Психология ойлау ақпаратты өңдеудің жоғары деңгейі ретінде. Ойлау Орындаан Рамазанов р тексерген Багдатовна ж араанды 2011ж Мазмны Кіріспе Негізгі блім Ойлау объективтік шынды Ойлау тсілдері Ойлауды крделі формалары Ойлау аса крделі процесс
 Скачать 1.01 Mb.
|
|
РЕФЕРАТ Тақырыбы: Ойлау Орындаған:Рамазанов Р Тексерген: Багдатовна Ж Қарағанды 2011ж МазмұныКіріспе Негізгі бөлім Ойлау – объективтік шындық Ойлау тәсілдері Ойлаудың күрделі формалары Ойлау аса күрделі процесс Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер Ойлау дегеніміз – сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланыс - қатынастарының миымызда жалпылай және жанама түрде сөз ар-қылы бейнелеуі. Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты. Түйсік пен қабылдау танымның бірінші баспалдағы болғандықтан, олардан тыс ешбір ойлау болмай-ды. Ойлау сезім мүшелері арқылы алынған мәлімет-терді өңдейді.Ойлау сезімдік мағлұматтарды не-гізінде ғана мүмкін болатын нәрсе.Елестерде жал-пылағыш элементтер мол болғанмен, оның таным мүмкіндігі ойлаудан әлде-қайда төмен. Ойлаудың қамтитын шеңбері өте кең. Ойлау адамның сыртқы дүниемен қарым-қатынас процесінде туындап отырады. Адам ойлауының маз-мұнын, білетін – объективтік шындық. Адамға ал-дына мақсат қойып оны шешуге ұмтылдыратын – оның қажеттері. Ойлау - өзіндік ішкі қарама - қарсы қайшылықтар-ға толы процесс. Бұл оның дамуының және іске асуының қозғаушы күштері болып табылады. Ой-лаудың пайда болуына жаңа белгісіз нәрселерге зер салып, қызығудың да маңызы зор. Ойлау тәсілдеріОй тәсілдерінің түрлері көп. Ойлау процесі талдау мен жинақтау тәсілдері-нің басталады. Бұлар түйсік пен қабылдаудағы анализ бен синтездің жаңа мазмұнға ие болған тү-рі. Анализ дегеніміз ой арқылы түрлі заттар мен құбылыстардың мәнді жақтарын жеке бөліктерге бөлу. Анализ бен синтез – бірімен-бірі тығыз байла-нысты, бірінсіз-бірі болмайтын құбылыс. Бұл екеуі – бірінен-бірі ешқашан ажырамайтын ой процесі -нің негізгі компоненттерінің бірі. Анализ бен синтездің негізінде салыстыру деп ата-латын ой операциясы пайда болады. Салыстыруда заттардың ұқсастық, айырмашылық, қасиеттері айқындалады. Бұл операция салыстыратын заттар-дың бір түрлі бегілерін көрсетумен қабат, басқа бел-гілеріндегі айырмашылықтарын да айырып көрсете-ді. Ойлау операциясының күрделі түрі – абстракция мен жалпылау. Абстракцияға қарама - қарсы процесті нақтылау деп аталады. Нақтылау – абстракциялық ұғымды соған сәкес келетін жеке ұғымдармен түсіндіру яғни жеке заттар мен нәрселер туралы ой. Жалпылау дегеніміз біртекті заттардың, құбы-лыстардың ортақ қасиеттерін оймен біріктіру. Жалпылау үшін заттардың ерекше маңызды белгі-лерін таба білу керек. Жалпылау тәсілі бізге сырт-қы дүние заттарының мәнді белгілерін ажырата алуға жәрдем береді. Жалпылау арқылы шындықтағы заттар мен құ-былыстарды белгілі принцип бойынша орналасты-руды жүйелеу дейді. Жүйелеудің жоғары түрі – классификация. Мәселен, жануарлдар – типке, типтен – класқа, кластан – отрядқа, отрядтан – отбасына, отбасыдан – текке, тектен – түрге т.б. жүйеленеді. Ой тәсілдері түрлерінің схемасы
Ойлаудың күрделі формаларының бірі – ой қорытындылары. Ой қорытындылары дегеніміз бірнеше пікірлерден жаңа бір пі-кір шығару тәсілі. Ой қорытындыларының үш түрі бар: Дедукциялық; Индукциялық; Аналогиялық. Индукция – жекеден жалпыға қарай жасалатын ой қорытындысы, мәселен, оттегі болмаған ауада өсімдік өсе алмайды, сондай-ақ оттегі жоқ ауада жануарлар да, адам да тіршілік ете алмайды. Аналогия – ұқсастық бойынша ой қорытындыла-рын жасау. Мәселен, И.Ньютон бүкіл әлемдік тар-тылыс заңын топқанда, ой қорытындысының осы түріне сүйенген. Ол жер үстіндегі денелердің қоз-ғалуы, әсіресе құлауы мен аспан денелерінің қозға-луы арасындағы ұқсастықты түсіндіруде анало-гияны келтіреді. Дедукциялық ой қорытындысында бала өзі білетін нақтылы фактілерді, байланыстарды, қатынас-тарды сол жалпы заңдылықтарға негіздей ұғуға тырысады. Ойлау – аса күрделі психикалық процесс. Оны зерттеумен бірнеше ғылым айналысқан. Бұлар-дың ішінде логика мен психологияның орны ерекше. Психология түрлі жас мөлшердегі адам ойының пайда болуы,дамуы,қалыптасуы жолдарын,яғни жеке адам-ның ойлау ерекшеліктерінің заңдылықтарын қарас-тырса, логика – бүкіл адамзатқа ортақ ой әрекеті-нен заңдары мен формаларын айқын-дайды, адам ойы-ның нақты нәтижесі болып табылатын ұғым, пікір, дәлел,ой формаларының табиғатын зерттейді. Ойлау ерекшеліктерін таным мен ой процесінің сатысы ре-тінде зерттеу, ойлаудың білім мен тікелей байланыс-ты екендігін көрсетеді. Ойлауды дамыту – оның мазмұны мен формасын өзгерту болып табылады. Пси-хологияда ойлаудың үш түрі қарастырыла-ды. 1.Практикалық іс-әрекеттілік. 2. Көрнекі-бейнелік 3.Сөздік – логикалық. Ойлаудың барлық түрлері мен формаларын дамы-ту практикалық іс-әрекеттік, көрнекі - бейнелік, сөздік-логикалық. Ойлау амалдарын қалыптастыру және жетілдіру /анализ, синтез, салыстыру, жалпылау, классифи-кациялау/ т.б. Заттың мәнді белгілерін ажырата білуін дамыту. Қоршаған орта құбылыстары мен заттары, қа-тынастары мен маңызды байланыстарын табу. Өз пікірінің дұрыстығын дәлелдеу. Өз ойын анық, жүйелі, қарама-қайшылықсыз және негізді түрде баяндау. Ойлау тәсілдері мен амалдарын бір саладан екін-шіге көшіре білу. Құбылыстың дамуын көре білу, негізделген қо-рытынды жасау. Формальды логикаға негізделген ойлаудан, диа-лектикалық логикаға негізделген ойлауға көшу процесін стимулдау. Оқушылардың оқу және оқудан тыс іс-әрекет-терінде формальды және диалектикалық логика заңдары мен талаптарын қолдану дағдылары мен біліктіліктерін жетілдіру . Ойлаудың жүйелі түрде қалыптасуы тек оқу про-цесінде ғана емес, жеке тұлғаның жан-жақты да-муына да көмегін тигізеді. Ойлау мәдениеті жеке тұлғаның туа біткен қасиеті болып табылмайды, ол таным процесі барысында қалыптасады. Ойлау аппаратының дамуы арқылы адамның танып-білу мүмкіндігі ұлғаяды, қарастырылып отырған мәселе-нің түп мәніне тереңірек үңілуге мүмкіндік алады. Ақыл-ой еңбегі мәдениеті ойлау мәдениеті сыншыл ойлау мәдениеті. Осылайша, оқу бағдарламаларына сәйкес білімді меңгеру оқушыдан күрделі ақыл-ой еңбегін, жақсы есті дамыған қиялды және оқуға шығармашылық тұрғыдан келуді талап етеді. Нейрондық кодтар Ойлау операция- Сының бірліктері ОЙЛАУ Психиканың қызметтік жүйесін ұйымдастыру Шешім қабылдау деңгейлері Шешім қабылдау үшін Іздестірілген мүмкіндіктер Шешім қабылдаудың психофизиологиялық тетіктері Ойлаудың нейрондық өзара байланыстылығы Психолог А.Н.Леонтьев оқушылардың ақыл-ойын да-мыту мен оқыту өзара байланысты екенін атап көрсет-ті. Оқыту арқылы ойлаудың төмендегі сапаларын дамы-туға ықпал етуге болады: 1.Ойлаудың икемділігі. 2.Ойлаудың тереңділігі мен кеңділігі. 3.Ойлаудың сынилығы. 4.Ойлаудың мақсаттылығы. 5.Ойлаудың жалпылығы. 6.Ойлаудың өз бетіншелдігі. 7.Анықтылығы,дәлелдігі. Ойлауға тән осы сипаттар оқушылардың ойлауының мә-дениетін көтеруге, олардың интеллектуалдық потенциа-лын дамытуға көмектеседі. ҚорытындыОйлау жеке дара ерекшеліктерін әңгімелей отырып. Келесі жәйтті естен шығаруға болмайды: ой толғайтын мидың өзі емес, адам біртұтас тұлға. Талай даналық ойлардың пайдасыз болжам деңгейінде қалып жатқанының куәсіміз, сондықтан әрқашан ұшқыр ойдың жасампаз, белсенді әрекетпен ұштасқаны, әр адамның өз дарынды қызметін пайдалы өнімді еңбек әрекетіне жұмсағаны жөн. Пайдаланылған әдебиеттерБабаев С.Б Жарықбаев Қ.Б www.google.ru www.yandex.ru Назар аударғандарыңызға РАХМЕТ!!! |