нкгешнг. Әлеуметтану. Метод опроса
 Скачать 18.42 Kb.
|
|
Социологические исследования осуществляются с помощью специальных методов. Их применение позволяет собрать информацию о состоянии общественного мнения, ценностных ориентациях, потребностях, интересах, ожиданиях людей, особенностях их поведения. Выбор метода социологического исследования - весьма ответственное дело, которое предполагает обязательное обоснование его использования в изучении конкретной проблемы и определяется целями и задачами исследования, спецификой изучаемой проблемы и степенью доступности объекта исследования. Только правильно подобранный метод исследования и соблюдение принципов и норм его использования обеспечивают достоверность полученных результатов. В социологии существуют четыре основных метода сбора информации: опрос, наблюдение, изучение и анализ документов, эксперимент. Каждый из них имеет свои разновидности и свою специфику использования. Метод опроса Самым распространенным в практике социологических исследований является метод опроса (80% всей социологической информации получают именно с его помощью). Опрос- метод непосредственного или опосредованного сбора первичной информации в социологическом исследовании, предусматривающий устное или письменное обращение исследователя к определенной совокупности людей с вопросами, связанными с целями и задачами исследования, регистрацию и статистическую обработку полученных ответов и их последующую теоретическую интерпретацию. Составляющими элементами любого опроса являются социолог, респондент, вопросник. Метод наблюдения Наблюдение-метод сбора первичных эмпирических данных путем непосредственного восприятия объекта и непосредственной регистрации событий, значимых с точки зрения целей и задач исследования. Главная особенность метода заключается в том, что его применение позволяет фиксировать события в момент их возникновения, а также отслеживать их в динамике развития. Наблюдение в социологии всегда планируется и программируется, проводится систематически, с постоянной фиксацией результатов, которые обязательно контролируются. Но не все социальные явления доступны изучению с помощью метода наблюдения. Например, прошлые события, мотивы, ценности людей наблюдать невозможно, кроме того, есть в целом недоступные наблюдению объекты. Выбрав наблюдение как метод исследования, социологи определяют его объект, предмет, ситуацию и условия наблюдения. Метод изучения и анализа документов В социологических исследованиях используется также изучение и анализ документов. В социологии документом считается любая фиксированная информация, связанная с изучаемой социальной проблемой и значимая для целей исследования. Документы, используемые в социологическом исследовании, отличаются по способам фиксации информации, по статусу, по источнику информации. Выбрав документ для проведения социологического исследования, необходимо определить его статус и подлинность, а также достоверность содержащейся в нем информации. Затем проводится качественный анализ документа с целью определения его авторства, целевого назначения, ситуации создания, специфики языка, стиля и логики, достоверности информации и пр. С целью повышения точности и достоверности выводов при работе с документами применяют контент-анализ документов. Метод эксперимента Эксперимент- метод получения информации, связанный с изучением изменения показателей деятельности социального объекта в результате воздействия на него заданных и контролируемых факторов. Объектом эксперимента в социологии выступает социальная группа, коллектив, личность, предметом - связи и отношения между свойствами изучаемого объекта и системой факторов, определяющих его социальную деятельность и поведение. Методика проведения эксперимента зависит от его вида. Полевой эксперимент проводится в естественных условиях существования объекта. Лабораторный эксперимент имеет строго установленные параметры обстановки. Естественный эксперимент предусматривает появление независимой переменной естественным путем. Параллельный эксперимент предполагает сравнение состояния двух групп: экспериментальной и контрольной. Әлеуметтанулық зерттеулер арнайы әдістердің көмегімен жүзеге асырылады. Оларды қолдану қоғамдық пікірдің жай-күйі, құндылық бағдарлары, қажеттіліктер, мүдделер, адамдардың күтуі, олардың мінез-құлқының ерекшеліктері туралы ақпарат жинауға мүмкіндік береді. Социологиялық зерттеу әдісін таңдау өте маңызды мәселе болып табылады, ол белгілі бір мәселені зерттеуде оны қолдануды міндетті түрде негіздейді және зерттеудің мақсаттары мен міндеттерімен, зерттелетін мәселенің ерекшелігімен және зерттеу объектісінің қол жетімділік деңгейімен анықталады. Тек дұрыс таңдалған зерттеу әдісі және оны қолдану принциптері мен нормаларын сақтау нәтижелердің сенімділігін қамтамасыз етеді. Әлеуметтануда ақпарат жинаудың төрт негізгі әдісі бар: сауалнама, байқау, құжаттарды зерттеу және талдау, эксперимент. Олардың әрқайсысының өзіндік сорттары және пайдалану ерекшеліктері бар. Сауалнама әдісі Әлеуметтанулық зерттеулер тәжірибесінде ең көп кездесетіні-зерттеу әдісі (барлық әлеуметтанулық ақпараттың 80% - ы оның көмегімен алынады). Сауалнама-зерттеушінің зерттеудің мақсаттары мен міндеттеріне байланысты сұрақтармен адамдардың белгілі бір жиынтығына ауызша немесе жазбаша жүгінуін, алынған жауаптарды тіркеу мен статистикалық өңдеуді және оларды кейіннен теориялық түсіндіруді көздейтін әлеуметтанулық зерттеуде бастапқы ақпаратты тікелей немесе жанама жинау әдісі. Кез келген сауалнаманың құрамдас элементтері әлеуметтанушы, респондент, сауалнама болып табылады. Бақылау әдісі Бақылау-объектіні тікелей қабылдау және зерттеудің мақсаттары мен міндеттері тұрғысынан маңызды оқиғаларды тікелей тіркеу арқылы бастапқы эмпирикалық деректерді жинау әдісі. Әдістің басты ерекшелігі-оны қолдану оқиғаларды олар пайда болған кезде тіркеуге, сонымен қатар оларды Даму динамикасында бақылауға мүмкіндік береді. Әлеуметтанудағы бақылау әрдайым жоспарланады және бағдарламаланады, жүйелі түрде жүргізіледі, нәтижелері үнемі бақыланып отырады. Бірақ барлық әлеуметтік құбылыстарды байқау әдісі арқылы зерттеу мүмкін емес. Мысалы, өткен оқиғаларды, мотивтерді, адамдардың құндылықтарын байқау мүмкін емес, сонымен қатар байқауға қол жетімді емес нысандар бар. Байқауды зерттеу әдісі ретінде таңдап, әлеуметтанушылар оның объектісін, тақырыбын, жағдайын және байқау жағдайларын анықтайды. Құжаттарды зерттеу және талдау әдісі Социологиялық зерттеулерде құжаттарды зерттеу және талдау да қолданылады. Әлеуметтануда зерттелетін әлеуметтік проблемаға байланысты және зерттеу мақсаттары үшін маңызды кез-келген тіркелген ақпарат құжат болып саналады. Әлеуметтанулық зерттеуде қолданылатын құжаттар ақпаратты бекіту тәсілдерімен, мәртебесімен, ақпарат көзімен ерекшеленеді. Социологиялық зерттеу жүргізу үшін құжатты таңдап, оның мәртебесі мен түпнұсқалығын, сондай-ақ ондағы ақпараттың дұрыстығын анықтау қажет. Содан кейін құжаттың авторлығын, мақсатын, құрылу жағдайын, тілдің ерекшелігін, стилі мен логикасын, ақпараттың дұрыстығын және т. б. анықтау мақсатында сапалы талдау жүргізіледі. Қорытындылардың дәлдігі мен дұрыстығын арттыру үшін құжаттармен жұмыс жасау кезінде құжаттарды мазмұнды талдау қолданылады. Эксперимент әдісі Эксперимент-берілген және бақыланатын факторлардың әсерінен әлеуметтік объектінің қызмет көрсеткіштерінің өзгеруін зерттеумен байланысты ақпарат алу әдісі. Әлеуметтанудағы эксперименттің объектісі - әлеуметтік топ, ұжым, жеке тұлға, пән-зерттелетін объектінің қасиеттері мен оның әлеуметтік қызметі мен мінез-құлқын анықтайтын факторлар жүйесі арасындағы байланыс пен байланыс. Экспериментті жүргізу әдістемесі оның түріне байланысты. Далалық эксперимент объектінің табиғи жағдайында жүргізіледі. Зертханалық эксперимент жағдайдың қатаң белгіленген параметрлеріне ие. Табиғи эксперимент тәуелсіз айнымалының табиғи түрде пайда болуын қамтамасыз етеді. Параллель эксперимент екі топтың жағдайын салыстыруды қамтиды: эксперименттік және бақылау. |