Сертификация. прак.10. Практикалы жмыс 10 нім сапасын амтамасыз ету стандарты
 Скачать 21.92 Kb.
|
|
Практикалық жұмыс 10 Өнім сапасын қамтамасыз ету стандарты Бұл топқа пайдалану құжаттарының стандарттары- пайдалану ережелері, паспорт, этикеткалар кіреді. Қарапайым тұтынушыға олар тауардың ілеспе құжаттары ретінде белгілі. Мұндағы негізін қалаушы стандарт ГОСТ 2.601 «КҚБЖ. Пайдалану құжаттары». Бұл стандартта күрделі техника бұйымдарының пайдалану құжаттарының мазмұны мен құрылымына қойылатын талаптар анықталған. ұл стандарт әсіресе өнімді жасаушыларды пайдалану құжатына «Қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқаулар» деген бөлім енгізуді міндеттейді. Бұл бөлімде пайдалану ережесін орындау кезінде тұтынушыларды сақтандыру мақсатында «Тиым салынады!», «Есіңізде болсын!» деген сияқты ескертулер жазылуы тиіс. Пайдалану құжаты қаншалықты анық жазылса тұтынушы тауар сапасын басқаруға соншалықты белсенді қатысады. Өйткені тұрмыстық техниканың мерзімінен бұрын істемей қалу себептерінің 20%-ы пайдалану ережесінің бұзылуына байланысты екені анықталған. Бұл стандарт өндірістік мақсаттағы өнімге де, халықтық тұтыну тауарларына да арналған. Сапа жүйесінің стандарттары.Сапа жүйесіне қойылатын талаптар ең алғаш 1987 жылы ИСО 9000-9004 стандарттар тобында белгіленген. 1994 жылы өзгертулер енгізгенннен кейін стандарттардың екінші нұсқасы пайда болды. 2000 жылы үшінші нұсқа бекітілді. Бұлар: ИСО 9000:2000 «Сапа менеджментінің жүйелері». Негізгі ережелер және сөздік; ИСО 9000:2000 «Сапа менеджментінің жүйелері». Талаптар. ИСО 9004:2000 «Сапа менеджментінің жүйелері». Іс қимылды жақсату жөніндегі нұсқаулар. ИСО 9001 мен 9004 негізін қалаушы стандарттар болып табылады. Үшінші нұсқасында бұл екі стандарттар құрылымы мен мазмұны жағынан өзара толықтай үйлестірілген. Бірақта бұл стандарттардың арналуы әрқилы. ИСО 9001 сапа менеджментінің жүйесіне қойылатын талаптарды белгілейді және сертификаттау мақсатында пайдаланылады. МСО 9004 мекеменің іс қимылын түгелдей жақсарту үшін сапа менеджментінің жүйесіне әдістемелік көмек көрсетеді. ИСО 9001, 9004 стандарттары басқа жүйелердің стандарт- тарымен (әсіресе қоршаған ортаны қорғау жүйесінің ИСО 14001, 14004 стандарттары) сиысымды түрде жоспарланған. ИСО 9001-де жазылған талаптар шығаратын өнім немесе көрсететін қызмет түріне қарамай барлық мекемелер үшін ортақ. Егер қандай бір мекеменің өз ерекешелігіне байланысты ИСО 9001 – дің қандай бір талабын қолдану мүмкін емес болса онда ол талапты қалдыруға (алып тастауға) болады. Бірақ бұл жағдай мекеменің тұтынушы талабына сай өнім шығару мүмкіндігіне кері әсер етпеуі тиіс. Басқару және ақпараттық стандарттар жүйесі. Басқару мен ақпарат бір-бірімен тығыз байланысты. Дер кезінде толық ақпарат – дұрыс шешім қабылдаудың негізігі шарты болып табылады. Бұл бағыттағы стандарттардың негізгі мақсаты-басқару және ақпараттық технология құжаттарын сәйкестендіру. Басқару құжаттары жөніндегі стандарттар. Үкіметтік жоғарғы мекемелерден бастап кішігірім сауда ұйымдарына дейінгі кез-келген басшылық апараттарына басқарма шешімін бекіту қажеттілігі туындайды. Басқару іс қызметін жүргізу барысында басқару құжаттарының жиынтығы құрылады. Халық шаруашылығы мен қоғамдық өмірдің өркендеуіне байланысты ақпарат көлемінің ұлғаюы басқару құжаттарының молая түсуіне ықпал етуде. Сонымен қатар құжаттарды құрастырып, өндеуге жұмсалатын шығында өсе түсуде. Батыстық фирма- лардың мәліметтеріне қарағанда іс-қағаздарын жасаудағы ұқыпсыздықтан, компаниялар апта сайын миллиондаған доллардың зиянын шегеді екен. Басқару құжаттарының шығынын азайту жолдарының бірі ақпарат артықшылығын қысқарту арқылы оларды сәйкестендіру стандарттау, құжатты құрудың ортақ үлгісін жасау, біріккен терменологияны қолдану, мәтінжі типтендіру болып табылады. Осы бағытта 1970-1980 жылдары жүргізілген жұмыстар құжаттаудың сәйкестендірілген жүйесін (ҚСЖ) жасаумен аяқталады. Басқару құжаттарына ұйымдастыру-жарлықтық, сырқы сауда, есепті статистикалық, бухгалтерлік қаржылық, есептік-ақшалық және басқа құжат түрлері жатады. Мысалы үшін ұйымдастыру-жарлықтық және сыртқы сауда құжаттарын алып қарайық: Сыртқы сауда құжаттары отандық және халықаралық стандарттар оъектісі болып табылады. Қазақстан Республикасы дүниежүзілік сауда ұйымына кіріп, халықаралық сауданы қарқындандыру үшін сырқы сауда құжаттарының отандық стандарттарын ИСО стандарттарымен үйлестірудің маңызы өте зор. Сыртқы сауда қызметінің тиімділігін арттыруда басқару, сауда және көлік саласындағы мәліметтерді алмасудың халықаралық электрондық жүйесінің құжаттарын сәйкестендіру (EDIUFACT – ағылшынша Electronic Data Interchange For Administration Commerce and Transport) үлкен міндет атқарады. Бұл жүйені енгізу қажеттілігі халықаралық сауда келісімін ресімдеу, өндіруші (сатушы) мен сатып алушы арасында тауар тасымалдау кезінде пайдалынатын көптеген мәліметтерді алмасу, қабылдау, өңдеу, тіркеу жұмыстарының аса ауқымдылығынан туындап отыр. Сыртқы сауда келісімін ресімдеуге жұмсалатын шығын көлемі тауар айналымының 15%-ға дейінгі бөлігін иеленеді. Сонымен қатар сыртқы сауда ақпараттар ағыны құрылымының күрделілігі мен бұл прцеске қатысатын тым көптігі мәләмет берудің шапшандығын бәсеңдетіп, мәліметтің нақтылық дәрежесін төмендетеді. Экономикалық тұрғыда дамыған көптеген елдердің сауда қызметін недәуір оңтайландыра білуі ақпарат алмасудың қағассыз технологиясын пайдалану нәтижесінде жүзеге асырылуда. Мәселен мәліметтерді электрондық өндеу және алмасу іс қимылдары есептеу техникасы мен байланыс құралдарын кеңінен енгізу арқылы мүмкін болып отыр. EDIFACT стандарттары байланыс құралдары мен электронды есептеуіш машинасының тұрпаты, қолданбалы жүйенің (сауда, көлік, басқару т.б.) ерекшелігіне қарамай мәлімет алмасуда әмбебап тіл қызметін атқарады. ИСО 9735-тің негізінде ГОСТ 6.20.1-ді тікелей қолдану әдісі әзірленген. Бұл стандарт алмасуға арналған мәліметтерді дайындау және жалғастыру (беру) ережелерін анықтайды. Тағы бір маңызды стандарт ГОСТ 6.20.2 болып табылады. Бұл стандарт ИСО 7372-ге сәйкес келеді және де «Біріккен Ұлттар Ұйымының сыртқы сауда мәліметтерінің элементтер анықтамасы» қолдану үшін енгізіледі. Халақаралық ақпараттық технология жөніндегі стандарттар. Ақпараттық технология дегеніміз қоғамды қажетті барлық ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін әдіс, құралдардың жиынтығы. ЮНЕСКО- ның мәліметі бойынша ірі дамыған елдердің халқының тең жарымынан астамы ақпаратты өндіру, тарату процестеріне тура қатынасады екен. Кейбір елдерде ұлттық өнімнің жартысына дейінгі бөлігі ақпараттық іс-қызметпен байланысты көрінеді. Сондықтан ақпаратотық технология кеңістігі – халықаралық және ұлттық стандарттау жүйесін дамытудың болашақ бағыттарының бірі болып отыр. Осы заманғы ақпараттық технология бұл бір жағынан есептеу техника құралдарымен ақпараттық және комуникациялық жүйе, екінші жағынан ақпаратты өндеу, жалғастыру, сақтау және пайдалану әдістерінің жиынтығы. Қазіргі кезде ақпараттық технология жөніндегі стандарттар жеке стандарттар кешені ретінде қалыптасу кезеңі үстінде. Бағдарламалық қамтамасыз ету жөніндегі 1970-80 жылдары жасалған стандарттар (ЕСП) яғни бағдарламалық тіл стандарттары қазіргі кезде моральдық жағынан ескіреді. 1991 жылы бекітілген Ақпараттық технологияны кешенді стандарттау програмасы осы заманғы үйлесімді стандарттар кешенін қалыптастыруға бағытталған. Кешенді бағдарлама 18 бағыт бойынша стандарттар әзірлеуді көздейді. Олардың ішінде: 1 Ашық жүйелердің өзара байланысы (әсіресе шектеулі есептеу желісі); 2 Бағдарламалық тіл және жүйе; 3 Техникалық құрал; 4 Мәліметтер элементі және ақпаратты кодтау; 5 Ақпаратты тасымалдау; 6 Ақпаратты қорғау әдістері мен құралдары; 7 Микропроцессорлық жүйе (персоналды ЭЕМ мен бірге). Ақпаратты технологияны әрқилы салаларда қолдану жөніндегі стандарттар бағдарламада маңызды орын алады. Мысалы мекеме жұмысында, өнеркәсіпте, банк және баспа ісінде, ғылыми-техникалық ақпарат саласында, көлікте, саудада және басқаруда (EDIFACT жүйесін қамти отырып). Ақпараттық технология стандарттарына ақпараттық библиографиялық құжаттар жүйесі (АБҚЖ) жатады. Оның мақсаты- ғылыми техникалық аөпарат саласындағы ұйымдастыру, басқару іс қимылдарын жетілдіру; тиімді технология, алдыңғы қатардағы норма, талаптарды қолдану нәтижесінде ақпарат қызметкерлерінің еңбек өнімділігін арттыру; әртүрлі деңгейдегі ақпараттық ұйымдардың өзара қарым-қатнасына оңтайлы жағдай жасау болып табылады. АБҚЖ үш қосымша (төменгі) жүйені қамтиды: ғылыми- техникалық ақпарат; кітапхана ісі және библиография; баспа – редакция жұмысы. АБҚЖ бірқатар стандарттары жоғары оқу орындарында пайдаланылады. Ақпарат беру және құжаттар жөніндегі стандарттарда реферат, аннотациялар (ГОСТ 7.9), өндірістік каталоктарда (ГОСТ 7.22), ақпараттық басылымдарда (ГОСТ 7.23), және ғылыми-зерттеу жұмыстарының қорытынды есептерін (ГОСТ 7.32), ресімдеу талаптары, олардың мазмұнымен құрылымына қойылатын талаптар берілген. Соңғы стандарт студенттердің жазба жұмыстарын (бақылау жұмысы, реферат, курс, диплом жұмыстарын) орындау барысында пайдаланылады. Мысалы жазба жұмыстарды ресімдеу, әсіресе пайдаланылған әдебиеттер тізімін жасау, беттерді нөмірлеу, кестелерді орналастыру, көркемдеу сияқты жұмыстарды атқаруда негіз болдырады. Әлеуметтік стандарттар жүйесі.Әлеуметтік стандарттар жүйесі қауіпсіздік ережелерін қамтиды және үш топқа бөлінеді: Төтенше жағдайлар кезіндегі қауіпсіздік «Еңбек қауіпсіздігі стандарттар жүйесінің» стандарттар кешені (ГОСТ 12) Табиғат қорғау жөніндегі стандарттар ткешені (ГОСТ 17). «Төтенше жағдайлар кезіндегі қауіпсіздік» стандарттар кешені 1992-1995 жылдары қалыптаса бастады. XX-шы ғасырдың соңғы он жылдықтарында болған табиғат және техногендік ақпараттың салдарын жою тәжірибесі көрсеткендей тұрғындар мен басқару ұйымдарының төтенше жағдайға дайывндығының төмендігі, тиісті нормативтік құжаттың нашарлығы (шикілігі) немесе жоқтығы жағдайды ауырлата түседі. Тек қана Чернобыль апатының салдарын жою үшін жыл сайын Белоруссия бюджетінің 20%-дайы, Украина бюджетнің 12%-ы, Ресей бюджетінің 1%-ға жуығы жұмсалады. Мұндай жағдай басқа елдерде де байқалады. Мысалы АҚШ-та төтенше жағдайлар салдарынан жалпы ұлттық өнімнің 5%-7%-ы зиянға ұшырайды. Осындай себептерге байланысты тьөтенше жағдай кезінде тұрғындар мен өндірістік және әлеуметтік нысандардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі Мемлекеттік стандарттар кешенін құру қажеттілігі туындады. «Еңбек қауіпсіздігі стандарттар жүйесінің» стандарттар кешенінің нысанына «адам-машина-орта (өндірістік және тұрмыстық орта)» жүйесі жатады. Бұл жүйе өндіріс пен тұрмыста адамдардың денсаулығын қорғау мақсатымен апаттық, оқыс жағдайдың алдын-алу жөніндегі әлеуметтік қызметтерді атқарады. Бұл стандарт кешені 350-ден астам ГОСТ–ды қамтиды. Яғни салааралық стандарттар жүйесінің ішінде ең үлкен фондты құрайды. Еңбек қауіпсіздігі стандарттар жүйесінде негізін қалаушы стандарт ГОСТ 12.0.001. Бұл, стандарт жүйесінің мақсаты мен құрылымы және мазмұнын анықтай отырып, өндіріс құралдарына, өндірістік процестерге, жұмысшыларды қорғау құралдарына, құрылыс ғимараттарға қойылатын талаптарды белгілейді. Сондай-ақ қауіпті де зиянды өндіріс әсерлерінің нормалары көрсетілген. Еңбек қауіпсіздігінің стандарттары өндіріс нысандарын міндетті сертификаттауда үлкен роль атқаруда. Сонымен қатар көптеген өнім түрлерін міндетті сертификаттауда негізгі нормативтік база міндетін атқарады. Сауда және қоғамдық тамақтану саласындағы қауіпсіздік ең алды мен сол кәсіпорындағы қызмет аясының қауіпсіздігімен анықталады. Сондықтан да мысалы бөлшек сауда қызметін міндетті сертификаттау кезінде бұл жүйенің 40-астам мемлекеттік стандарттарын (ГОСТ) ескеруге тура келеді. Табиғатты қорғау және табиғат қорларын пайдалануды жақсарту жөніндегі стандарттар кешені 80-нен астам Мемлекеттік стандартты (ГОСТ) қамтьиды. Бұл стандарттар кешені өндірістің барлық салаларын қмтиды және табиғаттың бір қорын пайдаланудан болып басқасына нұқсан келетін жағдайды болдырмауға, сонымен қатар халық шаруашылығының барлық салаларындағы кәсіпорындардың іс қызметінің жағымсыз салдарынан алдын алуға бағытталған. Табиғатты қорғауды стандарттау жұмысын кешенді түрде жүргізудің негізгі ережелері ГОСТ 17.0.0.01. «Табиғат қорғау және табиғи қорларды пайдалануды жақсарту саласының стандарттау жүйесі. Негізгі ережелер»-де баяндалған. Негізін қалаушы осы стандарт бойынша бұл жүйенің төмендегі кешенді стандарттарын қолдану қарастырылға: «Табиғат қорғау. Топырақ»; «Табиғат қорғау. Жер»; «Табиғат қорғау. Өсімдік әлемі»; «Табиғат қорғау. Жануарлар әлемі»; «Табиғат қорғау. Жер қойнауы», сондай-ақ ұйымдастыру-әдістемелік стандарттар кешені. Әрбір кешендегі стандарттар терминдер мен анықтамаларды белгілейді, кешендік нысандарды жіктейді. Атмосфера әсіресе автокөлік және барлық техникалық құралдар ластауда. Олардың зияндылығын азайту үшін Ресейде мемлекеттік стандарттар ретінде БҰҰБЭК №24, 49, 83 ережелері енгізілген. Бұл ережелер ластаушы заттардың қалдықтарына қойылатын талаптарды белгілейді. Бұл іс-шаралар жүк машиналары мен автобустардың дизель қозғауыштарынан шығатын қалдықты (түтінді) 2-2,8 есе, жеңіл машина қозғауышынан шығатын зиянды заттарды (пайдаланылған газды бейтараптандырғыштар және этилденбеген бензинді қолдану жағдайында) шамамен 10 рет азайтуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар экологиялық жағдайды жақсарту үшін отын стандартына қорғасын мен марганец құрамы жөніндегі талаптар недәуір қатайтылады. Табиғат қорғау іс-қызметін қамтамасыз етуде ҚР СТ ГОСТР ИСО 14001-2000 стандарты қомақты үлес иеленеді. Мамандардың пікірі бойынша табиғат қорғауды үйлестіру құралы ретінде стандарттаудың тиімділігі қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнаманың даму деңгейімен анықталады. ҚР-нда бұл деңгей біршама төмен деп айтуға болады. Еуропалық одақ, АҚШ, Канада елдерінің табиғат қорғау заңнамасына едәуір дамыған. Еуропада табиғат қорғау заңнамасына ең дамыған ел Германия. Бұл елдегі қоршаған ортаны қорғау саласының заң актілерінің саны 2000-ға жетеді. Бұлар осы саладағы барлық сұрақтарға байланысты анықтау, бақылау ережелері мен көптеген экологиялық нормаларды қамтиды. Осындай кен көлемде дамыған заңнама негізінде әзірленген экологиялық стандарттар қоршаған ортаның жағдайын бақылау әдістері, әр түрлі заттардың қоршаған ортаға әсерін бағалау, ластануды бағалау және алдын алу құрал жабдықтарының техникалық сипаттамасына арналады. Бақылау сұрақтары: Сапа жүйесінің стандарттарын атаңыз. Басқару және ақпараттық стандарттар жүйесі қай кезде қолданылады? Әлеуметтік стандарттар жүйесіне нені жатқызуға болады? Халақаралық ақпараттық технология жөніндегі стандарттарды атаңыз. |