік геологияның зерттеліп, оқылу заттарының біріне айналады. Оқпан маңында көрсетілген III-қабық тау жыныстарының орналасу шартының заңымен сипатталады. Егер де бұрғылау ерітіндісінің минералдану дәрежесі кеуек сұйығынан кем болса, онда диффузия мен космостың нәтижелері бірдей болады, яғни ұңғы қабырғасын құраушы тау жыныстарының беріктігі кемігенін білдіреді. Сондықтан да бұрғылау ерітіндісі мен кеуек сұйығйы изотонды (осмостық қысымдары бірдей болуы), не болмаса бұрғылау ерітіндісінің минералдану дәрежесі кеуек сұйығынан артық болуы қажет.Кеуек сұйығының минералдану дәрежесін анықтау өте қиын жұмыс болып саналады. С.М. Гамзатов Батыс Өзбекстанның бір ауданына кеуек сұйығының минералдану дәрежесін жуықтап бағалау тәсілін тапты, оны басқа да аймақтарға көрсеткіштері (қабат сұйығының) тереңдігіне қарай қабат суының минералдану дәрежесіне сай өзгереді деп алып қолдануға болады. Қабат суының минералдану дәрежесін, жаңа ауданда бірнеше ұңғылар қазғаннан және гидрогеологиялық зерттеулер жүргізгеннен соң анықтауға болады. Бұл әдісті аздаған дәлсіздігіне қарамай Каспиймаңы ойпатының тұздан жоғарғы шөгінді қабаттарында ұңғы құрылысын жүргізу кезінде кеуектік сұйықтың минералдану дәрежесін бағалау үшін қолдануға болатындығы анықталды. I-қабық бұзыла бастайтын болғандықтан, оның қызметтік 2 қабықтың бөлігі атқара бастайды. 2-қабықтың қалыңдығы шексіз болады, ал оның өсу жылдамдығы 1-қабықты құраушы тау жынысының қасиетіне, бұрғылау ерітіндісінің химиялық құрамына, тығыздығына, қысымына, температурасына, кеуек сұйығының минералдану дәрежесіне, ұңғының оқпан аймағындағы жыныстарының бұзылу дәрежесіне және т.б. байланысты болады. Жоғарыда көрсетілгендей бұрғылау ерітіндісінің тиімді даярлану құрамын таңдау әдісінде негізінен 1-қабықты мейлінше қарапайымдыландыру және кольматациялау жағы қарастырылуы керек. Қабыққа мұндай қасиетті арнайы зат-тау жыныстарының орнықтылығын-ингибиторлар береді. Ондай бұрғылау ерітінділерін ингибирленген деп атайды. Ингибиторлардың қызметін органикалық және бейорганикалық текті реагенттер атқарады. Олардың кейбіреулері бір уақытта бұрғылау ерітіндісінің реологиялық қасиеттері көрсеткішін реттеуші және де субергіштігін азайтушы қызметін атқарады. О.П. Ангелонулоның топтамасы бойынша орнықтыландырушы ингибиторлар катионды белсенді, анионды белсенді және аралас әсердегі болып бұрғылау ерітіндісінің көрсеткіштеріне және де бұрғыланған тау жыныстарына әсер етулеріне байланысты бір-бірінен ерекше топтарға бөлінеді. Оқпан маңындағы үш қабық жайлы гипотезадан туындайтыны: 1-қабықты қарапайымдыландыру мен кольматациялауға қарағанда, 2-қабықты ылғалданудан сақтау қиындықтың алдын-алудағы бірден-бір қолайлы жағдай болып саналады. Сонымен бірге тау жыныстарын орнықтыландырушы анионды ингибиторлар құрамында магний, кальций тұздары бар минералданған бұрғылау ерітіндісімен сай келмейді. Күрделі геологиялық жағдайда (тұрақсыз, сонымен бірге өте жоғары өткізгішті жыныстар орналасқан ұңғы қабырғасын субергіштігі жоғары және қатты фазасының концентрациясы көп бор немесе саз бұрғылау ерітіндісімен қозғанда, ол жерлерде қалың сүзінді қабықтар пайда болуы мүмкін) бұрғылағанда бейорганикалық ингибиторлармен, қорғаныс коллоидтарымен өңделген және хлорлы натрий бойынша жалпы минералдануы жоғары саз ерітіндісін қолдану қажет. Олармен-анионды және катионды бейорганикалық, анионда органикалық ингибиторлардың көпшілігі сай болуы қажет. Кальций саз, аргилиттер бар болып және де гипс, полигалит, магний тұздарының қалың шөгінді қабаты болмаған жағдайда силикаттар, аллюминаттар сияқты анионды ингибиторларды қолданған тиімдірек болады. Қимада кальций сазы шөгінділері болмай, гипс, полигалит және магний тұздары болған жағдайда бұрғылау модификацияланған крахмалмен бірге катионды белсенді ингибитормен өңдеу қажет. Тұзды терригенді тау жыныстарымен қатпарланған тұзды шөгінділердің қалың қабатын ашу үшін бұрғылау ерітіндісін таңдау Тәжірибе жүзінде, бұрғылау ерітіндісінің тиімді көрсетілгендей даярлану түрін таңдауда олардың тұзды тау жыныстарымен әрекеттесуін зерттеуде, соңғыларды галиттен NaCl, сильвиннен KCl, бишофиттен MgCl2∙6H2O және карналиттен KCl∙MgCl2∙6H2O құралған деп қарастыруға болады. Кей-кездерде бұл шарт күрделірек болады. Мысалы: ламитте гипстің CaSO4∙2H2O, ангидриттің CaSO4, кизериттің MgSO4∙6H2O эпеолиттің, MgSO4∙7H2O қоспалары болады. Су негізді бұрғылау ерітіндісі тұздармен белсенді әрекеттеседі, бұл әрекеттесу ұңғы түбі маңындағы аймақты тұздың қарапайым еруіне қарағанда күрделірек болады. Егер де тұз қатпарының құрамы жағынан біртекті болмаса, онда бұрғылау ерітіндісінде оның құрамына кірмейтін тұздар енуі мүмкін. Беріксіздену ылғалдануға тек қана терригенді тау жыныстарда (әсіресе тұзды) емес, сонымен қатар таза тұз шөгінділерін де байланысты екенін және де ылғалдану жылдамдығы бұрғылау ерітіндісінің минералдану дәрежесіне байланысты екнін дәлелденді деп есептеуге болады. Құрамында NaCl бар бұрғылау ерітіндісінің минералдану дәрежесі көп тұзды кеуек сұйығына қарағанда аз болады, сондықтан оқпан маңы аймағында осмостық және диффузия құбылыстары болады. Айналымдағы бұрғылау ерітіндісінің температурасының артық болуынан, кеуек сұйығында тұз концентрациясының көп болуы мүмкін (әсіресе тұзды терригенді тау жыныстары). Осыған байланысты галитпен және сильвинмен тұздалған тау жыныстарын бұрғылау кезінде, ерітініді көп тұзды кешеннен және галиттан басқа бір немесе бірнеше тұздың үлкен құрамындағы ерітінділерінен тұруы қажет. Қолда бар тұздардың ішінен табиғи минералдар-бишофитпен карналлиттің табиғи күйіндегі хлорлы магний қолданылуы мүмкін. Төмендегі суретте MgCl2 қоспасының 15, 40, 650С-дегі NaCl+KCl жалпы минералдануына, бірігіп еруінің өзгеруіне әсер етуін және де NaCl+KCl және NaCl+KCl+MgCl2 жалпы қосынды концентрацмясының өзгерулері зерттелген. Салыстыру үшін NaCl, KCl, MgCl2-дың жеке еру мағлұматтары және де NaCl+KCl және NaCl+KCl+MgCl2 көп тұздарының да еруі туралы мағлұматтар келтірілген. Тұзды және тұздалған терригенді тау жыныстарының орнықтыландырылуына қолдануға болатын, тәжірибе бойынша бірнеше тұжырымдама жасауға болады. Ерітіндіде галит пен сильвин болмағанда жоғарғы температура NaCl (1 қисық сызық) еруін арттырады және KCl (2 қисық сызық) еруін төмендетеді. 650С бұл тұздардың еруі іс жүзінде бірдей болады. NaCl+KCl (3 қисық сызық) жалпы қосынды концентрациясы 150-650С аралығында қыздырғанда 375-тен 430 кг/т өседі. NaCl немесе KCl жеке еруіне байланысты қол жеткізуге болатын ерітіндінің жоғары шектік минералдыануы барлық қарастырылған температураларда NaCl+KCl ерітінділерінің минералдану дәрежесісінен төмен болады. Осыған байланысты NaCl-дан тұратын терригенді тау жыныстарын бұрғылау кезінде тек қана галитпен немесе сильвинмен қанықтырылған ерітіндіге қарағанда, құрамында NaCl+KCl бар ерітіндіні қолданған тиімдірек болып саналады. MgCl2 қосқан кезде NaCl+KCl+MgCl2 тұздарының жалпы қосынды концентрацияы аз ғана көлемде өзгереді. (4 қисық сызық), осыған байланысты құрамында NaCl+KCl бар ерітіндінің жалпы минералдану дәрежесін MgCl2 қосу арқылы арттыра алмаймыз. Бірақта құрамында MgCl2 бар NaCl+KCl мен қанықтырылған ерітінді тұзды тау жыныстарын бұрғылау кезінде қолдану, магний тұздарының еру жылдамдығын төмендету мүмкіншілігіне байланысты пайдалы болады. MgCl2 концентрациясы өскенде NaCl+KCl ерітіндісінің тығызыдығы артады, өйткені MgCl2 тығыздығы 2316-2410кг/м3 шегінде өзгереді де, ал галитпен сильвиндікі соған қарай 2163-1990кг/м3. Сондықтан да галитті, сильвинді немесе терригенді тау жыныстарынан тұратын тұзды кешенді ашу кезінде құрамында NaCl кейбір мөлшері бар KCl∙MgCl2∙6H2O карналлитін қолданған пайдалырақ. Әртүрлі тұзды құрылымдағы ұңғыны бұрғылауға қолданылатын жуу ерітіндісіне қойылатын талаптар Тұзды кешенді ашар алдында саз ерітіндісін хлорлы натриймен қанықтырады. Ол үшін оны арнайы бұрғылау қондырғысының басына алып келеді немесе ерітіндіге бұрғылау кезінде араластырады. Соңғы жағдайда тұзды қабаттар орналасқан аралықта қуысшаларды болдырмау мақсатында ұңғыны ГТН-де көрсетілген қашаудың диаметрінен кішірек қашаумен қазады да, сонан соң саз ерітіндісін NaCl-мен қанықтырғаннан кейін оқпанды белгіленген өлшемдегі қашаумен кеңейтеді. Біртекті тас тұзының қалыңдығын NaCl мен қанықтырылған мұнайэмульсиялық саз ерітіндісін [МЭСЕ] қолданып қиындықсыз қазуға болады. Бірақта іс жүзінде МЭСЕ-ні қолданғанда сульфатты-терригенді қабаттарды жоғары ерігіш тұздар орналасқан аралықтарда опырылулар мен үгілулер болуына әкеп соғады. Сонымен қатар, тек қана NaCl қанықтырылған МЭСЕ-KCl оңай ерітеді. МЭСЕ-нің тығыздығы жоғары болмаған жағдайда калийлі, магнийлі тұзы сонымен бірге, тіпті тұз тасы да геостатикалық қысымның әсерінен ұңғы қабырғасы құлап, бұрғылауды қиындатады және кей-кездерде шегендеуші құбырлар тізбегінің жаншылуына себеп болады. Осыған байланысты МЭСЕ-нің тығыздығын көтеру үшін бор және баритпен біртіндеп тығыздығы 1700-1800 кг/м3 дейін артқанша ауырлата береміз. Бірақта іс жүзінде қазіргі кездерде қолданылып жүрген NaCl қанықтырылған (соның ішінде МЭСЕ) ерітінділер тек қана «біртүрлі» тұз тастарын тереңдігі 2800-3000 м бастап, ерітіндіні 1700-1800 кг/м2 және одан да жоғарыға қарай ауырлата отырып тұз кешенінің төменгі бөлігін қазуға болатынын көрсетіп отыр. Қиыншылықтар әсіресе тұзды терригенді-карбонатты немесе тақтатастың текстурасы бар сазды тұздардан құралған өтпелі аймақ деп аталатын тау жыныстарын қазу кезінде кездеседі. Ол тау жыныстарын МЭСЕ мен қазған кезде мынадай қиындықтар болады: үгілулер, опырылулар, тарылулар, жұтылулар. Қиындықтар МЭСЕ-ні біршама өлшемде (1900-2100 кг/м3 дейін) ауырлатқанның өзінде де тоқтамайды. Өтпелі аймақты қазу кезінде МЭСЕ-нің қасиетінің нашарлауы жұмсақ саз бөліктерінің ерітіндіде диспергирациялануынан болады. Осыған байланысты ерітіндінің статикалық ығысу кернеуі мен тығыздығы күрт өсіп дегазациялануы қиындайды. Бұрғылау ерітіндісінің тығыздығының жоғары болуы және онда қатты фазаның көп болуы (70-80% дейін) қашау жұмысы көрсеткіштерінің төмендеуіне себеп болады. Сонымен қатар өткізгіш қабаттар орналасқан аралықтарда ұңғы қабырғасында қалың сүзінді қабыршағы пайда болуына әкеп соғады, ал өнімді қабат аймағы бұрғылау ерітіндісінің қатты фазасымен кольматацияланады да, оларды сынау кезінде үлкен қиындықтар тудырады. Осындай себептерге байланысты галогенді қабатты қазу кезінде NaCl қанықтырылған МЭСЕ қолдану тиімсіз болып табылады. Сонымен МЭСЕ-ге қарағанда қасиеті сапалы, жаңа түрдегі бұрғылау ерітінділерін ойлап шығарып оны қолдану қажеттілігі пайда болды. Мұндай ерітінділердің бірі болып Каспий маңы ауданында 20-ұңғыда, соның ішінде Жаңажол алаңында (6 ұңғы) тәжірибеден өтіп өндіріске енгізілген жоғары минералды магний гидрогелі есептеледі. Магний гидрогелі-бұрғылау ерітіндісінің жаңа түрі. Магний гидрогелі шетелдік және бұрынғы КСРО бойынша іс жүзінде қолданылды. Конденсация-коллоидты жүйеге қол жеткізудегі бірден-бір жақсы тәсіл болып саналады. Бұрғылау ерітінділеріне лайық конденсацияны, нақты ерітіндіге тұз ионымен қосылып қиын еритін қоспаны құраушы заттың электролитін (аса тұзды суда) енгізу арқылы алуға болады. Магний гидрогелін-хлорлы магний ерітіндісін сілтімен (NaOH, Ca(OH)2 немесе т.б.) өңдегеннен кейін, жүретін химиялық алмасу реакциясының нәтижесі бойынша алады. Көп жағдайда гидрогель басқа түрлі бұрғылау ерітінділеріне қарағанда көптеген төмендегідей артықшылықтарға ие: Гидрогельдің белсенді құрылым құраушы компоненті саз болмағандықтан, оған ұңғы қабырғасын құраушы саздардың беріктілігін арттырушы және де коллоидтылығын күрт төмендетуші қоспаларды қосуға болады. Саз ерітінділері бұл қоспалардың әсерінен бір-бірінен ажыратылса гидрогельдер қалыптылығын сақтайды. Гидрогельдердің көрсеткішінің жалпы минералдануы, саз ерітінділерімен салыстырғанда, өте жоғары болғанның өзінде, оңай реттеуге болады. Гидрогельді- MgCl2, KCl, NaCl қанықтыруға және аса қанықтыруға болады. Ондағы кальций ионының концентрациясы 100-150 гр/л дейін жетуі мүмкін. Бұлардың бәрі гидрогельдің терригенді тау жынысына қатысты ингибирлігін арттыра және ашылған тұздар мен қазылушы тұздардың еруін күрт төмендете түседі. Магний гидрогелін галиттен басқа хемогенді сильвиннің, карналиттің және бишофиттің үлкен қабаттары бар тау жыныстарын қазуға қолдануға болады. Ал осындай тау жыныстарын қазғанда олардың кәдімгі NaCl ғана қанықтырылған саз ерітінділерімен байланысы-үлкен қуыстар мен жыныстардың езілулеріне әкеп соғады [11]. Магний гидрогелін қолданып қазылған ұңғыларда шегендеуші құбырлар сәтті түсірілді. Оларда сақиналық аралығы аз және тиянақтан шығуы жоғары болды. Магний гидрогелін-тұзды шөгінділері бар Жаңажол алаңындағытерең ұңғыларды қазуда бұрғылау ерітіндісі ретінде қолдану, үлкен экономикалық тиімдікті берді. Су бергіштігі төмен гидрогельді-өнімді қабатты ашуда тиімді пайдаланылады. Ондағы фазалар оңай жуылып немесе қышқылмен өңдеу кезінде толық еріп кетеді. Гидрогелдер жоғары майлаушы және коррозиялық белсенділігі төмен қасиеттерге ие, соған байланысты сораптың қосымша бөлшектермен тозу шығыны азаяды. Гидрогельдің көрсеткіші цемент тасын қазу кезінде және оған қосылған кез-келген қабаттың судан өзгермейді. Оның тығыздығын үлкен диапазонда өзгертуге болады: 1220-1250 кг/м3. Ал алғашқы ас тұзды суының тығыздығын 2100-2300 кг/м3 дейін. ҚОРЫТЫНДЫТәжірибе жүзінде, бұрғылау ерітіндісінің тиімді көрсетілгендей даярлану түрін таңдау, олардың тұзды тау жыныстармен әрекеттесуі зерттеуде. Әртүрлі бұрғылау ерітіндісінің тау жыныстарының орнықтылығына әсер етуін талдауға арналған, оқпан маңында үш концентрациялық қабықтың бар екені дәлелденген. Ұңғы құрлысын жүргізу кезінде бұрғылау ерітінділері оқпанның таралуын опырулар мен тау жыныстардың құлауын болдырмау үшін терригенді, тұзды және тұз аралас терригенді жыныстардың беріктігін төмендетпеу үшін тиіс. Бұрғылау ерітіндісінің тиімді даярлану құрамын таңдау әдісіне негізіне қабықты мейлінше қарапайымдыландыру қарастырылуы тиіс. Су негізді бұрғылау ерітіндісі тұздармен белсенді әрекеттеседі, бұл әрекет ұңғы түбі маңындағы аймақты тұздың қарапайым еруіне қарағанда күрделірек болады. Осындай себептерге байланысты галогенді қабатты қазу кезінде қаныққан қолдану тиімсіз болып табылады. Бұрғылау ерітінділерін ойлап шығарып оны қолдану қажеттілігі пайда болды . Мұндай ерітінділердің бірі болып Каспий маңы ауданында 20-ұңғыда, соның ішінде Жаңажол алаңында тәжірибеден өтіп өндіріске енгізілген. Әдебиеттер тізімі Васильев Ю.М., Арабаджи М.С. и др. Перспективы открытия газовых ресурсов прикаспийской впадины М., ВНИИЭ газпром, 1973. Ананьев А.Н., Векслер Л.И. и др. Бурение и крепление скважин в соленосных отложениях. ТНТО, сер. «Бурение», М., ВНИИОЭНГ, 1972 г. |