аяжан. Марат оспанов атындаы батыс азастан мемлекеттік медицина университеті
 Скачать 1.08 Mb.
|
 МАРАТ ОСПАНОВ АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІМамандығы: Жалпы медицинаПән: Микробиология және иммунология Кафедра: Микробиология, вирусология және иммунология кафедрасы Тобы: 211 Б Орындаған: Әмір Аяжан Ақтөбе, 2017 |
Кіріспе Биосферада тірі ағзалар өте көптеп орналасқан. Оның бірі макроәлемді,басқалары-микроәлемді құрайды.Макроәлемге жануарлар,құстар,өсімдіктер,жәндіктер мен басқада көзге көрінетін организмдер жатады;микроәлемге өсімдік және жануар текті көзге көрінбейтін өте ұсақ тірі организмдер жатады;бұлар негізінен бактериялар, саңырауқұлақтар,қарапайымдылар мен вирустар екені белгілі.Біз бұл жұмысымызда микроәлем,яғни микроорганизмдердің генетикасына тоқтадық;олардың көбеюінің жолдарын қамтып,оны сурет және схема ретінде түсіндіруге тырыстық.
Бактериялар геномының құрылысы. Микроорганизмдер генетикасы-тұқым қуалаушылық және өзгергіштік ғылым ретінде құрылысы мен биологиясына сәйкес өзіне тән ерекшеліктері бар.Бактериялардың генетикасы көбірек зерттелген, олардың ерекшелік сипаты бактерияларды жасушаның ұсақ өлшемі және көбеюдің жоғары жылдамдығы, мұның нәтижесі популяцияның үлкен санында қысқа уақыт аралығында генетикалық өзгерістерді анықтауға мүмкіндік береді.Бактериалды жасушада гендердің біртекті жиынтығы бар.Бактерияның хромосомасы ұзындығы 1000 мкм 1,5-2•1000000000 Д полинуклеотид болып табылады. Ол суперспиралданған және сақинаға тұйықталған:3000-5000-ға дейін геннен тұрады.
Өзгергіштік-негізінде қоршаған орта факторларыра генотип реакцияларының өзгерісі немесе гендермен олардың рекомбинацияларының мутациясы нәтижесінде генотиптің өзінің өзгерісуі жатыр. Осыған байланысты өзгергіштік фенотиптік және генотиптіптік болып бөлінеді
Бактериялардың рекомбинациясы. Генетикалық рекомбинация-екі геном арасындағы,яғни рекомбинат ДНҚ түзілуіне,екі ата-ананың да гендеріне сай бүршіктік геномның түзілуіне әкелетін әр түрлі генотиптері бар екі геннің арақатынасы. Ол келесі үш механизм арқылы жүзеге асырылады: 1)коньюгация 2)трансдукция 3)трансформация
Коньюгация-генетикалық материалды донор-жасушадан реципиент-жасушаға жасушалардың жанасуы кезінде берілуін айтамыз.
Трансдукция-бактерия ДНҚ-ның әлсіз бактериофак арқылы берілуін айтады.Бұл процесті 1951-жылы Н.Циндер мен Дж. Ледерберг ашқан.Фаг бактерия ішінде репликацияланып жатқан кезде бактерия ДНҚ-ның фрагменті фагқа еніп фагтық инфекция кезінде реципиентті бактерияға беріледі. Трансформация-бактериялардан бос ерітілетін түрде бөлінетін ДНҚ-ы бактерия-рецепиентке берілуімен сипатталады.Трансформация кезінде бактериялардың ДНҚ-лы бір-біріне туыстас болса рекомбинация жүрнді.
Механизмы перенос бактериальной ДНК. Конъюгация (А), трансформация с использованием отдельной молекулы ДНК (Б) трансдукция с помощью фагов (В).
Тіркелген тіркестіктер IS-тіркестер- репликонның бір аймағынан екіншісіне толық немесе репликондар арасында ауысатын ДНҚ аймағы.IS-элементтердің мөлшері≈1000 н.п.IS-элементтердің ерекше қасиеттері-тіркелген тіркестіктердің ұштарында инвертирленген қайталамалары болады. Бұл инвертирленген қайталамаларды транспозаза ферменті таниды.Траспозаза қозғалғыш элементтің екі жағында орналасқан ДНҚ тізбегінің бір тізбекті үзілістерін қамтамасыз етеді.IS-элементтердің нағыз көшірмелері бастапқы орынында қалады, ал онын репликацияланған көшірмесі жаңа аймаққа тіркеледі.
Хромосомаға ұқсас бактериялардың цитоплазмасында плазмида деп аталатын ДНҚ-ның ковалентті тұйықталған сақинасы орналасады.Плазмида салмағы хромосомаса салмағынан аз.Хромосома мен плазмида автономдық өздігінен көшіруге-репликацияға қабілетті,сондықтан оларды репликондар деп атайды.
Транспозондар-олар IS-элементтер сияқты қасиеттерге ие ДНҚ-ның сегменттері,бірақ құрылымдық гендері бар,яғни арнайы биологиялық қасиеттері бар молекулалардың синтезін қамтамасыз етеді.Мыс: улылық немесе антибиотиктерге тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
Қорытынды Жұқпалы аурулардың әсерлі диагностикасының,алдың алу шараларының және емдеуінің жана әдістерін құру микробтардың геномының,олардың функционалдық сипаттамасының фундаментальді білімдеріне сүйенеді.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Арықпаева У.Т.,Уызбаева Б.К., Алибеков А., Жунускалиева Ж Термендер негізінде медико-микробиологиялық оқу құралы.-Шымкент, 1997ж. 2. Арықпаева Ү.Т.,Асемова Г.Д., Алмағамбетов К.Х., «Микробиология және вирусология»(жалпы бөлімі) Астана 2005ж. 3. Борисов Л.Б. «Медицинская микробиология, вирусология, иммунология» Москва 2005 4. “Жалпы микробиология” Алматы 2008
0 – 0,1 критерий орындалмаған
0 – 0,1 критерий орындалмаған 0,2 – 0,3 критерий ескертулермен орындалған 0,4 – 0,5 критерий орындалған
0,4 – 0,5 критерий орындалған