рпнр. Физика 9 сынып Тербелістер мен толындар тарауын айталау Сабаты таырыбы
 Скачать 46.05 Kb.
|
|
Физика 9 сынып «Тербелістер мен толқындар тарауын қайталау» Сабақтың тақырыбы: «Тербелістер мен толқындар тарауын қайталау» Сабақтың білімділік мақсаты: Дәстүрлі емес сабақ түрлерінде оқушылардың бесенділігін арттырып, өзіне-өзі баға беруге, өз жетістіктерін сезініп, әлсіз жақтарын сын көзбен қарауға үйрету, өткен тарауда алған білімдерін жетілдіру, тиянақтау, практикада қолдандыра білу. Дамытушылық мақсаты: Танымдық ойлау қабілетін дамытып, өз бетімен жұмыс жасауға дағдыландыру. Білім сапасын арттырып, пәнге деген қызығушылығын туғызу. Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды сабақ үстінде ұқыптылыққа, өздеріне деген сенімділікке, уақыттарын дұрыс қолдана білуге үйрету. Көрнекі құралдар: Математикалық маятник, жуктер, штатив, серіппе, презентация Сабақтың түрі: Білімді бекіту ( бақылау –жарыс сабақ) Сабақтын әдісі: Сұрақ-жауап, талдау, баяндау Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі ІІ. Сабақ жоспарымен таныстыру: 1. «Қайталау – білім айнасы» Физикалық диктант, тест, сүрақ-жауап.(6 сүрақтан) 2. «Адасқан формулалар» - сәйкестігін табу 3. «Тәжірибе – білім көзі» - эксперименттік жұмыстар 4. Деңгейлік есептер. 5. Қолдануы ІІІ .Оқушыларды бағалау Оқушыларды үш топқа бөлу Оқушыларды қағазға жазылған бірдей сөздер арқылы 3 топқа бөлу. Топ ережелерін еске алу.Топқа бағалау парағын беру. І топ: Физикалық диктант Бірдей уақыт аралығы өткен сайын дәлме-дәл немесе жуықтап қайталанып отыратын қозғалыстар механикалық тербелістер деп аталады. Созылмайтын салмақсыз жіңішке ұзын жіпке ілінген кішкентай ауыр шарды математикалық маятник деп атайды. Дене қозғалысы толығымен қайталанып отыратын ең аз уақыт аралығын тербеліс периоды деп атайды. Бөлшектердің тербелісі толқынның таралу бағытына перпендикуляр бағытта жүзеге асатын толқын қолденен толқындар деп аталады: Тербеліс амплитудасы- деп дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәнін айтады. Электромагниттік тербелістер алуға болатын, тізбектей жалғанған конденсатор мен катушкадан тұратын тізбек тербелмелі контур деп аталады. ІІ топ: Сүрақ-жауап 1.Тербелістер дегеніміз не? 2. Тербелістердің пайда болу шарттары. 3 Адамның құлағы естілмейтін дыбыстың бір түрі. 4. Дыбыстың қандай сипаттамаларын білесіңдер 5. Жер бетіндегі ен апатты тербеліс. Қазақстанның қай бөлігінде орналасқан? 6. Шағылған ультрадыбысты пайдаланып, нысананың орнын аныұтау не деп аталады Қазіргі кезде Қазақстанда 41 сейсмикалық станция бар.Қазақстанның оңтүстік – шығыс аймақтары жоғары сейсмикалық аймақтарға жатады. Сондықтан, Қазақстан сейсмологтары жер сілкінісі болатын аймақтарда құрылыс нысандарын салу жұмыстарын жүргізгенде сейсмикалық нығайту мәселелерін алға қойып отыр. ІІІ топ: тест 1. Бойлық (немесе кума ) толқындар А. Толқынның таралу бағытына перпендикуляр В. Толқынның таралу бағытына бағыттас С. Көлденең толқындардың бағытындай Д. Бағыты дәл келмейтін 2. Серіппелі маятник неге тәелді? : А. Ұзындыққа В. Еркін түсу үдеуіне С. Ұзындық пен еркін түсу үдеуіне Д. Қатаңдыққа және массаға 3. Тон биіктігі анықталады. А. тербеліс амплитудасымен В. Тербеліс жиілігімен С. Тербеліс ұзындығымен Д. Тербелістің ығысуымен 4.Жаңғырық А. Дыбыстың әр түрлі кедергілерден өтуі В. Қандай да бір кедергіден шағылған және бастапқы таралған орнына қайта оралған дыбыс толқындары. С. Қандай да бір кедергіден қайта оралған дыбыс толқындары Д. Қандай да бір кедергіге соғылған дыбыс толқындары 5. Серіппеге ілінген жүктің массасын 9 есе артты. Серіппенің периоды қалай өзгереді A) 9 есе артады. B) 9 есе кемиді. C) 3 есе артады. D) 3 есе кемиді. E) өзгермиді. 6. Резонанс дегеніміз А. Мәжбүр етуші күштің тербеліс жиілігі мен тербелмелі жүйенің меншікті жиілігі дәл келген кездегі еріксіз тербелістер амплитудасының кенет арту құбылысы В. Мәжбүр етуші күштің тербеліс жиілігі мен тербелмелі жүйенің амплитудасының кенет арту құбылысы С. Мәжбүр етуші күштің тербеліс амплитудасының кенет арту құбылысы Д. Мәжбүр етуші күштің тербеліс жиілігі мен тербелмелі жүйенің меншіктіжиілігі кенет арту құбылысы
ІІ. «Адасқан формулалар» - сәйкестігін табу І топ
ІІ топ, ІІІ топ
ІІІ. «Тәжірибе – білім көзі» І топ. Штатив, жіпке байланған шар, сағат берілген, периоды, жиілігін қалай анықтауға болады. ІІ тапсырма: болат шары бар математикалық маятниктің астына магнит қойса,тербелісінің жиілігі өзгере ме? ІІ топ. Штатив, серіппе, 100г жүк, сағат берілген, периоды, катаңдығы қалай табылады? ІІ тапсырма: егер серіппенің қаттылығын 4 есе ұлғайтатын болса, жүктің тербелу периодын анықтаныз ІІІ топ. Штатив, жіпке байланған шар, сызғыш берілген, периодын қалай табуға болады? ІІ тапсырма: Егер Айда еркін түсу үдеуі Жердегіге қарағанда 6 есе аз болатын болса, математикалық маятниктің тербеліс периоды Айда қалай өзгереді? ІV.Оқушыларға деңгейлік есептер беру. Орындарында отырып есепті шешіп, программасын құрады. І топ 1. Балықшы қалтқы 1 мин ішінде толқында 24 тербеліс жасағанын, ал көршілес толқын өркештерінің арақашықтығы 8м екендігін байқаған. Толқындардың таралу жылдамдығы қандай? 2. Аңшы мылтық дауысының жаңғырығын 4,5 с өткен соң естейді. Мылтық дауысын шағылдыратын бөгет одан қандай қашықтықта орналасқан? Дыбыстын таралу жылдамдығын 340 м/с деп есептендер. 3. Массасы 0,1 кг дененің қатаңдық коэффициенті 250 Н/м серіппедегі тербеліс амплитудасы 0,15 м. Жылдамдық модулінің ең үлкен шамасы ІІ топ Көл суының бетінде толқын 6м/с жылдамдықпен тарайды. Егер толқын ұзындығы 3м болса, жиілікті анықта. 2. Массасы 40 г дене катандығы 100 Н/м серіппеге ілінген. Осы дене тербелісінің периоды мен жиілігін анықта. 3. Ұзындығы 80 см маятник 1 минут ішінде 34 тербеліс жасаса, еркін түсу үдеуі неге тең болады? ІІІ топ 1. Толқынның таралу жылдамдығы 8 м/с, толқын ұзындығы 4 м. Бөлшектердің толқындағы тербеліс периоды қандай? 2. Егер тербеліс периоды 0.5с болса, маятник 20 тербелісті қанша уақытта жасайды? 3.Серіппе әрекетінен массасы 100 г жүк 2 Гц жиілікпен тербеледі . Серіппенің қатаңдығын анықтандар. І топ: Массасы 0,1 кг дененің қатаңдық коэффициенті 250 Н/м серіппедегі тербеліс амплитудасы 0,15 м. Жылдамдық модулінің ең үлкен шамасы ІІ топ Бала шелекпен су әкеле жатыр. Шелектің меншікті тербеліс периоды 0,8с, баланың әрбір қадамының ара қашықтығы 60см, егер бала 0,75м/с жылдамдықпен жүрсе резонанс құбылысы байқала ма? ІІІ топ Ұзындығы 90 см математикалық маятниктің 10 тербеліс жасайтын уақыты V кезен: Интелектуалды сұрақтар “Балық сияқты үндемейді” деген салыстырумен келісесіз бе? Неге Жоқ, себебі балықтар да сан алуан дыбыс шығарады. Тек кит қана үндемейді. Мысалы дельфин ультрадыбысты жақсы естиді Людвиг ван Бетховен (1770 - 1827) Немістің ұлы композиторы Бетховен өзінің соңғы симфонияларын саңырау кезінде жазған. Ұлы шығармаларын жазу үшін таяқшаның бір ұшын тісіне, бір ұшын рояльдің қақпағына тіреп қоюды пайдаланған. Таяқша композиторға қалай көмектескен? Белгілі әнші Федор Иванович Шаляпин туралы былай дейді: «Оның дауысы соншама зор еді, дауысынаң люстраның плафоны жарылатын» Бұнің шындығы барма екен? ( Витас операсы) Звук-это волновые колебания. Соответственно от голоса зависит частота этих самых колебаний.Когда сила колебания звуковых волн входит в резонанс с колебаниями самого стекла-колебания стекла увеличиваются многократно, что приводит к разрушению этого самого стекла Францияның Анжера қаласында 1780 жылы салынған өте мықты шынжырлы көпір болатын. Бір күні оның үстімен сап түзеген әскерлер өте бастайды. Әскерлердің алды арғы жағаға жақындай бергенде,ойламаған жерден көпірдің шынжырлары быт шыт болып опырылады да 200 адам апатқа ұшырайды. Апаттың себебі неде? (резонанс) Бұл дыбыс толқынына жататын дене және ол үш бөліктен тұрады, қазақ халқының көнеден келе жатқан көзі, бұл не? Құрылысымен түсіндіру. (домра) Кері байланыс СЕРІКТЕСІҢІЗБЕН ТАЛҚЫЛАҢЫЗ: Өзіңіз үйренген үш нәрсе туралы; Не нәрсе оңай болды? Не нәрсе қиын болды? Не білгіңіз келеді?
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
