Пиримидин туындылары жоспары
 Скачать 1.57 Mb.
|
ПИРИМИДИН ТУЫНДЫЛАРЫЖоспары
пиримидинПиримидин-2,4,6-трион Барбитур қышқылы Пиримидин-2,4-дион урацил (барбитур қышқылының туындылары)Ашылу тарихы1822 ж. - Адольф фон Байер барбитур қышқылын 4 желтоқсанда синтездеді – содан Св. Барбара күні осыдан қышқылдың алдыңғы буыны пайда болып,ал соңғы буыны – ағылшын сөзі «urea » – «зәр» деген сөзден шыққан. ХХ ғ.басында – Фишер Э., Меринг Ф. барбитураттардың ұйқы келтіретін әсері барын дәлелдеді. 1902 ж. - Фишер Э. барбиталды алды. 1903 ж. – нарыққа веронал деп патенттелген барбитал синтезделіп шығарылды. 1904 ж. - Фишер Э. фенобарбиталды синтездеді. 1914ж. Хауптманн А. фенобарбиталдың тырыспаға қарсы қасиетін анықтады. 1912 ж. -Bayer Компаниясы фенобарбиталды Luminal деген атпен нарыққа шығарды. 1959 ж. –СССР –де бензонал синтезделді. ДП синтезінің жалпы схемасы Барбитурат- қышқылдары Барбитурат - тұздары ДЗ жіктелуі Barbitalum5,5- диэтилбарбитур қышқылы Phenobarbitalum5-этил-5-фенилбарбитур қышқылы Benzonalum1-бензоил-5-этил-5-фенилбарбитур қышқылы Hexobarbitalum sodium Hexenalum1,5-диметил-5- (циклогексен-1-ил)-барбитурат натрий тұзы Thiopentalum sodiumҚоспа: 5-этил-5-(2-амил)-2-тиобарбитурат натрий тұзы + сусыз карбонат натрий тұзы УК- жұтылу спектрлері
Идентификация
ЖФ: конц. аммиак-этанол 96%-хлороформ (5:15:80). УК-детектор, =254 нм. Зерттелетін ерітіндінің хроматограммасында салыстыру ерітіндісінің деңгейінде пайда болған негігі дақпен көлемі және түсі бойынша сәйкес келетін дақ пайда болуы тиіс 3. Т балқу. ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІ 1. Қышқылдық-негіздік қасиеттеріӘлсіз қышқылдар Барбитур қышқылы сірке қышқылынан 5-6 рет күшті Барбитур қышқылының изомериясыИмидо-имидольды (лактам-лактимді) таутомерия Барбитураттардың лактимді (аци- формасының) қышқылдық сипаттамасы1.1Әлсіз-негіздік ортада комплекс түзу реакциясыКөк- күлгін а) Кобальт тұздарымен CaCl2 қатысында б) Мыс тұздарымен әлсіз-негіздік ортада (пиридин, NaCO3 немесе NaHCO3 )Барбитал және барбитал-натрий – көк түске боялып қызыл-күлгін түсті тұнба түзеді. Бензонал – ашық көк түстен , күлгін түске ауысатын түске боялады. Фенобарбитал – тұрғанда өзгермейтін ашық-күлгін тұнба түзеді. в) күміс тұздарыменNa2CO3 қатыснда2. Гидролиздік ыдырау2.1 гидролиз ДП-тұздары 2.2 Пиримидин сақинасының гидролизіа) жұмсақ жағдайда : ылғал және жоғары температурада сақтаған жағдайда б) Қатаң жағдайда: кристаллды сілтімен балқытқанда Сірке қышқылының екі орын басқан натрийлі тұзы 3. Конденсация реакциясы 3.1 ароматты альдегидтермен реакциясыФормальдегидпен: фенобарбитал - қызғылт түсті өнім барбитал – сары түсті өнім. 3.2 n-нитробензилхлоридпен реакциясыТ балқу. Жеке реакцияларыФенобарбитал: азобояу түзу Шие-қызыл түс Натрий нитропруссидімен сіңірілген фильтрленген қағаз қызыл-күлгін түске боялады 1.NaOH –пен балқыту Тиопентал натрий 2. Балқыту қоспасымен минерализация (натрий карбонаты және калий нитраты) БензоналГидроксам сынағы ГексеналБром суы түссізденеді KMnO4 ерітіндісі түссізденеді Барбитураттардың натрийлі тұздарыДП тазалығы
2. Қышқылдылығы 3. Кептіргенде масса жоғалтуы. 4. Тектес қоспалар – ЖҚХ, ЖЭСХ. 5. Барбитур қышқылының натрийлі тұздары: - метанол қоспасы – формальдегидке дейін тотығу, хромотроп қышқылымен тотығу; - бос сілтілер – нейтрализация әдісі. Сандық анықтау
еріткіш - диметилформамид, титрант - 0,1 М NaOH метанол және бензол қатысында, индикатор – тимол көк. 2. Ығыстырмалы аргентометрия (жанама нейтрализация), бақылау тәжірибесімен тура титрлеу, индикатор - тимолфталеин (s = 1/2): 3. Алкалиметрия сулы-спиртті ортада, тура титрлеу (жеке сынама әдісі), индикатор - тимолфталеин (s = 1). Спиртті тимолфталеинмен көк түске дейін нейтралдайды. Еріткішті екі бөлікке бөліп, бір бөлігінде сынаманы ерітіп 0,1 М NaOH – пен титрлейді, еріткіштің екінші бөлігін эквивалент нүктесінде түсін анықтау үшін қолданады. 4. Аргентометрия, тура титрлеу ,индикаторсыз. ДП сынамасын 5% сусыз Na2CO3 ерітіп, 0,1М AgNO3 жоғалмайтын лайлылық түзілгенше титрлейді (s = 1): Препараттар - тұздары: 1. Ацидиметрия: еріткіш – жаңадан қайнатылған су, титрант - 0,1 М HCl, индикатор – метил қызғылт.2. Гравиметрия. 3. ЖЭСХ. 4. Гексенал: броматометрия. 5. Тиопентал натрия: йодхлорметрия. ҚР МФ , III: Фенобарбитал: алкалиметрия сулы-спир- тті ортада, титрант 0,1 М NaOH, потенциометриялық титрлеу. 6. Меркуриметриямен қосарланған комплексонометрияҚолданылуыТыныштандырғыш, Ұйықтататын, Эпилепсияға қарсы. Сақталуы Б тізімі. Жақсы тығындалған тарада. Жарықтан тыс жерде ПИРИМИДИН-2,4-ДИОН (УРАЦИЛ) ТУЫНДЫЛАРЫДП ашылу тарихы1957ж.- Хейдельберг Г., Душинский Р. фторурацилді синтездеді. 1964ж.- Латвия академиясының ОСИ фторафур®. синтезделді Япония ғалымдарының ең алғашқы патент алған препараттарының бірі Фторафур® болып табылады, осы препараттың негізінде көптеген ісікке қарсы қолданылатын препараттар алынған. 1970ж. - Гиллер С.А., Жук Р.А., Лидак М.Ю., Зидерман А.А. фторафурды фторурацилден синтездеді, оның ісікке қарсы әсерін анықтады. 1972ж.- Жапон фармацевтикалық өндірісі Iskra Industry және Taiho Pharmaceutical арасында ракты емдеуге қолданылатын препарат фторафурды қолдануға алғашқы келісім шарт жасалды . Урацил туындылары ДП жалпы формуласыЛактим-лактамды таутомерия Methyluracilum2,4 диоксо-6метил-1,2,3,4, тетрагидропиримидин (6-метилурацил ) Phthoruracilum2,4 –диоксо-5-фтор-1,2,3,4, тетрагидропиримидин (5-фторурацил) PhthorafurumN'-(2-фуранидил)-5-фторурацил ) УК- аймақтағы жұтылу спектрлері
Идентификация
ЖФ: метанол-су-этилацетат (15:15:70) Еріткіш: метанол-су (50:50). УК-детектор, =254 нм. Зерттелетін ерітіндінің хроматограммасында салыстыру ерітіндісінің деңгейінде болатын негізгі дақ болуы тиіс. 3. Т балқу. ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІ 1. Қышқылдық- негіздік қасиеттеріNH-әлсіз қышқыл ДП қышқылдық қасиеті көмір қышқылынан төмен. 1.1 Ауыр металл тұздарымен AgNO3 - ақ тұнба Hg (NO3) 2 – ақ тұнба Co (NO3) 2 - қызғылт- күлгін-қызғылт 2. Гидролиздік ыдыраужасыл флуоресценция 2.1 Фторафурдың қышқылдық гидролизі ДП + 30%NaOH t₀ NH3 қызыл лакмус қағазы көгереді 2.2 Сілтілі гидролиз 3. Электрофильді орын басу реакциясы3.1. Бром суы түссізденеді 3.2 Азобояу реакциясыЖЕКЕ РЕАКЦИЯЛАРФторурацил, фторафур
Ca2+ + 2 F − = CaF2 ↓ 2. O2 атмосферасында жағу, сіңіру сұйықтығы H2O2 : Fe(SCN) 3 + 6 F − = [FeF6] 3− + 3 SCN − 3. Ализаринді комплекстің түзілуі: Тазалығы
2. рН 6. Тектес қоспалар Фторурацил : - метилтиофторурацил және тиофторурацил қоспасы - ЖҚХ, ЖФ: метанол-су-этилацетат (15:15:70) Еріткіш: метанол-су(50:50). УК-детектор. - урацил қоспасы (0,16% көп емес) – ЖЭСХ. Фторафур: - 5-фторурацил қоспасы –ЖҚХ. 7. Қалдық еріткіштер – ГХ. 3. Сульфатты күл 4. Ауыр металлдар 5. Кептіргенде масса жоғалтуы Сандық анықтау
2. Жанама нейтрализация әдісі (ығыстырмалы нейтрализации) Индикатор- күлгін-қызыл 3. Сусыз нейтрализация Еріткіш: диметилформамид, Титрант: 0,1 М натрий метилаты, Индикатор: тимол көк. 4. УК-СФ 5. ФЭК 6. ЖЭСХ ҚолданылуыФторурацил және фторафур - цитостатикалық (ісікке қарсы қолданылатын) ДЗ, асқазанның және асқазан-ішек трактысының басқа бөліктерінің де қатерлі ісік ауруларын емдеуде қолданылады. Метилурацил – лейкозды емдеуде, лейкопенияны, терінің сәулелік жарақаттануында,ұзақ жазылмайтын жараларды,күйіктерді емдеуде қолданады. Фторурацил және фторафур – А тізімі. Қоңыр шыныда , жарықтан тыс жерде. |