история психология. Ежелгі Антика кезеінде психологияны пайда болуы
 Скачать 23.18 Kb.
|
|
Қоршаған орта мен адам өзгерістерін түсіну үдері б.д.д VI-VII ғғ пайда болды. Соған байланысты анимизм, тотемизм, гилозоизм, софизм, атомизм, эллинизм сиякты түрлі ұстанымдар, пікірлер, тұжырымдар пайда болды. Антикалық психологияда орын алған ежелгі грек философ ойшылдары Платон, Аристотель, Гиппократ, Сократ, Демокрит т.б. болды. Антикалық психологиядағы алғашқы мифологиялық ілімдердің бірі – «жан» туралы мәселе, яғни анимизм (анима лат. сөзі жан) түсінігімен байланысты. Анимизм құдаймен байланысты мәселелерді қарастырып, олардың іс әрекеті мен ойлауын зерттеген.    Екінші классикалық кезең Платон мен Аристотель тұжырымдамаларымен сәйкес келеді Ежелгі Антика кезеңінде психологияның пайда болуы Бірінші кезең- б.д.д VII-VI ғасырдан б.д.д III ғ     Үшінші эллинизм кезеңі  Милет, Эфес қалалары  Милет мектебі өкілдері Фалес, Анаксимандр, Анаксимен  Милет мектебінің философтары үшін ортақ нәрсе болып қоршаған әлемнің барлық заттары мен құбылыстары өз шығу тегінің бірлігімен сипатталатындығы, ал әлемнің алуан түрлілігі материаямен байланысы жайлы түсініктер Антика дәуіріндегі атақты ойшыл философтардың психологиялық ойлары. Демокрит (б.з.д. 471 400ж.ж.) атомисттік материализм идеясын жақтаушы. Ол барлық нәрсе – атомдардан ұсақ субстанциялардан тұрады, олар бөлінбейді, сезілмейді.   Сократ – (б.з.д. 469 399ж.ж.) әйгілі философ. Ол адамдардың табиғатын түсіну үшін оны «сырттан» және «іштен» де іздеу керек деген. Яғни тек сыртқы фактор мен заңдылықтарға ғана емес, адамның өз ішкі әлеміне, наным сеніміне, құндылықтарына, әрекет ету біліктеріне бағытталуымыз керек.  Фалес жаратылыстың негізгі бастауы су деп көрсетті.  Платон – (б.з.д. 427 347ж.ж.) оның ойынша тек екі реалды (шынайы) нәрсе бар: Идея әлемі шынайы әлем, онда мәңгі, өзгеріссіз заттардан бөлек болмыс бар. Заттар, материя әлемі бұл болмыс емес, олар формасыз, жетілмеген пайда болатын және өлетін әлем. Кез келген зат бастапқы да идеяға, ал идея образға, ал заттар ие болады.  Флес Гилозоизм терминін енгізді. Кейін революциялық жағдайдан соң әртүрлі ойдың, ілімнің дамуы анимизм идеясынан гилозоизм (гр.тілінен материя) түсінігіне көшуден басталды. Осы идеяға сәйкес бүкіл әлем, космос мәңгілік деп есептелді. Жанды жансыз психиканың арасында шекара болмайды, олар барлығы біртұтас тірі материя болады деген.  Анаксимандр- апейрон  Анаксимен- ауа, және жанды тыныстаумен байланыстырды.  Гераклит – (б.з.д. 544 483ж.ж.) «Жанды» (психиканы) космостың ұшқындары ретінде елестетті және оны «мәңгі тірі от» деп айтты.  Аристотельдің психологиялық идеясы  Аристотель (б.з.д. 384 322ж.ж.) ежелгі Грециядағы әйгілі философ. Оның атақты «ЖАН туралы» деп аталатын еңбегі бар. Мұнда ол адам табиғаты туралы білімді көрсеткен.   Адамды қоршағанның бәрі өзгермелі. Жан мен космос үшін – тән заңдылық болып табылады. Өйткені ол атомдардың бір бірімен соқтығысуынан пайда болады. Оның тағы ір ілімі «өзіңді өзің таны!». Оның ойынша өзін өзі тану ЛОГОСТЫҢ заңы бойынша жүзеге асады. Айналамыздағы түрлі құбылыстар бір біріне ауысып отырады және жаннан бөлек шағын әлем –микрокосм, макросомға – яғни барлық әлем тәртібіне бағынады. «Өзіңе жету» заңға тереңдей түсу (логос), бұл адам өміріне динамикалық гармония береді деген.  |