әлеуметтану. Әлеуметтану СӨЖ Жылысбаев Ұлан. л Фараби атындаы аза лтты Университеті Факультеті Физика техникалы факультеті Кафедрасы физика жне нанотехнология кафедрасы
 Скачать 68.6 Kb.
|
|
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті  Факультеті «Физика - техникалық факультеті» Кафедрасы «физика және нанотехнология кафедрасы» СӨЖ Тақырыбы: Отбасындағы гендерлік рөлдерді (іскерлік ойын әдісін қолдана отырып) талқылау Орындаған: Жылысбаев Ұ.К. Тексерген: Авсыдыкова К.А. Отбасындағы гендерлік рөлдерді (іскерлік ойын әдісін қолдана отырып) талқылау. Гендерлік рөлдер кез келген қоғамның әлеуметтік-мәдени нормаларымен анықталады. Қазіргі заманғы қоғамдардың көпшілігінде отбасы жүйелері гендерлік рөлдерге негізделген, олар отбасының әрбір мүшесіне өз міндеттерін орындауға көмектесетін белгілі талаптар мен әдет-ғұрыптарды қамтиды. Қазіргі уақытта отбасы жүйесі көптеген өзгерістерге ұшырады және отбасыдағы гендерлік рөлдер бұрынғыдай міндеттермен және атқару, орындау тәсілдерімен толтырылмайды. Енді ер мен әйел арасында мұндай елеулі айырмашылық жоқ, отбасының әрбір мүшесінде азды-көпті өзіндік міндеттері бар. Отбасыда монархия жоқ, барлығы бірге өмір сүреді, бірге шешім қабылдайды, өз пікірін ашық айтып, бірін – бірін қолдап немесе жігерлендіріп және белгілі бір сәттерде бірге жауап береді. Гендерлік рөлдердің пайда болуын әлеуметтік өмірдің қалыптасу кезеңіне жатқызуға болады. Адамдар ерте қоғамда (тас ғасырында) өмір сүре бастаған кезде еркек пен әйел арасында айқын бөлініс байқалды, ер мен әйел арасыда белгілі бір бөліністер, міндеттері мен қызметтері қалыптасты. Тас ғасырында тамақ табудың жалғыз жолы аңшылық болды. Ер адам аңшы, азық-түлік табушы рөлін алды, ал әйел физикалық жұмысқа жарамсыз болды, сол себептен әйел кісі тамақ әзірлеу және үйдегі жайлылықты қалпына келтіру міндеттерін алды. Ерлерге тән еркектік олардың отбасында үстемдік жасап, беделді болуына мүмкіндік берді. Дегенмен, қазіргі уақытта әйелдер мен ерлермен арасында тең дәреже қалыптасты және әртүрлі аспектілерде ерлердің көмегінсіз әйелдер өз қажеттіліктерін атқара алады. Осылайша, әйелдер гендерлік рөлдердің нормаларынан шығып кетеді, бұл жағдай көбінесе отбасындағы қақтығыстарға әкеледі. Отбасындағы теңдік мәселелері Заманауи әлеуметтік құрылым ерлер мен әйелдерді қоғамдағы тең құқықтары, мәртебесі және міндеттері бар тең құқылы серіктестер ретінде қарастырады. Сондықтан ерлер қоғамының идеясы өзгерді. Бірақ бұрын балалар авторитарлы әке мен мойынсұнғыш анасы бар отбасыларда өсті. Бірдей мәртебе ерлерге белгілі бір дәрежеде кедергі келтіруі мүмкін, өйткені оларға жаңа әлеуметтік-мәдени ортаға үйрену үшін уақыт қажет. Теңдік аспектісі ер адамдардың санасында белгілі бір проблемаларға әкеледі. Кім жетекшілік етеді? Отбасылық мәселелерде кім билікке ие болады? Отбасылық міндеттердегі келіспеушіліктер. Отбасы – бір шаңырақтың астында өмір сүретін шағын институт ғана емес, ол бір-бірін жақсы көретін, өз міндеттері мен жауапкершілігі бар, ортақ ойы адамдардың ерекше бірлестігі. Гендерлік рөлдердің құрылымы, адамдар үшін әлеуметтік жағдайға айналатын және қоғам қойған міндеттерді жүзеге асыруға көмектесетіндей етіп қалыптасты. Қазіргі әлемде ата-ананың екеуі де табыс табады, олардың әлеуметтік мәртебесі мен қаржылық тәуелсіздігі бірдей. Енді отбасында кімнің ошақ сақтаушысы болуы керек екендігі туралы нақты анықтама жоқ, ал үй шаруасын кім жүргізетінін екі серіктес таңдай алады. Түсіністік пен жанашырлық – отбасын сақтауға көмектесетін басты қасиеттер. Өткен ғасырдағы ескі ұғымдар мен өмір салтын ұстанатын болса, жағдайды нашарлатуы мүмкін. Балалар және гендерлік рөлдер Дәстүрлі отбасы жүйесі ұзақ уақытқа бойы ұсталды, анасы балаларды күту және олардың дамуының бүкіл процесіне жауапты болды, ал әкесі тамақ әкелумен және асыраумен шектелді. Бірақ қазіргі өмір салты екі ата-ананың да жұмыстан қолы босамайтындығына, балаларының қамқоршыларының немесе ақылы күтушілерінің қамқорлығында қалуына әкеледі. Бұл өмір салты жалпы отбасына кері әсерін тигізуі мүмкін, балалар ата-анасына немқұрайлы болып өсуі мүмкін. Ата-аналар қиын дилеммаға тап болады - балаларды тәрбиелеу мен өмірдің заманауи ырғағы арасындағы оңтайлы тепе-теңдікті сақтау, бұл да өз мәселелерін шешуді талап етеді. Балалар отбасылық рөлдердің ерекшеліктерін білуі керек, сонда олар ата-аналарына түсіністік пен мейірімді болып өседі. Жалпы кез келген басқару жүйесінде, мейлі ол мемлекет, шағын қоғам немесе отбасы болсын, қандайда бір ұстанатын бағыты мен басқаратын басшысы болуы тиіс. Биліктің өзі жеке адамға тиесілі болғандықтан отбасында да сондай басшы болуы тиіс. Сол үшін кез келген отбасыда үстемдігін жүргізе алатын әкесі немесе анасы болғаны дұрыс. Бұл, жақсы отбасы болып құрылуына септігін тигізеді. |