Организмдерді біріні екіншісіне орек, мекен ету ортасы т б. шін басымдылы крсетуі
 Скачать 4.33 Mb.
|
|
Бәсекелестік Селбестік Организмдердің бірінің екіншісіне қорек, мекен ету ортасы т.б. үшін басымдылық көрсетуі. Жыртқыштық Бір немесе бірнеше түрге жататын организмдердің тіршілік ресурстары үшін өзара бәсекеге түсуі. Паразитизм Екі түрге жататын организмдердің кеңістікте бір – біріне ешбір зиянын тигізбей, керісінше селбесіп, пайдалы тіршілік етуі. Бір түр өкілінің екінші бір түр өкілін тіршілік ортасы немесе қорегі ретінде пайдалану арқылы тіршілік етуі. Терминдерге анықтама беріңдер? Комменсализм Аллелопатия Әр түрге жататын организмдердің бір – бірінен бөлек тіршілік ете алмай, өзара қолайлы жағдай туғыза отырып селбесіп тіршілік етуі. Мутуализм Бір түрдің қоректік қалдығымен екінші организм қоректене отырып, оған ешбір зиян келтірмеуі. Зоохория Жануарлардың орын ауыстыруы арқылы өсімдік тұқымдарын кеңістікке тарату құбылысы. Организмдердің денесінен биологиялық белсенді заттар шығару арқылы қарым- қатынас жасау құралы. Шыршалардың өздігінен сиреуі бәсекелестіктің қай түрі? Жыртқыштық тіршілік ету неге организмдер үшін оңайға түспейді? Паразиттердің табиғаттағы орны? Эктозоохориядан эндозоохорияның айырмашылығы? Ірі балықтардың желбезегінде ұсақ балықтар еркін тіршілік етсе, қай қарым- қатынастың түріне жатады? Организмдердің денесінен жағымсыз және жағымды заттарды не себептен бөледі? Бірлестіктер (Биоценоздар). Экожүйелер.Сабақтың мақсаты: Биоценоздар мен экожүйелер туралы түсініктерді, оқушыларға түсіндіру.К.Мебиус 1871жБиоценоз – табиғат жағдайлары бірдей жерлерде тіршілік ететін өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдердің жиынтығы.В.Н.Сукачев 1940 ж.Экожүйе немесе биогеоценоз дегеніміз – биоценоз бен биотоптың диалектикалық бірлестігі.Биогеоценоздың құрам бөліктері:
Продуценттер
Консументтер
Өлі табиғаттың құрам бөліктері Редуценттер Табиғаттағы бірлестіктер – кез – келген популяциялар мен биотоптардан тұратын кішігірім жануарлар інінен бастап, мұхиттардың биотасын қамтитын бірегейлі табиғи кеңістіктер. Биосфера немесе экосфера – ол,жер шарының барлық тірі организмдері мен оның тіршілік ететін физикалық ортасы. Ғылымда экожүйе термині биогеоценоз ұғымының баламасы ретінде жиі қолданылады. Оны 1935 жылы Тенсли енгізді.Биоценоздың өзі:Зооценоз (жануар) Микробиоценоз (микроганизм) Фитоценоз (өсімдік) Энергия ағынын; Қоректік тізбектерді; Кеңістік пен уақытқа байланысты биоалуантүрлілік құрылымын;биогенді элементтер айналымын;Эволюция мен дамуды, басқаруды; Құрам бөліктердің қарым – қатынастарын қарастырады. Қарағайлы орманда – қарағай эдификатор.Белдеуленіп орналасу – биоценоздардың биіктік бойынша жіктелуі.Экологиялық құрылым – биоценоздағы түрлер жиынтығы мен кеңістік арқылы сипаталады. Биоценоздар Күрделі (орман, орманды дала,тропик) Жай (шөл, шөлейтті жер,тундра) Бекіту сұрақтары: Жер шарының барлық тірі организмдері мен оның тіршілік ететін физикалық ортасы Табиғат жағдайлары бірдей жерлерде тіршілік ететін өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдердің жиынтығы. Биоценоз бен биотоптың диалектикалық бірлестігі. Белгілі бір биоценоз тіршілік ететін жер. Биотоп Биогео- -ценоз Биосфера Биоценоз Жер шарының барлық тірі организмдері мен оның тіршілік ететін физикалық ортасы Табиғат жағдайлары бірдей жерлерде тіршілік ететін өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдердің жиынтығы. Биоценоз бен биотоптың диалектикалық бірлестігі. Белгілі бір биоценоз тіршілік ететін жер. Биотоп Биогео- -ценоз Биосфера Биоценоз Биоценоз құрылымы неден тұрады? Биогеоценоздың қандай құрам бөліктерден тұрады? Экожүйенің ең басты қызметі? Биоценоздың экологиялық құрылымы қандай? Биоценоздың эдификаторы(басым түр) дегенді қалай түсінесіңдер? Үйге тапсырма:Үйге тапсырма:§ 61Бірлестіктер.Экожүйелер. Оқу.Рефлексия. |