Главная страница
Навигация по странице:

  • Сабақтың кезеңі/уақыты Педагогтың әрекеті Оқушының әрекеті Бағалау

  • Оқушылармен амандасып,оқушыларды түгендеу. Меңгерілген білімді тексеру.

  • Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын таныстыру.

  • ІІ. Жаңа тақырып. (10 мин) Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі. Мағынаны ашу Резерфорд тәжірибесі. Атомның құрамы.Атомның моделі.

  • Z реттік санына

  • ІІІ. Жаңа сабақты меңгеру. (10 мин)

  • VI.Сабақты қорытындылау. (10мин) Бағалау Сабақтан кері байланыс. (Рефлексия)

  • VII. Үйге тапсырма. (5 мин)

    		•

    ҚМЖ Резерфорд тәжірибесі. ыса мерзімді жоспар Резерфорд тжірибесі, атомны рамы


    Скачать 2.05 Mb.
    Названиеыса мерзімді жоспар Резерфорд тжірибесі, атомны рамы
    Дата27.04.2022
    Размер2.05 Mb.
    Формат файлаdocx
    Имя файлаҚМЖ Резерфорд тәжірибесі.docx
    ТипДокументы
    #500156


    Қысқа мерзімді жоспар

    Резерфорд тәжірибесі, атомның құрамы

    Бөлім
    9.4А Атом құрылысы. Атомдық құбылыстар

    Педагогтың Т.А.Ә
    Батаев Нургельди Нурмуканович

    Күні:
    21.04.2022ж

    Сынып: 9 «Д»
    Қатысушылар саны: 24

    Қатыспағандар саны:

    Сабақтың тақырыбы
    Резерфорд тәжірибесі, атомның құрамы

    Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
    9.6.1.7 α -бөлшегінің шашырауы бойынша Резерфорд тәжірибесін сипаттау

    Сабақ мақсаты

    • Резерфорд тәжірибесін және атом ядросының құрамына кіретін бөлшектердің физикалық мағынасын сипаттайды

    • Атомның планетарлық моделі, ядроның мөлшері , заряды, ядроның құрамы, ядролық масса, ядроның заряд саны, оның физикалық мағынасы, нуклондар, нуклидтер, изотоптар туралы біледі

    • Резерфорд тәжірибесін орындайды.

    Сабақтың барысы

    Сабақтың кезеңі/уақыты
    Педагогтың әрекеті
    Оқушының әрекеті

    Бағалау
    Ресурстар

    І. Сабақтың басы.
    Ұйымдастыру кезеңі.(10мин)

    1. Оқушылармен амандасып,оқушыларды түгендеу.

    2. Меңгерілген білімді тексеру.

    Физикалық диктант


    Атом ядроларының өздігінен сәуле шығаруын радиоактивтілік деп атайды.

    Ра­диоак­тив­ті­лік­ті­ зерт­те­ген­ ға­лым­дар Ма­рия Ск­ла­до­вская-­Кю­ри,­ Пьер­ Кю­ри,­ Эр­нест­ Ре­зерфорд.

    Ма­рия­ жә­не­ Пьер­ Кю­ри­ ра­диоак­тив­ті­ сәуле­лену­ді ­тудыра ­ала­тын­ жа­ңа­ эле­ме­нт­тер­ді­ тапты.­ Ол­ хи­мия­лық­ эле­ме­нт­тер­ по­ло­ний­ (Ма­рия Кю­ри­дің­ Ота­ны­ Поль­ша­ның­ құр­ме­ті­не)­ жә­не ра­дий ­(сәу­ле­лік­ де­ген ­ма­ғы­на ­бе­ре­ді)­ деп ­атал­ды.

    Литий ядросының құрамында 3 протон және 4 нейтрон болса, электрон саны қанша болды ? (3 электрон)

    qe = − 1,6 10-19 Кл , m=9.1 10-31 кг


    1. Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын таныстыру.
    1.Мұғаліммен амандасады.

    2.Өткен тақырыптарды естеріне түсіріп , қойылған сұрақтарға жауап береді.

    3.Жаңа сабақпен танысады.

    Дескриптор:

    -Берілген сұрақтардың жауабын біледі.

    -радиоактивтілікті біледі

    - Радиоактивтілікті зерттеген ғалымдарды біледі

    - электрон санын есептей алады
    Әр дұрыс жауапқа +1 балл
    Презентация .

    ІІ. Жаңа тақырып. (10 мин)
    Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі.

    Мағынаны ашу Резерфорд тәжірибесі. Атомның құрамы.Атомның моделі.

    Резерфорд тәжірибесін түсіндіретін видеоролик көрсету.

    1911 жылы Э. Резерфорд және оның шәкірттері α – бөлшектерінің өте жұқа алтын және платина пластиналарынан өтуін зерттеді. Көптеген тәжірибе нәтижесін талдай келіп, 1911 ж. Резерфорд Күн жүйесіне ұқсас атомның планетарлық моделін ұсынды.

    Электрондардың массасы аса аз болғандықтан атомның бүкiлдей дерлiк массасы ядрода шоғырланған. Ядроның диаметрі 10-12 – 10-13 см, ал атомның диаметрі 10-8 см шамасында.

    Атомның алғашқы үлгілерінің бірін Дж. Томсон ұсынды. Бұл үлгіде атом радиусы 10-10м) оң зарядталған шар ретінде қарастырылады. Шардың ішінде тепе-теңдік жағдайыныңмаңында электрондар тербеліп тұрады. Электрондардың теріс зарядтарының қосындысы шарға біркелкі таралған оң зарядты теңестіреді, сондықтан тұтас алғанда атом электрлік бейтарап бөлшек болады. Кейінгі зерттеулер бұл модельдің дұрыс емес екенін көрсетті, сондықтан Томсон моделі қазір тек тарихи тұрғыдан қарастырылады.

    1 – сурет

    Атомның ішінде электр зарядтарының орналасу тәртібін анықтау үшін 1911 жылы Резерфорд өзінің шекірттері Г.Гейгер және Э.Марсденмен бірге альфа-бөлшектер шоғын өте жұқа алтын фольгадан өткізіп, бірнеше тәжірибелер жасады (2-сурет). Осы тәжірибелерді зерделеу нәтижесінде атомның ядролық, басқаша айтсақ, планетарлық моделі өмірге келді.






    2 - сурет

    Тәжірибенің нәтижесінде альфа-бөлшектердің басым көпшілігі фольгадан өткенде алғашқы бағыттан aуытқымайтыны (φ≈1-2°) анықталды. Бұл нәтиже, негізінен, Томсон моделіне сүйеніп жасалған есептеулермен дәл келді. Бірақ, альфа- бөлшектердің мардымсыз аз бөлігі 90°-тан артық бұрышқа ауытқитыны, яғни олар фольгаға соғылып, кері бағытта ұшатыны таңдандырды. Сегіз мыңға жуық бөлшектердің біреуі ғана осындай үлкен бұрышқа ауытқиды екен! Мұны Томсон моделі негізінде түсіндіру тіпті мүмкін болмады.

    Тәжірибеде алынған нәтижелерді зерделей отырып Резерфорд өз моделін ұсынды. Ол атомның оң заряды оның ортасында орналасқан радиусы шамамен 10-15 м өте аз көлемгежинақталған деген қорытындыға келді. Бұл орталық бөлшекті Резерфорд ядро деп атады. Атомның массасы түгел дерлік ядрода шоғырланған. Ядроны айнала әр түрлі орбиталарменэлектрондар қозғалып жүреді. Ең шеткі электрон орбитасының радиусы атомның радиусына тең, Ra≈10-10 м. Бұл үлгі Күн жүйесінің құрылымына ұқсайтын болғандықтан, оны атомныңпланетарлық моделі деп те атайды. Модель бойынша атом көлемінің басым көпшілік бөлігі "бос" болып шығады, ядроның радиусы атомның радиусынан 100000 есе кіші. Орбиталардағы электрондардың теріс зарядтарының қосындысы ядроның оң зарядына тең, атом электрлік бейтарап.

    Атомның ішіндегі бос кеңістік "өте үлкен". Сондықтан, фольга арқылы өткенде альфа-бөлшектерінің көбі ядродан алыс өтеді де, шашырамайды. Электрондар альфа-бөлшектен 8 мың еседей жеңіл болғандықтан, оның қозғалыс траекториясын өзгерте алмайды. Тек ядроға тікелей қарсы келіп қалған альфа-бөлшектер ғана онымен әсерлесіп, кері ұшады. Мұндай бөлшектер саны ядро радиусының атом радиусына қатынасымен анықталады.


    Атом ядросының ең маңызды қасиеттерінің бірі оның зарядтық саны Z. Кез келген элемент атомының ядросындағы протондар саны сол элементтің Менделеев кестесіндегі Z реттік санына тең. Сондықтан да, оны ядроның атомдық номері деп те атайды.
    Z =1 Z=92
    Ядродағы нуклондар санын (яғни протондар мен нейтрондардың сандарының қосындысын) А әрпімен белгілейді де, оны ядроның массалық саны деп атайды. Ядродағы нейтрондар саны


    A = N + Z

    формуласымен өрнектеледі. Ядроны белгілеу үшін арнайы символ қолданылады АZХ

    1932 жылы Резерфордтың шәкірті ағылшын ғалымы Джеймес Чедвик ядроның құрамына кіретін жаңа бөлшек – нейтронды ашты.

    1. Z – терінің саны бірдей, бірақ А – сы әр түрлі болып келетін ядроларды изотоптар деп атайды.Нақты бір элеменнтің ядроларындағы протондар саны (Z) өзгермейді, нейтрондар саны әртүрлі болып кездеседі. Осыған сәйкес химиялық элементтің ядролардағы нуклондар саны (А) өзгеріп отырады.
    Жаңа тақырыпты түсініп , конспектілейді. Резерфорд тәжірибесі, атомның құрамы жөнінде ақпараттар алады


    bilimland.kz

    Томсонныңжәне Резерфордтың атом моделі4 / 8

    ІІІ. Жаңа сабақты меңгеру. (10 мин)





    1. Есептер шығару. 28-жаттығу(1,2)

    1. 8 3 Li ­дің­ бір­ альфа ­ыдырау­ жә­не­ бір­ бета ­ыдырауынан­ кейін­ қандай­ элемент түзіледі?

    2. 21183Bi хи­мия­лық­ эле­мен­ті­нің ­яд­ро­сы­ бас­қа ­яд­ро­ның­ тіз­бек­тей­ бета жә­не альфа ­ыды­рау­ла­ры­нан ­кей­ін ­пай­да бол­ған. ­Ол ­қан­дай­ яд­ро?




    Дескриптор:

    • альфа және бета ыдырауларды біледі

    • ыдырауларды есептей алады

    Әр дұрыс жауапқа +2 балл
    Оқулық,



    VI.Сабақты қорытындылау.

    (10мин)
    Бағалау

    Сабақтан кері байланыс. (Рефлексия)
    Оқушылар сабақ бойыншы кері байланыс жасайды.



    Рефлексия

    VII. Үйге тапсырма. (5 мин)
    Үйге тапсырма беру. Тапсырма: §36. Резерфорд тәжірибесі, атомның құрамы

    36-жаттығу
    Келесі сабаққа тақырыпты толықтай оқу, есеп шығару



    Оқулық



    написать администратору сайта