|
|
№1 Зертханалық жұмыс. Кактус
Кактус (Cactaceae) – қос жарнақты көп жылдық, шырын сабақты шөптесін өсімдік; әдетте, жуан, етженді, шырынды сабақтары тікенекті, түкті, қылтанақты болады. Кактустың бұта, ағаш, лиана тәріздес түрлері де кездеседі.
Кактустердің Американың шөлді аймақтарында, Оңтүстік және Оңтүстік Американың ылғалды жерлерінде, тропиктік Африкада және Мадагаскар аралы мен Шри-Ланкада өсетін 220 туысы, 3000-дай түрі бар. Сондай-ақ, Аустралияда, Үндістанда, Жерорта теңізі жағалауындағы елдерде жерсіндірілген.
Қазақстанда сәндік өсімдік ретінде үйде, немесе оранжереяда өсіріледі.Кактус сабағы шар, жұмыртқа, цилиндр, діңгек, жапырақ сияқты жалпақ пішінді, бунақталған болады, түсі жасыл.
Сабағының биіктігі 2 – 5 см-ден 10 – 15 м-ге дейін жетеді.
Сабағының қабығы мен өзегінде су жиналады, кейбір ірі кактустердің сабағында 2000 л-ге дейін су болады.
Олардың бір ерекшелігі – суды үнемді пайдалануында.
Көпшілігінің жапырақтары болмайды
=== Пайдасы === Кактус гүлі компьютер бөлмеде тұрғаны өте пайдалы. Ол көздің бұзылмауына үлкен үлесін тигізеді. Бірақ жатар бөлмеге қоюға тыйым салынады. Одан көптеген дәрі-дәрмектер жасайды
К. Линней жануарларды жүйелік топқа жіктеу кезінде түрді негіз етіп алды. Ол түрді - туысқа, туысты - тұқымдасқа, тұқымдасты — отрядқа, отрядты - класқа, класты - типке, типтерді жануарлар дүниесіне біріктіруді ұсынды. Сөйтіп жануарларды жіктеудің мынадай қысқаша сызбанұсқасы қалыптасты:
түр —> туыс —> тұқымдас —> отряд —> класс —> тип —> жануарлар дүниесі.
Жүйелік топтар
|
Адамның әрбір жүйелік топтарға тән ұқсас белгілері
|
1. Типі - хордалылар (желілілер)
|
Адамның ұрығының дамуында арқа жағында хордасы (желісі) және жүйке түтігі байкалады. Ұрығының даму барысында жұтқыншақтың екі бүйірінде көптеген желбезек саңылаулары пайда болады.
|
2. Тип тармағы: омыртқалылар (бассүйектілер)
|
Омыртқа жотасы жетіледі, екі жұп аяқтары пайда болады. Жүрегі денесінің құрсақ жағындағы көкірек бөліміне орналасқан. Орталық жүйке жүйесі ми мен жұлынға жіктелген. Миы 5 бөлімнен (алдыңғы, аралық, ортаңғы, сопакша ми, мишық) тұрады.
|
3. Класы: сүтқоректілер
|
Денесінде түгі бар, сүт бездері болады, ұрпағын тірі туып, сүтпен асырайды. Терісінде көптеген тер бездері болады. Кеуде қуысы мен құрсақ қуысын кокет (диафрагма) бөліп тұрады. Сүт тістері мен тұрақты тістері жеке топтарға (күрек, сойдақ, кіші, үлкен азу тістер) жіктелген. Мойын омыртқасы жетеу, ортаңғы кұлақ куысында үш есту сүйектері (тос, балғашық, үзеңгі) бар. Денесінде калдық мүшелер сақталған
|
4. Класс тармағы: ұрықжолдастылар
|
ұрығы аналығының, арнайы мүшесі - жатырда дамиды. Жатыр мен ұрықтың арасында ұрықжолдасы (плацента) түзіледі, онымен ұрық қоректенеді.
|
5. Отряды: приматтар
|
Миы едәуір үлкен; бес саусақты қармалағыш саусақтарының ұшындағы тырнақтары үшкір емес - жалпақ. Басбармақтары басқа саусақтарына қарама-қарсы орналаскан. Бір ғана ұрпақ береді.
|
6. Отряд тармағы: адамтектес маймылдар
|
Алдыңғы және артқы аяқтарының ұзындығы шамалас, 32-36 тісі бар, жыл бойы көбейеді. Құйрығы және шонданай мүйізтегі жойылған, құлақ қалқанынын, пішіні ұқсас. Жүлгелері мен қатпарлары дамыған миы үлкен. Соқырішегі бар, қаны 4 топқа бөлінеді. Аталық және аналық дарақтарының кұрылысы ұқсас емес.
|
7. Тұқымдасы: адамдар (гоминидтер)
|
|
8. Туысы: адам
|
|
9. Түрі: саналы адам
|
|
Бекіту:
К. Линней ұсынған жүйелік жіктеу.
Түр дегеніміз не.
Үйге тапсыр/ма беру:--------------------------------------------------
Бағалау:
Nurma-200+@ |
|
|
Скачать 17.24 Kb.