Жоспар. Қазақстан тарихы_5сынып_5.4А Ғұндар_Неге Мөде шаньюй_Жер мемлеке. Неге Мде шаньюй Жер мемлекетті негізі деді

• Название: Неге Мде шаньюй Жер мемлекетті негізі деді
• Анкор: Жоспар
• Дата: 11.04.2023
• Размер: 1.06 Mb.
• Имя файла: Қазақстан тарихы_5сынып_5.4А Ғұндар_Неге Мөде шаньюй_Жер мемлеке.docx
• Тип: Документы; #1052615

Неге Мөде шаньюй «Жер - мемлекеттің негізі» деді?

Б.з.б 1 мыңжылдықта қазіргі Монғолияның оңтүсітігінен Каспий өңіріне дейінгі Орталық Азияның кең-байтақ кеңістігінен әр түрлі тайпалар мекендеген. Қытай деректерінде «ғұн» атау б.з.б 3 ғасырдың аяғында пайда болған. «Ғұн» сөзі «ғун руң» атаулармен берілген. Қытайлар ғұндардың басшысын «шаньюй» деп атаған. Қытай деректерінде ғұн мемлекетінің тарихы былай пайымдалған: «Мөде өз әкесімен болған қүресте билікті қолына алды. Өзара қырқысу туралы естіген шығыс көршілері жағдайды пайдаланып, соғыс жариялауға бел байлады. Бір күні көрші ел Дунхыдың елшілері Мөдеге келіп, одан өзінің ең жақсы атын беруді талап етті. Бұған ақсақалдар қорланып, Дунхуды жазалау үшін соғыс бастауды өтінді. Алайда Мөде «Көрші отырған адамдардан бір ғана атты аяудың қажеті не?» деп, өзінің сүйікті атын беруді бұйырады. Содан кейін Дунхулар біраз жерді беру талабын қойды. Мөде ашуланып: «Жер дегеніміз – мемлекеттің негізі, оны қалай береміз?» деді. Әскерін жиып, Дунхуға шабуыл жасады, оны талқандап, олардың аумағын өзіне қосып алды. Мөде басқарған Хунну (гұн) державасы осылай пайда болды». Белгілі шығыстанушы ғалым Л.Н. Гумелев бұл оқиға б.з.б. 209 жылы болған деді.

1 тапсырма: Ғұндардың тарихына сипаттама беріңіз.

Дескрипторлар:

1. 
   Ғұндар туралы тарихи деректеріне сипаттама береді.
   
2. 
   Ғұн мемлекетінің құрылуына сипаттама береді.
   
3. 
   Мөде билеушінің саясатына сипаттама береді.
   

1. Ғұндар туралы тарихи деректеріне сипаттама беріңдер.

2. Ғұн мемлекетінің құрылуына сипаттама беріңдер.

3. Мөде билеушінің саясатына сипаттама беріңіз.
2 тапсырма: Берілген сөздердің мағынасын сәйкестендіріңіз.

Дескрипторлар:

1. 
   Шаньюй деген сөзінің мағынасын анықтайды.
   
2. 
   Шаньюй Мөденің саяси ерекшілігін анықтайды.
   
3. 
   Чжи-Чжи туралы мәлімеметтерді анықтайды.
   
4. 
   Атилланың жетістіктерін анықтайды.
   
5. 
   Прииск туралы мәліметтерді анықтайды.
   

шаньюй	Византия елшісі ғұндарды бейбіт халық ретінде сипаттады.
Мөде	Ғұндардың басшысының лауазымы.
с) Чжи-чжи	3. Ғұндардың бірінші билеушісі.
Еділ (Атилла)	Осы билеушісінің басқаруымен өздерінің тәуелсіздігін сақтап қалу үшін батысқа қарай жылжиды.
Прииск	Гұндардың басшысы Румыния, Венгрия, Рим империясының Паннония мен Мезияны деген аудандарды жаулап алды.

Тапсырма: Картамен жұмыс. Ғұндар бағындырған тайпаларды кескін картадан белгілеңіз.

Дескрипторлар:

Ғұндар бағындырған тайпаларды кескін картадан белгілейді.



3 Тапсырма. Тірек-сызбаны толтыру. Ғұндар мемлекетінің құрылымы туралы тірек-сызбаны толтырыңыз.

Дескриптор: Ғұндар мемлекетінің құрылымын тірек-сызбаға жазады.


4 Тапсырма. Мөденің саясатына баға беріңіз.

Дескрипторлары:

1. 
   Мөденің саясатының ерекшеліктеріне баға береді.
   
2. 
   Мөденің жорықтарынан болған өзгерістеріне баға береді.
   

Мөденің саясатының ерекшеліктеріне баға беріңіз.	Мөденің жорықтарынан болған өзгерістеріне баға беріңіз.
1.	1.
2.	2.
3.	3.
4.	4.