Биология(ЕНТ). осалы. 02 Шаша тамырды рылысы. Негізгі тамыр болмайды
 Скачать 102.25 Kb.
|
|
Микология Біржасушалы саңырауқұлақ Ашытқы Зең саңырауқұлақ Мукор Ағаштардың сабағында өсетін паразит саңырауқұлақ Діңқұлақ Улы саңырауқұлақ Шыбынжұт Жеуге жарамды Майқұлақ Өлі ағзалық заттармен қоректенетін саңырауқұлақ Пеницилл Зең саңырауқұлағынан алынады Пенициллин Ғылыми аты « қант саңырауқұлағы» Ашытқы Пішіні малдың тұяғына ұқсас Діңқұлақ Денесінде ұлпалары болмайтын және мүшелерге бөлінбейтін өсімді бөлігі Таллом Төменгі сатыдағы өсімдіктер Балдыр Біржасушалы талшықты балдыр Хламидомонада Жасыл балдыр Спирогира Қағаз өндірісінде пайдаланады Кладофора Жүенің ең кіші бірлігі Түр Балдыр жасушасындағы хлоропластардың атауы Хроматофор Топырақта, ағаш діңдерінде өсетін біржасушалы жасыл балдыр Хлорококк Хроматофоры оралма тәрізді орналасқан көпжасушалы жасыл балдыр Спирогира Жергілікті тұрғындар «теңіз жүзімі» деп атайды Турбинария Саңырауқұлақ пен көк-жасыл балдырдың селбесуінен түзілген Қына Қына көбейеді Өсімді жолмен Қынадағы фотосинтез үдерісіне қатынасатын ағза Балдыр Нағыз ауа тазалығының индикаторы Қына Ағаштың діңіне, тасқа жабысып өсетін қына Қабық тәрізді Қыналарға ең қажетті жағдай Оттекке бай таза ауа Желінің қызметі Ішкі қаңқа Қандауыршаның жүйке түтігінің орналасуы Желінің үстіңгі жағында Қандауыршаның орталық жүйке жүйесінің қызметін атқарады Жүйке түтігі Желілілердің барлық өкілдері үшін ортақ белгі Желінің болуы Қандауыршаның жыныстық жағынан жетілу мерзімі 2-3 жылда Қандауыршаның көбеюі мен дамуын зерттеген ғалым А.О.Ковалевский Жануарлар дүниесінің тарихи дамуындағы ең жоғарғы топ Желілер Қандауыршаның қаны Түссіз Желілілер Дене қуысы бар, үш қабатты, екі жақты симметриялы жоғарғы сатыдағы жануарлар Қандауыршаның дене тұрқысы 5-8 см Қандауыршада қаңқаның қызметін атқарады Желі Қандауыршаның өзіне тән ерекшелік Терісінің сыртында жұқа сірқабықтың болуы Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы Ихтиология Шеміршекті балық Акула Балықтың зәр шығару мүшесі Бүйрек Саусаққанатты балық Латимерия Бекіренің жеке түрлерін ажырату белгілері Шытыралардың санына қарап Балықтың даму сатысы Уылдырық – ұрық – дернәсіл – шабақ – ересек балық Балықтардың денесі тұрадды Бас, тұлға, құйрық Балықтардың жүрегі Екі қуысты Балықтардың бүйір сызығы Су ағысының күшін, бағытын, тербелісін, кедергілерді сезеді Акула қанның иісін сезеді 0,5 км Сүйекті балықтарда алғаш рет пайда болады Қуық Саусаққанатты балық Латимерия Тұлғасы жалпақ, екі көзі денесінің арқа жағында орналасқан Камбала Торсылдақтың қызметі Дене салмағын өзгертіп, судың түрлі қабаттарына өтуіне жағдай жасайды Акуланың белсенді тіршілік етуіне байланысты Миы жақсы дамыған Балықтың омыртқа жотасының каналында: Жұлын «Патша балығы» деп атайды Бахтах Балықтың жасын ажыратады Қабыршақ сызықтарына қарап Балықтың құйрық жүзбеқанаттары Бағыт береді Албырттектестер отрядына жатады Бахтах Қосмекенділер- Алғаш құрлықта тіршілік етуге бейімделген төртаяқты омыртқалылар Қосмекенділердің жүрегі Үш қуысты Бақаның мойын омыртқасы: 1 Ересек қосмекенділердің тыныс алу мүшесі Өкпе мен тері Қосмекенділер пайда болған Ежелгі саусаққанатты балықтардан Қосмекенділердің қанайналым шеңбері: 2 Аяқсыз қосмекенділер Сақиналы құртжылан Қосмекенділердің терісі Жұқа, тегіс, безді Қосмекенділердің жақсы дамыған мидың бөлігі Ортаңғы ми Қосмекенділердің құрлыққа шығуы Өкпе пайда болған Бақаның дернәсілі Итшабақ Балқаш көлінің маңында,Шу өзенінің аймағында мекендейді Қызылаяқ бақа Бақаның денесі Бас, тұлға, төрт аяқ Қосмекенділердің жүрегі 2 жүрекше, 1 қарынша Қосмекенділерде ең алғаш пайда болған Сілекей бездері Жорғалаушылар- Нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген омыртқалылар Жорғалаушыларды зерттейтін зоология ғылымының саласы Герпетология Жорғалаушылардың терісіндегі мүйізді қабыршақтарының атқаратын қызметі Қорғаныш Жорғалаушылардың денесі Бас, мойын, тұлға, аяқ, құйрық Жорғалаушылардың терісі Мүйізді қабыршақты Жорғалаушыларда алғаш рет пайда болады Кеуде қуысы Жыланның тілі .... қызметін атқарады Сипап сезу Жорғалаушылар тыныс алады Өкпемен Жорғалаушылардың жүрегі Үш қуысты Жорғалаушылардың жүрегі тұрады Екі жүрекшеден, бір қарыншадан Крокодилдің жүрегі Екі жүрекшеден, екі қарыншадан Жорғалаушылардың зәр шығару мүшесі Бүйрек Тұмсықбастылар отрядының өкілі Гаттерия Қабыршақтылар отрядының өкілі Жылан Денесінің түсі тез өзгерете алатын қабыршақтылар отрядының өкілі Құбылғы Еліміздегі кесірткенің ең үлкен түрі Келес Зоология ғылымының құстарды зерттейтін саласы Орнитология Құстардың дене температурасы +41,+43º С Ірі қауырсындардың теріге еніп тұрған бөлігі Қаламша Қауырсынның мүйізді өзегі Сояу Африка түйеқұсының саусағы Екеу Қызылшақа балапандар Кептер Ширақ балапандар Үкі Көнеқұстың қазіргі құстардан негізгі айырмашылығы- Жақсүйектерінде тістері болған, құйрық омыртқаларының саны көп 150 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі Көнеқұс 225 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі Ілкіқұс Ұша алмайтын, бірақ құрлықта өте жылдам жүгіретін құс Түйеқұс Ұша алмайтын, құрлықта теңселіп әрең қозғалатын құс Пингвин Пингвиндердің ең ірі түрі Кербез пингвин Саусақтарының арасында жүзу жарғағы болатын құс Үйрек Сұңқартектестер Сақалтай Қыстап шығатын құс Шымшық Ашық далалы алқаптардағы құстардың ерекшелігі Тұмсықтары қысқа доғал, кейде иіліп келген өткір Қыран құстардың қоразы Шәулі Жемін түнде аулайтын жыртқыш құс Пингвин Құстарда алғашқы қорытылу басталады Жемсауда Құстың қауырсыны дегеніміз Сояудың екі жағындағы тармақ Үй құстарынан ең алғаш қолға үйретілгені Қаз Етті бағытта өсірілетін тауық қолтұқымдары Плимутрок Асыранды тауықтың арғы жабайы тегі Банкив тауығы Жапалақтектестерге жатады Үкі Сүтқоректілер- Ұрпағын тірі туып, сүтімен асырайтын жылықанды жануарлар Сүтқоректілерді зерттейтін зоология ғылымының саласы Маммалогия Терінің қосалқы бөлімдері Түк, тырнақ,мүйіз Сүтқоректілердің мойын омыртқасы 7 Сүтқоректілерде кеуде мен құрсақ қуыстарын бөліп тұратын Көкет (диафрагма) Сүтқоректілердің кеуде қуысында орналасатын мүше Өкпе Иіс сезуі өте нашар дамыған Китте Жұмыртқа салатын сүтқоректілер Түрпі Аю тұқымдасына жатады Ақ аю Еліктің аталығы Күлміз Күйіс қайтармайтындар Бегемот Қолға үйретілген жылқының арғы тегі жабайы жылқылар - Тарпан, түзат Айыр өркешті түйенің жабайы түрі Қаптағай Сыңар өркешті түйені ғылыми тілде атауы Дромадер Қойдың жабайы арғы тегі Муфлон, арқар Үй қоянның арғы тегі - Жабайы інқоян Шошканың арғы тегі - Доңыз Сусар тұқымдасына жатады Борсық Ескекаяқтыларға отрядына жатады Түлен Кемірушілер отрядына жатады Құндыз Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын және олардың өзгергіштіктерін зерттейтін ғылым Генетика Генетиканың негізін салушы Г.Мендель Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды Т.Морган Генотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды В.Иогансен Шешесі гомозиготалы ІІ топ, әкесі ІV топ. Ұрпақтарының қан топтары болады ІІ,ІІІ, ІV Г.Мендельдің бірінші заңы Біркелкілік Г.Мендельдің екінші заңы Белгінің ажырауы Г.Мендельдің үшінші заңы: Тәуелсіз тұқым қуалау Бір-бірінен көп белгілерінде айырмашылығы бар дараларды будандастыру Полигибридті Адамның жеке дамуы барысында тұқым қуалайтын өзгерістердің бар-жоғын анықтайтын әдіс Онтогенетикалық Тіршілікке тән бастапқы ең қарапайым деңгей Молекулалық-генетикалық Жер тарихының алғашқы кезеңінде тек химиялық эволюция жүріп отырғандығы туралы болжам жасаған А.И. Опарин Тіршіліктің алғаш рет қарапайым эволюциялық өзгерістер байқалатын деңгейі Популяциялық-түрлік Тіршіліктің ғаламдық деңгейі Биосфералық Сыртында жұқа су қабықшасы бар жоғары молекулалы жиынтық Коацерваттар «Тіршілік» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген ғалым Ф. Энгельс Тіршіліктің жасушалар мен жасушааралық заттардан тұратын деңгейі Жасушалық Алғашқы тұтас эволюциялық теория жасаған ең көрнекті трансформист Ж.Б.Ламарк Қосарлы атаутізімді ғылымға енгізген ғалым К.Линней Эволюциялық ілімнің негізін салған ғалым Ч.Дарвин «Зоология философиясы»атты еңбек жазған ғалым Ж.Б.Ламарк «Табиғи жүйе» және «ботаника философиясы еңбектерінің авторы К.Линней Бәрі кеңістікте тіршілік етіп ,бір-бірімен еркін шағылысып ұрпақ беретін,генетикалық жүйе құрап ,бір түрге жататын даралар жиынтығы Популяция Қолдан сұрыптау кезінде Жаңа іріктемелер шығарылады Табиғи сұрыпталу кезінде Жаңа түрлер пайда болады Бір түр мен екінші түрдің арасындағы күрес Түраралық Микроэволюцияның нәтижесі Түр түзілу Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік Бүркеніш рең Жауыннан қорғану үшін айбар шегіп құтылу тәсілі Қауіп төндіруші рең Әр түрдің нақты алып жатқан орнын анықтайтын критерий Экологиялық Бір түрдің зат алмасу,көбею,тітіркену ұқсастығын сипаттайтын критерий Физиологиялық Бір түр мен екінші түр дараларының бір-бірімен шағылыспайтынын көрсететін критерий Генетикалық Тірі организмдердің қазба қалдықтарын зерттейтін ғылым Палеонтология Ірі жүйелік топтардың (тип, класс, отряд) қалыптасу процесі Макроэволюция Биогенетикалық заңның авторы Ф.Мюллер мен Э.Геккель Тұяқты жануарлардың тарихын зерттеген ғалым В.О.Ковалевский Организімдердің жалпы құрылым деңгейін күрделендіріп, жоғары сатыға көтеру Ароморфоз Организмдердің жеке бейімделушілігің арттырады, бірақ организмнің құрылым деңгейінде ешқандай өзгеріс болмай сол қалпында сақталады Идиоадаптация Даралардың құрылым деңгейін төмендетіп, биологиялық регреске әкеледі Дегенерация Дегенерацияның нәтижесі Құрттардың сезім мүшелері жойылуы Аналогтық мүшелер Көбелек пен құстың қанаттары Гомологиялық мүшелер Жарғанаттың қанаты мен тышқанның алдынғы аяғы Ежелгі заманның атауы Архей Теңіз ішекқуыстылары, буылтық құрттар, ұлулардың басым көпшілігі дамыған заман Протерозой Силур, девон кезеңдері жататын заман Палеозой Нағыз тірі қазба деп аталатын жануар Гаттерия Алғашқы құс – археоптерикстің шыққан кезеңі Юра Адамдардың пайда болу кезеңі Антропоген Осы күнгі биосфераның түзілу кезеңі Антропоген Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы Антропология Ежелгі адамдардың ғылыми атауы Архантроп Қаңқа қалдығы Ява аралынан табылған ежелгі адамдар тобы Питекантроп Қаңқа қалдығы 1937 жылы Пекин маңындағы үңгірлерде табылған Синантроп Рудимент – Соқырішек Атавизм - Түкті адам 25-14 млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғы тегі Дриопитектер Негроидтік нәсілдердің белгілері Мұрыны жалпақ, еріндері қалың Еуропеоидтік нәсілдердің белгілері Бет пішіні сопақша, қыр мұрынды Монголоидтік нәсілдердің белгілері Жалпақ бетті, көздері қысықтау Тірі организмдер биологиясын, оның тіршілік ортасындағы өзгерістерін, адамның іс-әрекетімен байланыстырып зерттейтін экология саласы Биоэкология Барлық табиғаттағы өзгерістерді, оның даму заңдылықтарын биосфера деңгейінде ең жоғары жүйе ретінде қарастырылады Биосфера Жеке организмдердің тіршілігін табиғи ортамен байланыстырып зерттейтін Аутэкология Популяция, бірлестіктер мен экожүйелер арасындағы қарым-қатынастар жиынтығын зерттейтін Синэкология Адамның табиғатқа көзқарасының, білімінің және дағдысының жиынтығы Экологиялық саналылық Экологиялық білімді игере отырып, табиғат қорларын тиімді пайдалануға жол ашу Экологиядық сауаттылық Табиғатта адамның өзін-өзі ұстай білуі, мінез-құлық дағдыларын қатаң сақтауы Экологиялық этика Ылғал тапшы аймақтарда өсетін өсімдіктер Ксерофиттер Ылғалы мол жерде өсетін өсімдік Гигрофиттер Төменгі бөлігі суда болатын, грунтқа бекініп өсетін су өсімдіктер Гидрофиттер Бейорганикалық заттардан органикалық зат құраушылар Продуценттер Органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын гетеротрофті организм Саңырауқұлақ Бірінші реттік консументтер Қоян Екінші реттік консумент Қасқыр Автотрофты организм Балдыр Жер ғаламшарының белсенді тіршілгі бар аймағын қамтитын қабық Биосфера Мұхиттарда су түбіне бір затқа бекініп немесе жорғалап жүріп тіршілік ететін организмдер Бентос Биосфера туралы ілімнің негізін салған ғалым В.И. Вернадский Топырақтану ғылымының негізін салған В.В. Докучаев Биосфераның жаңа сапалық деңгейі Ноосфера |