|
|
Пнні аты Уаыты 09. 02 Кабинет
Пәннің аты
|
Уақыты:09.02
|
Кабинет:
|
Мұғалім Душкенов Т
|
Сабақтың атауы
|
Қазақстандағы ислам діні: исламның Қазақстанда таралуы. Қожа Ахмет Йассауидің діни философиясы
|
Мақсаты
|
Ислам дінінің Қазақстанда таралуына тоқтала келе, Қожа Ахмет Йассауидің діни философиясы туралы түсінік беру.
әр түрлі танымдық тапсырмалар бере отырып, гуманистік дүниетаным негіздерін қалыптастыру, ой-өрістерін дамыту, белсенділіктерін арттыру.Топта бірлесе жұмыс жасай отырып, ой бөлісіп,шығармашылық қабілеттерін дамыту.
|
Күтілетін нәтиже
|
Оқушылар Ғаламтор желісінде ақпарат іздеу туралы оқып үйренеді. Ақпаратты қалай пайдалану керектігін
|
+Психологиялық ахуал
|
Психологиялық ахуал тудыру.
Топқа бөлу. «Көгершін» бойынша топқа бөлу.
|
Жасыл, сары, ақ, көк көгершін бойынша.
|
Қызығушылықты ояту
|
тапсырма. Тақырыптың мәнін ашу үшін видео қосылады.
Видеоны талқылау.
2 тапсырма. «Блиц-сұрақ»
1. Әлемде кең тараған діндерді атаңдар. (буддизм, христиан, ислам).
2. Ислам дінін алғаш рет 960 жылы мемлекеттік дін деп жариялаған орта ғасырдағы мемлекет(Қарахан мемлекеті).
3. Сопылық ілімнің негізін салушы (Қожа Ахмет Иассауи).
4. Діннің тазалыққа бастайтын басты қасиеттерін ата (мейірімділік, төзімділік, кешірімділік).
Ойынның шарты: сұрақтар қойылады, сынып тез жауап беруі қажет.
Келесі кезекте терминдерге түсінік беру:
1. Телология. (көне грек тілінде teos -“халық”, logos-“ілім-құдай” тану пәні)-құдайтану пәні.
2. Атеизм (көне грек тілінде AOEG — құдайсыздық) – құдайды және оның құдіретін жоққа шығару.
3. Монотеизм (“бірқұдайлық”, грек тілінде “movog”- бір және “OEOG”- құдай) – бір құдайға шақыратын діни сенім.
4. Политеизм (“көпқұдайлық” грек тілінде – көп және құдай) көп құдайдың барлығына негізделетін діни жүйе
5. Секта. (“secta”, латын тілінен – “ойлау тәсілі, бағыт” деген сөз) – діни ілімге оппозициялық ағым.
|
Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.
|
Мағынаны тану
|
Оқулықпен жұмыс жүргізу «Ойлан, талқыла, бөліс»
Оқулықпен жұмыс (5 минут).
топ: Ислам дінінің Қазақстанда таралуы аймақтары
топ: Ислам дінінің таралу ерекшелігі
топ: Қазақстанда Ислам дінінің әсерінен араб, парсы тілдерінің таралуы
топ:Қожа Ахмет Яссауидің хикмет ілімі
Видео көру. (3 мин)
Топпен талқылау (3 минут)
Спикер (топ басшысы) әр тоқа түсіндіреді. (3+3+3)
Топтардың өзара бірін-бірі бағалауы. (3 минут)
Араб түбегіндегі Араб халқы қалыптасып , VII-ғ басында жаңа Діни жүйе – Исламның негізінде мемлекет құрылды. Мунда феодалдық қатынастар қалыптасыптасты. Арабтар Оңтүстік Қазақстанда714-ж КутейбаИспиджапқа жорық жасады .723-ж Фергана қарлұқтары түріктер мен шаштықгармен бірігіп, арабтарды Ходженттен Самархандқа дейін қуды . 724-ж арабтар Фергана астанасы Қорасанды қоршап алды . Ферғаналықтар түргеш қағаны Сұлудан көмек сұрайды . Ферғаналықтар мен шаштықтар Сырдария бойында арабтарға соққы беріп шегінуге мәжбүр қылды . Түргештер Мауаранахр үшін арабтарменталасатынкұдыреттікүшкеайналды. Арабарға қарсы күш жалғаса берді , бір-ақ 737-739 ж.ж Насыр ибн Сей яр Самархандағы , Шаштарғы ,Фарабтарғы көтерілісті қарумен жаншыды .748 жылы Қытайлар Суябты уақытша басып алып қиратты, келесі жылы Шаштың билеушісін өлтірді. Оның баласы Арабтардан көмек сұрады. 751 жылы Тараз жеріндегі Атлах қаласының түбінде Араб қолбасшысы Зияд ибн Салих пен Қытай қолбасшысы Гао Сянь-чжиннің арасындағы шайқастан Қытай әскері талқандалды. 766 жылы Жетісуда билікті басып алғаннан кейін арабтарға қарсы күресті.Арабарға қарсы және мұсылмандыққа қарсы сипаттағы ең күшті халық көтерілісі Орта Азиядағы Мукана қозғалысы болды. Оны Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу түркі тайпалары қолдады. Арабтар бүлікті басып, 810 жылы Қарлұқардың астанасы Құланға жорық ұйымдастырды. ІХ ғасырдың бас кезінде араб халифатының бұрынғы саяси бірлігі бұзыла бастады.Арабтар үстемдігі Оңтүстік Қазақстанның халифат құрамына кірген тек бір бөлігіне ғана жүрді. Ал Қазақстанның Оңтүстігі мен Жетісудың ұлан-ғайыр аймағында арабтардың жаулап алуыныңелеулі зардаптары тек Х-ХІІ ғасырларда ғана білінді. Халифаттың билеуші үстем топтары байлық жинау үшін және өз билігін нығайту үшін Орта Азия мен Қазақстанның Оңтүстігінде әділеттсіз соғыстар жүргізді. Сонымен бірге араб жаулап алушылығы тек сыртқы фактор болып қана қойған жоқ, ол халифтің қол астында болған жерлердің әлеуметтік –экономикалық, саяси және мәдени өмірінеде, ондағы этникалық және тілдік үрдістерде өз ізін қалдырды. Жаңа мемлекетік дін – ислам дінінің, араб тілі мен жазуның таралуы қоғам өміріндегі аса маңызды өзгерістердің бірі болды. Ежелгі түрік жазуы ығыстырылып шығарылды, ал түрік
лексикасына араб сөздері кірді. Орта Азия сияқты, Оңтүстік Қазақстанның жекелеген аймақтарының халифат құрамына енуі феодалдық қатынастардың даму үрдісін тездетіп, ол терең әлеуметтік қайшылықтар мен халық қозғалысары жайында өтті. Қоғам өмірінің деңгейінде, ислам өрісіне тартылған халықтардың дәстүрлері мен тарихи тағдырларында елеулі айырмашылықтар болғанына қарамастан олардың мәдени жақындасуы нәтижесінде бірқатар халықтар үшін көп жағынан ортақ араб –мұсылман мәдениеті қалыптасты.Кят, Отырар, Тараз, Шаш , Бухара , Самарканд және басқа қалалар ірі мәдениет орталығына айналды, оларда әл-Хорези, әл-Фараби, әл-Бируни, Әбу Әли ибн Сина және басқада көптеген тамаша ғалымдар өмір сүрді. Халифатың бүкіл аумағында араб тілінің орнығуы көптеген аса көрнекі ғалымдар мен ақындардың осы тіл де жаза бастауына әкеп соқты.
Білім бекіту. «Сандар сөйлейді »
Ислам діні Орталық Азия мен Қазақстан аумағына ..... жылы арабтар мен қарақытайлардың арасында болған соғыста арабтардың жеңіске жетуі діннің орнығуына әсер етті. Тараз қаласында ..... жылы үлкен жұма мешіті салынған. .... жылы Жетісуда .......... түтін Исам дініні салтанатты түрде қабылдады. Алтын Орда ..... жылы Ислам дініні ресми түрде қабылдады. Алтын Орда дәуірінде Ислам дінінің халықтың мәдениетіне, ғылымға қосқан үлесі арта түсіп, орталықта ... Мешіт орталықтары болды.
Кілт сандар: 1253, 200000, 751, 13, 960, 893.
https://create.kahoot.it/details/549500ff-4fb4-40ac-ad02-0a5ea2e4daad
Қазақстанда ең көп тараған дін
А) Ислам
В) Шманизм
С) Буддизм
Д) Христиан
2. Қай ханның тұсында Ислам діні кең тарады?
А) Жәнібек
В) Өзбек хан
С) Керей хан
Д) Тәуекел хан
3. Мұсылмандықты қабылдап, азан шақырып Абудкәрім деп есім алған СатұқБоғра қай мемлекеттің ханы?
А) Қыпшақ
В) Алтын Орда
С) Қарахан
Д)Отырар
4. Ислам діні қай Қарахан мемлекетінде қай жылы мемлекеттік дін деп жарияланды?
А) 853 ж
В) 960 ж
С) 973 ж
Д)554 ж
5. Ислам дінінің басты ұстанымы ішінен қатесін тап
А) Мейірімділік
В) кешірімділік
С) төзімділік
Д)өшпенділік
6. Сопылық ілімнің негізін салушы
А) Ахмет Яссауи
В) Әбу Бакр Саад
С) Әбу Насыр ӘЛ-Фараби
Д)Жұсіп Баласағұн
7. Құдайды және оның құдіретін жоққа шығару
А) Шаманизм
В) Ламаизм
С) Атеизм
Д)Литургия
8. Дүниежүзінде Ислам дініні ұстанушылардың саны қанша?
А) 3 млрд
В) 1 млрд
С) 2 млрд
Д)4 млрд
|
Кері байланыс
|
Топ спикерлерінің бағалауы.
«Рухани келісім» күніне байланысты Қазақстан мемлекетінеберілген сөздерді пайдалана отырып, тілектерін тілеу.
Өз сөзім:
Өлсе өлер табиғат, адам өлмес
Ол бірақ қайтіп келіп, ойнап – күлмес
«Мені» мен «менікінің» айрылғанын
«Өлді» деп ат қойыпты өңкей білмес.
Көп адам дүниеге бой алдырған
Бой алдырып, аяғын көп шалдырған
Өлді деуге сыяма айтыңдаршы
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған?
Биыл әлем көлемінде ұлы ақын, ислам дінінің таралуына үлесін қосып кеткен Абай атамыздың 175 жыл мерей тоый жер-жерде тойланып жатыр. Абай атымыз тек артынан өлеңдерін ғана жазып қалдырып кеткен жоқ, адамзат қауымын имандылыққа, тәрбиелікке, мейірімділікке ұмтылуға насихаттады. Соған байланысты қара сөздерін қалдырып, артынан өшпес мұра қалдырған Абай атамыздың 12 қарас сөзін оқушымыздың орындауында тыңдайық.
Видео әнімен қосылады.
|
Ой сергітеді,шашағандары
басылады
|
Үйге тапсырма
|
П.22-23. Реферат «Рухани келісім күніне» орай шығу Эссе ажзу.
|
Күнделіктеріне жазып беремін
|
Бағалау
|
Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау
|
Бағалау парақшасын толтырады.
|
Кері байланыс
|
Көгершін
|
Көгершінді жапсырады.
|
  |
|
|
Скачать 0.55 Mb.