Қосымша2 Харди - Вайнбергтің генетикалық тепе-теңдік заңы.. ХардиВайнберг заы

• Название: ХардиВайнберг заы
• Дата: 19.04.2023
• Размер: 14.89 Kb.
• Имя файла: Қосымша2 Харди - Вайнбергтің генетикалық тепе-теңдік заңы..docx
• Тип: Документы; #1075123

Қосымша
Популяциялық генетиканың негізін Харди-Вайнберг заңы құрайды.1906 жылы ағылшын математигі Харди мен неміс дәрігері Вaйнберг бір-біріне тәуелсіз түрде популяциядағы генотип пен фенотиптің таралуын көрсететін формула ұсынды.Ол кейіннен Харди-Вайнберг заңы деп аталды. бұл формуланы құрастырғанда олар аллельдердің мөлшері өзгермейтін жағдайда популяциядағы доминантты және рецессивті белгілері бар дарақтардың белгілі бір арақатынаста болатындығын негізге алды.

Егер популяцияның генофондысы мысал ретінде, А және а гендерінің жұп аллельдерінен түрса, онда А геннің популяцияда көріну жиілігі р-ға, ал а геннің жиілігі g-ға тең, сонда популяциядағы осы екі аллельдің арақатынасы мына формулаға сәйкес келеді: рА + ga = 1 (1).

Осы формуланың екі бөлігін квадраттасақ: (рА + ga)2 = 1

енді жакшаны алгебралык жолмен ашатын болсақ, біз генотиптердің жиілігін көрсететін формула аламыз: р2АА + 2pgAa + g2aa = 1 (2).

Бұл формуланы құрастырарда олар аллельдердің мөлшері өзгермейтін жағдайда популяциядағы доминантты және рецессивті белгілері бар особьтардың белгілі бір арақатынаста болатынын негізге алады. Егер гаметадағы бір аллельдің, айталық, А аллелінің мөлшерін Р деп белгілесек, онда екінші аллель а-ның мөлшері q болады. Осыдан келіп олардың ұрпақтарында мынандай арақатынас орнығады.

♀ ♂	РА	qа
PА	P2АA	PqAa
qа	PqAa	q2aa

P²АA+ 2PqAa + q²aa.

Харди мен Вайнбергтің формуласын пайдалана отырып, белгілі бір фенотиптің мөлшерін есепке алудың негізінде популяциядағы генотиптің таралу сипаты анықталады. Бірақ бұл формуланы қолданудың да бір шегі бар. Ол мына төмендегідей жағдайлар:

• 
  Егер аутосомалық гендердің бір ғана жұбы есепке алынса;
  
• 
  доминантты аллельдегі мутацияның рецессивті аллельге немесе керісінше ауысуы болмайтын жағдайда;
  
• 
  әр түрлі генотипті особьтардың тіршілік қабілеті және ұрпақ беру мүмкіндігі бірдей болғанда.
  
• 
  Табиғи популяцияларда бұл қойылатын талаптардың бәрі бірдей бола бермеуі мүмкін. Дегенмен онымен адамдар арасындағы кейбір белгілердің таралу жиілігін анықтауға болады.