курсовая работа по гражданскому праву. Гражданское правоотношения. Понятие гражданского правоотношения
 Скачать 47.94 Kb.
|
|
Асаблівым выглядам тэрміновых праваадносін з'яўляюцца так званыя якія доўжацца праваадносіны. Паўстаўшы ў сувязі з пэўнымі абставінамі, яны працягваюць існаваць да тых часоў, пакуль дзейнічаюць гэтыя абставіны. У працэсе іх існавання можа мяняцца іх змест (напрыклад, у сувязі з змяненнем дзеючага заканадаўства) і нават аб'ект, але ў цэлым яны захоўваюць сваю сутнасць. Такое, напрыклад, абавязацельства, якое ўзнікла з прычынення шкоды здароўю грамадзяніна, які ў выніку правапарушэннястраціў працаздольнасць. У той жа час некаторыя грамадзянскія праваадносіны носяць бестэрміновы характар. Такія, у прыватнасці, асабістыя немаёмасныя адносіны, напрыклад праваадносіны аўтарства. У прынцыпе, бестэрміновым з'яўляецца і праваадносіны уласнасці, калі толькі працягласць яго існавання не вызначаецца натуральнымі якасцямі маёмасці. Распаўсюджана падраздзяленне грамадзянскіх праваадносін на простыя і складаныя. Праводзіцца яно на падставе двух розных крытэрыяў: таму, як размяркоўваюцца правы і абавязкі паміж удзельнікамі праваадносіны, і таго, які характар - просты або складаны - носяць суб'ектыўныя правы. На падставе першага крытэра простым лічыцца праваадносіны, у якім адзін удзельнік з'яўляецца уладальнікам права, а іншы - носьбітам абавязкі (напрыклад, обязательственное стаўленне, якое ўзнікла з дамовы пазыкі); у складаным праваадносін абодвум удзельнікам належаць як правы, так і абавязкі (такое большасць дамоўных абавязацельстваў). Па другому крытэру простым з'яўляецца праваадносіны, у якім суб'ектыўнае права зводзіцца да магчымасці здзяйснення самім ўпаўнаважанай асобай або да магчымасці патрабаваць выканання ад абавязанага асобы якога-то аднаго канкрэтнага дзеянні (прыкладам можа служыць абавязацельства з прычынення шкоды); у складаным праваадносін управомоченное асоба валодае побач правамоцтваў, кожнае з якіх ён мае права ажыццявіць па ўласным меркаванні (прыкладам з'яўляецца праваадносіны уласнасці). Асаблівую групу праваадносін ўтвараюць так званыя фидуциарные (ад лац. fiducia - акт, заснаваны на даверы) або строга асабістыя, праваадносіны. Правы і абавязкі удзельнікаў гэтых праваадносін заснаваныя на павышаным даверы адзін да аднаго. Вядомы элемент даверу прысутнічае ва ўсіх грамадзянскіх праваадносінах, паколькі без яго грамадзянскі абарот быў бы немагчымы. Аднак у некаторых выпадках магчымасці бакоў па здзяйснення дзеянняў, закранаюць узаемныя інтарэсы, настолькі вялікія, што іх адносіны могуць складвацца і развівацца толькі пры ўмове павышанага даверу адзін да аднаго. Так, надзяляючы паверанага даверанасцю, давернік павінен давяраць асобы свайго контрагента, які атрымлівае магчымасць здзяйсняць здзелкі ад імя, за кошт і ў інтарэсах даверніка (арт. 971 ГК). Фидуциарный характар носяць адносіны удзельнікаў дамовы простага таварыства, паколькі па агульнаму правілу кожны з таварышаў мае права здзяйсняць здзелкі з трэцімі асобамі ў інтарэсах усіх таварышаў (п. 1 арт. 1044 ГК). Падвышанае давер адзін да аднаго, як правіла, адчуваюць удзельнікі дамовы давернага кіравання маёмасцю(арт. 1012 ГК) і т. п. Практычнае значэнне выдзялення фидуциарных праваадносін складаецца, у прыватнасці, у тым, што ў заканадаўстве прадугледжваюцца асаблівыя падставы іх спынення: як правіла, яны могуць быць спыненыя у любы момант па аднабаковаму заявы любы боку (напрыклад, па прычыне страты даверу да контрагенту). Фидуциарные адносіны носяць строга асабісты характар і таму спыняюцца са смерцю любога з іх удзельнікаў, з стратай імі дзеяздольнасціі т. п. Вядомы сэнс маецца таксама ў выдзяленні праваадносін, у рамках якіх рэалізуюцца пераважныя правы. Як неаднаразова адзначалася раней, іманентна прыкметай грамадзянскіх праваадносін з'яўляецца юрыдычная роўнасць іх удзельнікаў. Гэта, вядома, не азначае, што ў любым грамадзянскім праваадносін правы і абавязкі размяркоўваюцца паміж удзельнікамі роўным чынам. Маецца нямала адносін, у якіх адным ўдзельніку належаць толькі правы, а іншаму толькі абавязкі. Але прынцып роўнасці тут не парушаецца, паколькі праваадносіны з такім зместам звычайна ўзнікае па волі саміх яго ўдзельнікаў (напрыклад, у сувязі з прадастаўленнем пазыкі). Іншае справа, калі закон надзяляе адных удзельнікаў праваадносін пераважнымі правамі па адносінах да астатнім. Колькасць такіх праваадносін дастаткова вяліка. Разам з традыцыйным пераважным правам пакупкі, якім валодаюць удзельнікі агульнай уласнасці(арт. 250 ГК), пераважныя правы існуюць у карпаратыўным праве, у правілах аб закладзе, у конкурсным і спадчынным правеі г. д. Пераважныя права і якія ўзнікаюць у сувязі з іх рэалізацыяй праваадносіны не цалкам ўпісваюцца у агульную карціну грамадзянскіх правоў. Тым не менш яны - складовая частка сучаснага грамадзянскай права, а значыць, павінны атрымаць адэкватную прававую кваліфікацыю. Часцей за ўсё пераважныя права ўсталёўвае сам закон. Аднак і ў гэтых выпадках воля бакоў па нагоды пераважнае правоў можа мець юрыдычную значэнне. Так, пераважныя правы ўдзельнікаў некаторых юрыдычных асобдзейнічаюць толькі пастолькі, паколькі яны прадугледжаны або, наадварот, не ліквідаваны статутам юрыдычнай асобы. Уяўляецца, што няма прынцыповых перашкод для ўстанаўлення пераважнае правоў і пагадненнем бакоў без прамога ўказанні закона на такую магчымасць. Іншая справа, што у гэтым выпадку такія правы не маюць вонкавага эфекту, г. зн. не дзейнічаюць па адносінах да трэцім асобам, а звязваюць толькі ўдзельнікаў пагаднення аб іх усталяванні. Гэта азначае, што ў выпадку парушэнні пераважнага правы, усталяванага пагадненнем бакоў, пацярпелы зможа прад'явіць патрабаванне толькі да свайго контрагенту, але не да трэцяга твару. |