зерттеу. гидравлика зерттеу. Жоба авторы Сайлауханова Айзере алалы аза мектеплицейі кмм 7 сынып оушысы. Жоба жетекшісі Омиртаев Айдар Слямгазинович алалы аза мектеплицейі
 Скачать 35.36 Kb.
|
|
Шығыс Қазақстан облысы Білім басқармасы Аягөз ауданы бойынша білім бөлімінің «Қалалық қазақ мектеп-лицейі»КММ Секциясы: Техника Жобаның тақырыбы: Гидравликалық лабиринт Жоба авторы:Сайлауханова Айзере «Қалалық қазақ мектеп-лицейі» КММ 7 сынып оқушысы. Жоба жетекшісі: Омиртаев Айдар Слямгазинович «Қалалық қазақ мектеп-лицейі» Технология мұғалімі Ғылыми жетекші: Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Университетінің механика-математика факультетінің іргелі математика кафедрасының доценті PhD доктор: Р.Д Ахметкалиева Жұмыстың орындалған уақыты:2021 жыл 5 ақпан-2021жыл 10қазан Мазмұны 1.Кіріспе. 2. Негізгі бөлігі. 2.1.Ежелгі лабиринттер 2.2Гидравликаның қысқаша даму тарихы 3. Практикалық бөлім 3.1. Гидравликалық лабиринт жасау 4. Қорытынды. 5. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі. 6. Қосымша Аннотация Бұл ғылыми жоба жұмысында гидравликалық қондырғылардың жұмыс істеу принципі және гидрожетектің негізгі артықшылықтары айтылған. Қарапайым гидравликалық құрылғы құрастырылған, гидравликалық лабиринт ретінде. Аннотация В работе данного научного проекта изложены принципы работы гидравлических установок и основные преимущества гидропривода. Смонтировано простое гидравлическое устройство, в качестве гидралического лабиринта. Annotation In the work of this scientific project, the principles of operation of hydraulic installations and the main advantages of the hydraulic drive are described. A simple hydraulic device is installed, as a hydralic labyrinth. Кіріспе "Ежелгі адамдар жай ғана лабиринттен өту мүмкін емес дейді және оны айналып өтудің ең жақсы жолы-өмір жолында қандай да бір мағынада рок биі біз де алға жылжуымыз керек би, осылайша эволюция процесін анықтайды.» Делия Штайнберг Гусман Лабиринттер бізге ежелгі дәуірден келді. Олар ежелгі әлемдегі бай мырзалар үшін ең танымал ойын-сауық болды. Ежелгі Римде еріктілер өздерінің төзімділігі мен тапқырлығын тексеру үшін лабиринттерге барды. Өкінішке орай, көбісі оралмады. Шатастырылған лабиринттен шығу үшін сізде көптеген қасиеттер болуы керек-жақсы жад, кеңістікті шарлау қабілеті және ең бастысы түйсігі. Лабиринттер әртүрлі. Кейбіреулерінде бұралмалы жолдар бір-бірімен байланысып, бір орталыққа апарады. Басқаларында-өткелдермен қатар тұйықтар да болуы мүмкін, және ол үшін лабиринттің қарама-қарсы ұшынан шығу жолын табу үшін тығырықтан шығу керек. Бұл ғылыми жоба үйде гидравликалық лабиринтті қалай жасау керектігін сипаттайды. Біз гипотезаны қалыптастырамыз: лабиринтті кез-келген дүкеннен сатып алуға болады, неге оны үйде өзіңіз жасамайсыз? Мақсаты: гидравликалық лабиринт жасау. Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді орындау қажет: 1. Лабиринттің пайда болу тарихын зерттеу. 2. Гидравликалық лабиринт жасау үшін қандай физикалық құбылыстарды, процестерді қолдануға болатындығын анықтаңыз. 3. Сұйықтықтардың, газдардың қысымын қайталай отырып, өзіңіздің лабиринтіңізді жасаңыз. Зерттеу нысаны: гидравликалық лабиринт. Зерттеу пәні: гидравликалық лабиринт-физикалық процестерді, құбылыстарды зерттеуге мотивация ретінде. Зерттеу әдістері: Теориялық (мамандандырылған әдебиеттерді теориялық талдау және жалпылау), эмпирикалық (эксперименттер жүргізу). Негізгі бөлігі Теориялық бөлім Лабиринттің не екенін бәріміз білеміз. Лабиринт-архитектуралық құрылым, оған бір рет кіргеннен кейін қайта шығу мүмкін емес немесе өте қиын; кейде бұл сол принцип бойынша құрылған саябақ немесе бақ. Ежелгі мәтіндерде төрт ұлы лабиринт туралы айтылады: Египет лабиринті Плиний бойымен, Моерис көлінің астында, Кносстағы Ұлы лабиринт, грек-Лемнос аралында және Этрускан лабиринті Клусиумда. Лабиринттер Колумбияға дейінгі Америкада, Үндістанда, Солтүстік Кавказда кең таралған. Еуропада олар континенттің солтүстігінде және Жерорта теңізінің шығысында кездеседі; Оңтүстік лабиринттермен өрнектер, ал солтүстіктер тастармен немесе шымтезектермен қапталған. Лабиринттердің суреттері ортағасырлық готикалық соборларда кездеседі (мысалы, Шартрдағы собордың еденіндегі әйгілі мозаика). Египет лабиринті Ең алып лабиринтті Египет патшасы АМЕНЕМХЕТ III (Псамметих) шамамен б.з. д. 2000 жылы Мерида көлінің оңтүстік жағалауындағы (Моерис көлі) Файум пирамидасының жанында, Ніл өзенінің батысында, қазіргі Каир қаласынан оңтүстікке қарай 80 шақырым жерде салған. Бұл туралы" тарихи кітапханада " грек тарихшысы Диодор Сицилия былай деп жазады:"бұл Лабиринт өзінің көлемімен емес, қайталанбайтын ішкі құрылғының қулығы мен шеберлігімен ерекшеленеді". Крит лабиринті Ежелгі Кносс қаласы Эгей теңізіндегі Крит аралының төбесінде орналасқан.Оны қола дәуірінде аңызға айналған Крит патшасы Миностың атымен аталған Мино өркениетінің шеберлері салған. Кносстың басты көрікті жері-Ұлы сарай-жалпы ауданы 205 278 шаршы фут бөлмелерден, залдардан және қоршаулардан тұратын үлкен кешен. Кноссос сарайы Тесей, Ариадна және Минотавр құбыжығы туралы грек мифімен тығыз байланысты, әйтпесе оны Крит лабиринті деп атайды. Грек лабиринті Жерорта теңізіндегі Лемнос аралындағы Лабиринт 150 әдемі бағаналармен, жер асты лабиринті орналасқан сәнді этруск қабірімен танымал болды. Этрускан лабиринті Клузиумда, Қазіргі Чузиде (Италия) үлкен қорған бар, оның айналасында 250 м – этруск патшасы Порсеннаға арналған қабір ескерткіші. Онда көптеген камералар, дәліздер мен өткелдер, жер асты коммуникацияларының шатастыратын желісі бар. Сәнді этруск қабірі-бұл лабиринттің бір түрі, оның мақсаты бүгінгі күнге дейін құпия болып қала береді. 2.2Гидравликаның қысқаша даму тарихы Гидравлика ертеден келе жатқан ғылымдардың бірі. Тіпті табиғаттың маңызды элементтерінің бірі суды адам өз керегіне пайдалана бастағаннан гидравлика заңдарын кездестіре бастады. Бұл туралы археологтар ашқан Рим су құбырын және Орта Азия мен Қазақстандағы ескі заманғы су жіберу жүйелерін мысалға келтіруге болады. Гидравлика жөніндегі мол тәжірибе су құбырларын салу кезінде жинақталған болуы мүмкін. Гидравлика деген сөз гректің су және құбырша деген сөзінен шыққан. Гидравлика әр түрлі сұйықтың тепе-теңдік жағдайы мен оның қозғалу (ағу) заңдылығын зерттейді де, осы заңның практикада түрлі инженерлік-техникалық есептеулер кезінде қолдану тәсілдерін береді. Бірақ гидравликаның ғылым болып өркендеуі жөнінде ешқандай мәлімет сақталмаған. Гидравлика саласындағы бірінші ғылыми еңбек біздің эрамыздан 250 жыл бұрын жазылған. Ол Архимедтің (б.э.д. 287-212ж.ж) «Жүзіп жүрген денелер трактатында» жазылған. Ол трактатта сұйыққа батырылған қатты денеге әсер етуші қысым күші табатын заң жарияланған. Ол заң әлі күнге дейін еш өзгеріссіз қолданылып келеді. Xv ғасырда Леонардо Да Винчи (1452-1519ж.ж) «Су қозғалысы және оны өлшеу туралы шығарма жазып. Онда каналдар жобалаған, гидротехника саласында көп жұмыстар жасаған. Нидерландық инженер С. Стевин (1548-1620) жазық фигураларға түсетін гидростатикалық қысымды табу жолын түсіндірді. Галилео Галилей (1564-1642) гидравликалық кедергінің сұйық тығыздығы көбейген сайын өсетіні және сұйық жылдамдығына тура пропорционал болатынын дәлелдеп берді. Вакуум туралы келелі тұжырым жасады. Гидравлика мына пәндермен тығыз байланысты: физика, жоғарғы математика, теориялық механика, материалдар кедергісі ғылымдары, сонымен қатар сұйықтың ғылымы турбина жобалаудың, сұйық сорғыштың, басқа да гидравликалық машиналардың, сумен қамтамасыз етудің, жер суландырудың және жер құрғату сияқты ғылым салаларының негізгі базасы болады. Барлық техника саласында гидравликалық қондырғылар пайдаланылады, олар да осы гидравлика заңын қолданады. Гидравликаның зерттеу объектісі — сұйық, табиғатта сұйықтың 4 агрегатты күйі қатты, сұйық, газ түрінде және плазмалы болып бөлінеді. Сұйықтың негізгі қасиеттеріне өте төменгі температура мен жоғары қысым кезінде, қатты дене қасиетінде болатындығын (мұз), ал өте жоғары температура мен ең төменгі қысым кезінде газ түріндегі қасиетіне айналатындығын (бу) жатқызуға болады. Сұйық дегеніміз - физикалық дене, оның бөлшектері өте қозғалғыш келеді де, аққыш және сыртқы күш әсерінен өзінің формасын өзгерте алатын қасиеті бар. Сұйықтар сығылатын (газ түрлі) және қысылмайтын немесе өте аз сығылатын (тамшылы) болып бөлінеді. Сұйық қозғалысының заңдылығын зерттеуді жеңілдету үшін идеалды (қиялды) және реалды (нақтылы) сұйықтар деп екіге бөлінеді. Идеалды (қиялды) - тұтқырсыз сұйық, бұл сұйықта үйкеліс күші мен жанама кернеу күші болмайды да, сыртқы күш әсерінен оның көлемі өзгермейді. Реалды (нақтылы) - тұтқырлы сұйық, табиғатта кездесетін сұйық қысымымен температураның әсерінен көлемі өте аз өзгереді. Сондықтан гидравликада нақтылы сұйықты абсолютті сығылмайтын деп қарастырамыз. Практикалық бөлім Біз бәріміз классикалық лабиринт ойындарын көрдік. Біз оларды қазір көргенде, олар қызықсыз болып көрінеді. Сонымен, біз гидравликалық ЛАБИРИНТ жасаймыз. Гидравликалық лабиринт жасау Жұмыс үшін бізге қажет: 1. Қалың картон (қораптардан). 2. Желім. 3. 20 мм шприцтер 8 дана. 4. Қайшы. 5. Шағын металл түтік. 6. Тамшылататын жүйелерден түтіктер. Әрі қарай, бөлшектерді дайындау және құрылымның өзін жинау үшін келесі әрекеттерді орындаңыз. Іс-қимыл жоспары: 1. Қалың картонды алыңыз, оған 30 см-ден 30 см-ге дейін шаршы салыңыз және оны кесіңіз. 2. Қалың картоннан ұзындығы 28 см және ені 3 см 8 жолақты кесіңіз, содан кейін оларды кесіп, 2 жолақты бір-біріне жабыстырыңыз, сіз 4 жолақ аласыз. 3. Бұл жолақтар бұрын дайындалған шаршының шеттеріне жабыстырылуы керек. 4. Біз қанша жолақты кесіп, лабиринт саламыз. 36 см-ден 36 см-ге дейін тағы бір шаршы сызыңыз және кесіңіз. 5. Бұрыштардағы лабиринтке шприцтерді желімдеп, оларды бұрын дайындалған шаршыға қойып, желімдеңіз. Гидравликалық лабиринттің бірінші бөлігі дайын. 6. Ұзын 30 см және ені 4 см жолақтарды сызыңыз және кесіңіз, 4 жолақты бір-біріне жабыстырыңыз және осындай 4 тұтқаны жасаңыз. Металл түтіктің диаметріне сәйкес келетін тесіктерді әр тұтқаға бұрғылаңыз. Біз ұзындығы 6 см және ені 5 см жолақтар жасаймыз, біз оларды 5 жолаққа жабыстырамыз және осындай 2 баған жасаймыз. Оларда біз металл түтіктің диаметріне сәйкес келетін тесіктерді бұрғылаймыз. 7. Ұзындығы 25 см және ені 15 см болатын тіктөртбұрышты сызып, кесіңіз, содан кейін металл түтікті тіректер мен тұтқаларға салыңыз. Біз тіректерді тіктөртбұрыштың шеттеріне жабыстырамыз, ал тұтқаларды бірдей енге орналастырамыз. Біз бұл үшін шприцтерге арналған тіректер жасаймыз, ұзындығы 10 см және ені 3 см жолақтарды жабыстырамыз. Гидравликалық лабиринттің екінші бөлігі дайын. 8. Біз стакандарды сумен алып оларды гуашьпен әртүрлі түстермен сұйылтамыз. Біз шприцтерді әрқайсысын әртүрлі түспен толтырамыз. Біз әр шприцке тамшылататын жүйелерден 4 түтікті қосамыз. Біз әр түрлі түсті түтікті лабиринтке желімделген шприцтермен байланыстырамыз. 9. Қалған 4 шприцті тұтқалардың астындағы тіректерге жабыстырыңыз және оларға тұтқаларды жабыстырыңыз. Барлық гидравликалық лабиринт дайын. Біз гидравликалық лабиринттің қалай жұмыс істейтінін тексереміз. Дизайнды қолдану кезінде де, айналасындағылар үшін де қауіпсіз екенін растау үшін гидравликалық лабиринт дизайны жасалған материалдарды экологиялық зерттеуді қарастырыңыз. Гидравликалық лабиринт қоршаған ортаға және адам денсаулығына зиян келтірмейді, өйткені ол қалың картоннан, инесіз шприцтерден, желімнен, жүйелерден және металл түтіктен жасалған. Бұл материалдардың барлығы табиғи материалдардан жасалған,яғни қолдануға мүлдем қауіпсіз. Қорытынды Зерттеу жұмысының мақсаты физика курсынан алған білімдерін қолдана отырып, үйде гидравликалық лабиринт жасауға болатындығын дәлелдеу болды. Қорытындылай келе, үйде гидравликалық лабиринт жасау үлкен пайда әкеледі деп айтуға болады. Өндіріс кезінде де, нәтижені кейінгі қарау кезінде де. Өйткені, кез-келген лабиринт оқу кеңістігі болып табылады, шыдамдылықты, жүйелілік пен зейінді қалыптастырады, сонымен қатар құру процесі шығармашылық қабілеттердің дамуына ықпал етеді және тақырыпты терең зерттеуге ынталандырады. Жұмыс барысында: 1. "Лабиринт" және "сұйықтық пен газ қысымы"тақырыбындағы әдебиеттерді талдау; 2. Гидравликалық лабиринттің жұмыс принципін зерттеу; 3. "Лабиринт"құрылғысын таныстыру; Жоғарыда аталған жұмыстардың арқасында үйде гидравликалық лабиринт жасалды, сондықтан мақсатқа қол жеткізілді деп санаймын. Бұл тақырып өзекті, өйткені ол маған жаңа ғылыми-зерттеу жобаларына дайындалуға және физика пәнін одан әрі түсінуге көмектеседі. Осы тақырыпты зерттеу мені лабиринт жасау кезінде табыс табу мүмкіндігі туралы ойға итермеледі. Бұл идеяның артықшылығы-лабиринттерді қолданудың әртүрлілігі. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Лабиринттер https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8 2 Ғылым және өмір журналы https://www.nkj.ru/archive/ 3. Көңілді физика http://class-fizika.narod.ru/p11.htm 4. Лабиринттер https://megalithica.ru/labirintyi.html |