Тест. Дрісті жоспары
 Скачать 0.85 Mb.
|
|
Гинекологиядағы нейроэндокринді синдромдар №2 акушерия және гинекология кафедрасы Дәрістің жоспарыГинекологиядағы нейроэндокринды синдромдарға түсініктеме беру (НЭС) Етеккір алды синдром. Этиологиясы, патогенезі, клиникасы, диагностикасы, емі. Климактерлік синдром. Этиологиясы, патогенезі, клиникасы, диагностикасы, емі. Посткастракциялық синдром. Этиологиясы, патогенезі, клиникасы, диагностикасы, емі. Нейроэндокринді синдромдарЕтеккір алды синдром Климактерлік синдром Посткастракциялық синдром Нервті-психикалық симптомдарДепрессия Жылағыштық Эмоциональды тұрақсыздық Қауіпті белгілерінің айқын болуы Агрессивттілігі, қарсыластық, ашуланшық Жалпы іс әрекеттерге көңіл күйінің болмауы Жыныстық жетілудің бұзылысы Вегето-тамырлық симптомдарАртериальды қысымның жоғарылауы немесе төмендеуі Жүрек соғысы Бас айналу Бас ауру Жүрек аймағындағы ауру сезімі Ыстықтау Терлегіштік Қалтырау Симптомды-адреналды және ваго-инсулярлы криздер Алмасу-эндокринді симптомдарСүт бездерінің ұлғаюы Ісінулер Диурездің төмендеуі Салмақ қосу, семіру Тиреоидты дисфункция Глюкозаға толеранттылығының бұзылуы Бұлшықет-буындардағы ауру сезімдер Остеопороз Гениталидің атрофиясы Етеккір алды синдром – физикалық және психологиялық симптомдармен сипатталатын, циклдың лютеинді фазасында болатын, етеккірден кейін бірнеше күнге созылатын фертильді жастағы әйелдер арасында кездеседі (Rubinow, 1984). ЕАС нейроэндокринді синдромдар арасында 25-75% кездеседі Қазіргі кезде – етеккірі бар 95% әйелдерде жеке симптомдары кездеседі 5-10% әйелдер уақытша еңбекке жарамсыздығынан айырылады Межеветинова Е.А., Прилепская В.Н. (2005), Сметник В.П., Тумилович В.Г. (2005),Gold J.N. (2001) Етеккір алды синдром (ЕАС) Биологиялық или психологиялық механизмдерге дәлелді ақпараттар жоқ. Этиологиясы қосарланған болуы мүмкін (Э2/серотонин, прогестерон-аллопрегнанолон/ГАМК) Симптоматиканың дамуына овариальды функциясы маңызды орын алады Studd (1979) ЕАС: этиологиясы қазіргі кезге дейін белгісіз «ЕАС овариальды активтілігінсіз жүзеге аспайды» Роберт Франк, 1931 «Шындығында ЕАС пубертатты кезеңге дейін, менопаузадан кейін, жүктілікке кезінде, овариоэктомиядан кейінгі әйелдерде пайда болмайды» Т.Ф.Татарчук, Я.П.Сольский, 2003 Етеккір алды симптомы !!! Жыныстық гормондардың деңгейі ғана емес, олардың етеккір циклы кезіндегі ағымы маңызды Прогестерон алмасуының бұзылуы мен олардың мидағы метаболиттерінің бұзылыстары жатады ЕАС: патогенезі туралы қазіргі кездегі көзқарастар Әр түрлі жас кезеңдеріндегі ЕАС жиілігі47% 20% 18-29 жас 30-39 жас 40 жоғары 55% дейін Межеветинова Е.А., Прилепская В.Н. (2005), Татарчук Т.Ф., Шевчук Т.В., Косей Н.В. (2001), Дубосарская З.М. (2005) ЕАС дамуының қауіп факторлары (1)Европеоидты тип Мегаполисте тұратындар Интеллектуальды еңбек кеш репродуктивті жас Стрессті жағдайлардың болуы Жиі жүктіліктер Сексуальды қанағаттанбау Түсіктер немесе анамнезіндегі артифициальды түсіктер Босанғаннан кейінгі депрессия Анамнезінде жүктілік кезіндегі токсикоз Т.Ф.Татарчук, И.Б.Венцковская, Т.В.Шевчук (2007) ЕАС дамуының қауіп факторлары(2)Гениталийдің қабыну аурулары гениталий кандидозы бас-ми жарақаттары және нейроинфекция семіру, гипокинезия Дұрыс тамақтанбау Т.Ф.Татарчук, И.Б.Венцковская, Т.В.Шевчук (2007) ЕАС бар күнделікті іс әректтерінің түрлері Global Study of PMS/PMDD Prevalence by Bayer Schering Pharma AG, data on file * Ең болмағанда бір түрі кездесетін әйелдер Партнер, жанұя Еңбекке жарамсыздық Еркін уақыт Үй жинау Достармен қарым қатынас Жыныстық өмір Оқу толық немесе жекелей ставкада істейтін еңбекке жарамсыз 63% әйелдер Арнайы етеккір симптоматикасы кездесетін әйелдер бөлігі Schultz-Zehden B. et al. Treat Endocrinol. 2006; 5(4): 251-6 Депрессивті көңіл күйі Қозғыштық Сүт бездерінің тырысуы немесе ауру сезімі Ішінің кебуі Тері мен шаша аурулары Аяқ қолдарының ісінуі Психовегетативті Ісіну Цефалгиялық «Кризді» ЕАС негізгі клиникалық формалары Жеңіл формасы – етеккірдің 2-10 күн алдында 3-4 симптомдарының болуы, айқын белгілерінде 1-2 симптомының болуы Ауыр формасы – етеккірдің 3-14 күн алдында 5-12 симптомының болуы, айқын белгілерінде 2-5 симптомының болуы ЕАС ауырлық дәрежесіне байланысты жіктелуі Компенсирленген сатысы – ПР лютеинді фазасы кезінде симптоматиканың манифестациясы және олардың етеккір алдында реттелмеуі; аурудың ағымы өршімейді Субкомпенсирленген сатысы – аурудың ағымы жыл өткен сайын ауырлай түседі; симптоматика ұлғаяды, реттелгеннен соң аяқталады Декомпенсирленген сатысы – етеккір біткеннен кейінде клиникалық көрінісі жалғаса береді; «ашық аралық» манифестация аралығында ауру ұзақтығы қысқарады ЕАС даму сатылары Психиатрлардың Америкалық Ассоциацисы бойынша анықтамасы: Симптомдар лютеинді фазаның соңғы аптасында пайда болады да етеккір басталғаннан кейін аяқталады Аталғандардың ішінде 5 және одан да көп симптомдардың болуы, алғашқы төрт симптомдардың біреуі болса. Аффективті тұрақтылығы Үнемі және тұрақты қозғыштық Қорқынышпен үрейленген Көңіл күйінің тез түсуі Қалыпты іс әрекетке қызығушылығының төмендеуі Әлсіздік Қиындықты субъективті сезу Тәбетінің өзгеруі Ұйқысының бұзылысы Физикалық симптомдар (ісіну, масталгия, дене салмағының жоғарылауы және т.б.) ДиагностикасыШағымы Анамнез Жалпы қарап тексеру Гинекологиялық тексеру Кіші жамбас ағзаларын УДЗ Гормональды зерттеу әдістері (ЛГ, ФСГ, пролактин, ТТГ, кортизол, эстрадиол, тестостерон) ЭКГ, ЭЭГ Бас сүйегінің, түрік ер тоқымының рентгенографиясы Терапевттің, невропатологтың, окулисттің, эндокринологтың кеңесі ЕАС еміПсихотерапия Диета Физикалық жаттығулар Физиомен емдеу (Щербак бойынша жағасы) Витаминотерапия Психотропты заттар (анксиолитикалық және антидепрессанттар ) Гормональды терапия: прогестагендер, монофазалы ҚОК, антиэстрогендер, ауыр формаларында келесі add-back терапиясымен ГнРГ агонистері қолданылады Екі жақты оофорэктомия Климактерлік синдромКС –вазомоторлы, эндокринді-алмасу және нервті-психикалық бұзылыстардан жиналатын, перименопауза кезеңінде пайда болатын және климактерлік кезеңнің ағымының асқынуымен сипатталатын клиникалық симптомокомплекс. Менопаузажасы (жылдар) 50 45 40 65 12 Пременопауза Постменопауза Пери менопауза Климактерий климактерлік кезеңнің фазалары Климактерлік синдромперименопауза кезеңіне тән : Аналық безінің фолликулярлы аппаратының үдемелі истощение Қандағы эстрадиол деңгейінің үдемелі төмендеуі Қандағы ФСГ деңгейінің үдемелі жоғарылауы Овуляторлы циклдардың жиілігінің азаюы Фертильдіктің төмендеуі Климактерлік кезеңде стероидты гормондардың деңгейі Ерте симптомдары Вазомоторлы: ыстықтау сезімі, қалтырау, терлегіштік, басының ауруы, гипотония немесе АГ, жүрек соғысының жиілеуі Эмоциональды-вегетативті: қозғыштық, ұйқышылдық, әлсіздік, мазасыздану, депрессия, ұмытшақтық, либидо төмендеуі Климактерлік бұзылыстардың жіктелуі (2)Уақытша симптомдар Урогенитальды: қынаптың құрғауы, жыныстық қатынас кезіндегі ауру сезімі, қышу және күйдіру сезімі, уретральды синдром, цисталгия, зәр ұстау қабілетінің төмендеуі Терісі мен қосалқылары: тырнақтың сынғыштығы мен құрғақтығы, әжімдер, шаштың түсуі мен құрғақтығы Климактерлік бұзылыстардың жіктелуі(3)Кеш алмасу бұзылыстары: жүрек-қан тамыр аурулары (ЖИА, атеросклероз), менопаузадан кейінгі остеопороз, менопаузадан кейінгі метаболикалық синдром, Альцгеймер ауруы УРЕТРА МЕН ҚЫНАПТАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР Уретра Лактобациллы, рН 4 аралас флора, рН 6-8 Жастық шақ Эстрогендердің дефициті Уретраның кеңеюі эластикалық қасиетінің төмендеуі Шырышты қабатының жұқаруы Жасушаның беткей қабатының жоғалуы Васкуляризацияның төмендеуі Шырышты қабаты ашық қызғыш түсті Бездердің секрециясының төмендеуі, шырышты қабаттың құрғауы Қынатың микрофлорасы мен қышқылдығының өзгеруі Шырышты қабатты кесіп қарағанда Қынап Флора Сүйек жүйесіне жыныстық гормондардың әсер етуіЭстрогендердің жетіспеушілігі остеопорозға алып келеді: Түтікті сүйектердің сынуы Омыртқа бағанасының деформациясы Омыртқа биіктігінің төмендеуі Бойының қысқаруы Клиникалық көрінісі бойынша жіктелуіТипті формасы – жиі сау әйелдерде дамиды КС асқынған формасы қосымша аурулары бар (артериальды гипертензия, қант диабеті, созылмалы инфекциялық аурулар, неврологиялық бұзылыстар және т.б.)әйелдерде кездеседі Атипті формасы – симпато-адреналды криздер, бронх демікпесі КС ауырлық дәрежесіне байланысты жіктелуіЖеңіл дәрежесі –«тер басу» саны тәулігіне 10 нан көп, жалпы жағдайы мен жұмыс істеу қабілеті өзгермейді Орташа дәрежесі– «тер басу» саны тәулігіне 10-20 дан көп, КС айқын көп түрлі симптомдар (бас ауру, ұйқысының, есте сақтау қабілетінің бұзылуы, және т.б.), жалпы жағдайы мен жұмыс істеу қабілеті төмендейді. Ауыр дәрежесі– КС айқын симптомдары, жұмыс істеу қабілетінің толық жойылуы. ДиагностикасыШағымы Анамнез Жалпы және гинекологиялық тексеру әдістері Кіші жамбас ағзаларының УДЗ Маммография Биохимиялық зерттеу әдістері (холестерин, үшглицеридтер, глюкоза) Гормональды зерттеу әдістері (ЛГ, ФСГ, пролактин, ТТГ, кортизол, эстрадиол, тестостерон) ЭКГ, ЭЭГ Денситометрия Терапевттің, невропатологтың, эндокринологтың кеңесі Климактерлік бұзылыстардың еміДиета Өмір сүру образы, физикалық жаттығулар Психотерапия Седативті заттар Орынбасушы гормональды терапия Остеопороздың алдын алу және емдеу (кальций препараттары, Д витамині, кальцитонин, бисфосфонаттар) ОГТ препараттарының түрлеріҚұрамында эстрогені бар препараттар (Эстрофем, Прогинова, Климара, Овестин) Эстрогендердің прогестагендермен комбинациясы (циклды немесе үздіксіз режим) Эстрогендердің андрогендермен комбинациясы (Гинодиан Депо) STEAR (эстрогенді активтілікті тінді селективті реттеу)- ливиал Посткастракциялық синдром (постовариэктомиялық синдром, хирургиялық менопауза)Аналық безін толық алып тастағаннан кейін немесе сәулелендіруден соң фолликулярлы аппараттардың қызметі жойылғаннан кейін дамиды. Аналық безін алып тастау эстроген активтілігін – эстрадиол деңгейінің төмендеуіне алып келеді. Аналық бездерінің «өшуі» гонадотропиндер гормондар деңгейін жоғарылатады ЛГ 3-4 есе, ФСГ 10-15 есе. Жыныс гормондарының дефициті тез дамиды, ең алдымен эстрогендердің, ағзалар мен тіндерде жүйелі өзгерістердің болуы. ПКС оперативті араласулардан кейінгі жағдайлардың 60-80 % дамиды. Ауыр ағымы 60% жағдайда, орташа ауырлық дәрежесі 26% жағдайда, жеңіл ағымы 14% жағдайда кездеседі. Жұмыс істеу қабілетінің тұрақты төмендеуі 25% жағдайда кездеседі. ПКС клиникасыКөп түрлі вегето-тамырлық, нервті-психикалық, алмасу-эндокринді симптомдар, жыныстық стероидтардың дефицитке байланысты, бірінші орында эстрогендер. ПКС диагностикасыШағымы Анамнез Жалпы қарап тексеру Гинекологиялық тексеру Кіші жамбас ағзаларын УДЗ Гормональды зерттеу әдістері (ЛГ, ФСГ, пролактин, ТТГ, кортизол, эстрадиол, тестостерон) ЭКГ, ЭЭГ Бас сүйегінің, түрік ер тоқымының рентгенографиясы Терапевттің, невропатологтың, окулисттің, эндокринологтың кеңесі ПКС еміПсихотерапия Диета Емдік дене шынықтыру Витаминотерапия ЗГТ: Сақталған жатырда – кешенді емдеу (эстрогендер + гестагендер) Алып тасталған жатырда –эстрогендермен монотерапия, егер жатыр эндометриозға байланысты алынған болса– кешенді емдеу НАЗАР АУДАРЫП ТЫҢДАҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ! |