|
|
боож 10. Практикалы саба 2 тапсырмалары физиологиядан тынысалу жйесі бойынша таырыбы Тынысалуды реттелуі хаттаманы рсімдеу Тапсырма 1. Кестені толтыру тынысалуды реттелуі
ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ №2 ТАПСЫРМАЛАРЫ
ФИЗИОЛОГИЯДАН ТЫНЫСАЛУ ЖҮЙЕСІ БОЙЫНША
Тақырыбы: «Тынысалудың реттелуі»
ХАТТАМАНЫ РӘСІМДЕУ:
Тапсырма №1.
Кестені толтыру «тынысалудың реттелуі»
№
|
Тынысалу реттелуінің
түрлері
|
Функционалдық мағынасы
|
1.
|
Жуйкелік реттелу
|
Тыныс алу мида және жұлында ораналасқан.Сопақша мида инспираторлық(дорсальды) және экспираторлық(вентральды) нейрондар ораналсқан.
Жұлынның мойын сегменттерін диагфрагмалық жуйкелер.Кеуде сегменттерінде қабырғааралық,шеміршекаралық жуйкелер орналасқан.
Нейрондардың дорсальды тобы-тыныш тыныс алу кезінде тыныс алумағын орнатады автоматизмге ие
Нейрондардың вентральды тобы-мәжбүрлі тыныс алу кезінде қосылады.
Экспираторлық бұлшықеттердің моторлы нейрондарына импульстар жібереді
|
2.
|
гуморальды
|
Қанның химиялық құрамы өзгергенде (көмірқышқыл газының артуы, қан қышқылдығының жоғарлауы және т.б.) тынысалу орталығының жұмысы гуморальды реттейді. Қанда көмірқышқыл газы концентрациясының артуы мидағы тынысалу орталығын қоздырып, тынысалу жиілетеді.
|
3.
|
рефлекстік
|
Механорецепторлар-өкпенің созылу рецепторлары.
Тыныс алу кезінде өкпе көлемінің ұлғаюына жауап беріңіз;
олардан сигнал вагус нервтерінің афферентті талшықтары арқылы келеді.
олардан Геринг-Брейердің инспираторлық-ингибиторлық рефлексі пайда болады.
2. Ирритантты рецепторлар
олар бронх эпителийінде, сондай-ақ өкпе тамырларының аймағында орналасқан
олар өкпе көлемінің қатты өзгеруіне, осы рецепторлардың бір бөлігіне механикалық әсерлерге (шаңға) және химиялық заттардың буларына жауап береді
Юкстаальвеолярлы рецепторлар (J-рецепторлар)
олар капиллярлардағы альвеолалардың интерстицийінде локализацияланған.
өкпенің жасушааралық кеңістігіндегі сұйықтық қысымына жауап беріңіз.
|
Тапсырма №2.
Кесетені толтыру тынысалу орталықтарының компонеттерінің функциясы
Тынысалу
орталықтарының
компонеттері
|
Функциясы
|
Ми қыртысы
|
тыныстың сыртқы ортаның өзгермелі жағдайларына бейімделуін қамтамасыз етеді.
Ерікті және еріксізтыныс алуыда реттейді
|
Гипоталамус
|
Эмоция кезіндегі тыныс алуыды
|
Көпір орталығы
|
Пневмотаксия орталығы тыныс циклы фазаларының ауысуына қатысады. Бұл ортаықты істен шығарса тыныс баяулайды.
Апнейстикалық орталық – ол булбарлық орталықтағы заттар алмасуы мен оның тонусын реттейді деп есептеледі
|
Бульбарлық орталық
|
бульбарлы тыныс алу орталығы екі негізгі функцияны орындайды:
1) тыныс алу бұлшықеттерінің қозғалыс белсенділігін реттеу (қозғалыс функциясы);
2) гомеостатикалық, қан мен тіндердегі газ құрамы мен қышқыл-негіз тепе-теңдігінің ауысуы кезінде тыныс алу сипатының өзгеруіне байланысты.
|
Жұлын
орталықтары
|
Жұлынның мойын сегменттерін диагфрагмалық жуйкелер.Кеуде сегменттерінде қабырғааралық,шеміршекаралық жуйкелер орналасқан.
|
Тапсырма №3. Жұлын мен мидағы тыныс алу орталықтарын көрсетіңіздер
Тапсырма № 4. Рефлекс кестесін толтырыңыз
Геринг–Брейер рефлексі
1.Инспираторлық-тежелу
2.экспираторлық-жеңелту
3.Хэд парадоксы
|
Механизмі
1. өкпені ауамен керген сәтте организм кенеттен дем ала алмай қалады.
2. Өкпені дем шығару кезінде керсе, келесі жолғы дем алу сатысы кешеуілдейді де, дем шығару сатысы созыла түседі
3. ем алған сәтте өкпені қаттырақ керсе, инспираторлық еттер шектен тыс қатты қозады да ит дірілдеп демін қатты ішіне тартып жан ұшырады
|
Тапсырма №5. Тынысалу жүйесінің түсініктемелеріне анықтама беру
Түсініктер
|
Анықтамасы
|
Нормоксия
|
нормопникалық тыныс алу, (минутына 12-16 тыныс алу циклі);
|
Гипоксия
|
ұлпалар мен мүшелерге оттегінің мөлшері жеткіліксіз болатын жағдай
|
Гипоксиемия
|
қандағы оттегінің төмендеуі
|
Гипероксия
|
қандағы оттегінің жоғарылауы
|
Нормокапния
|
Қандағы CO₂ қалыпты жағдайы
|
Гиперкапния
|
Қандағы CO₂ шамадан тыс мөлшерінен туындаған жағдай;
|
Гипокапния
|
Қандағы CO₂ төмен мөлшерінен туындаған жағдай;
|
Эйпноэ
|
бұл қалыпты тыныс алу жиілігі мен тереңдігі
|
Гиперпноэ
|
терең және жиі тыныс алу
|
Апноэ
|
Тыныстың тоқтауы
|
Тапсырма № 5. Ситуациялық есептерді шешіңіз
Қалыпты жағдайдағы демалуда альвеолалық ауаның құрамы қалай өзгеретінін есептеңіз.
Бір студент, «өкпе кеңейеді сондықтан оның ішіне ауа енеді»- дейді, екіншісі «ауа өкпеге енгендіктен өкпе кеңейеді»-дейді, қайсысыныңкі дұрыс?
Жауабы:екінші студенттін айтқаны дұрыс.
Егер газдың құрамы газ қоспасында жалпы қысымы 760 мл с.б. болғанда 14% құраса, онда оның меншікті қысымы қаншаға тең?
Жауабы: Газдың парциалды қысымы 106,4 мм сын. бағ.ст.
Жануардың қанына карбоангидразаның әсерін тежейтін препарат енгізілді. Бұл газ алмасу үрдісінің қандай бұзылыстарына әкеледі?
Жауабы: Тіндерден қанға түсетін көмірқышқыл газын сумен байланыстыру және кейіннен оны бикарбонаттарға айналдыру процесі бұзылады. Көмірқышқыл газын көміртегі карбоангидразасы арқылы сумен байланыстыру эритроциттерде жүреді.
Егер дем алу кезінду альвеолаға үлкен қысыммен ауа ендірсек, дем алу тоқтайды да дем шығару үрдісі жүреді. Демалу үрдісінің тоқтауына не себеп?
Жауабы:өкпедегі қысым өзгереді.
Адам бірнеше рет терең дем алып дем шығарғанда тыныс алу өзгерді ме? Өзгерсе, неліктен?
Мына рефлексогендік аймақтардың: бронхылар, мұрын қуысының кілегейлі қабаты, өкпе, ұйқы артериясының бифуркациясы, қолқа, қуыс веналар, еттердің проприорецепторлары, перикард, өңеш, сүйек кемігі рецепторлары қайсысынан импульстер тыныс алу орталығына барады?
Егер нашатыр спиртімен ылғалданған мақтаны иіскегенде тыныс алу қалай өзгереді? Қай рефлексогендік аймақтан келген импульстер тыныс алуды өзгертеді?
Жауабы:иррантанттық рецепторлар қоазады.Бұл кезде адам жөтеліп,бронхтары тарылып,жиі жиі дем ала бастайды.
Зат алмасу жоғарылағанда, минуттық тыныс алу көлемі де жоғарылайды. Неге?
Адам пневмограммасын қалыпты күйінде жазып отырып, біраз уақытқа шамасы жеткенше демін тоқтатуды өтінеді. Сонда жазылатын сызықты салып, пайда болатын өзгерісті түсіндіріңіздер.
БӨЖ № 3ТАПСЫРМАЛАРЫ
ФИЗИОЛОГИЯДАН ТЫНЫСАЛУ ЖҮЙЕСІ БОЙЫНША
Тақырыбы: «Тынысалудың жүйкелік және гуморальдық реттелуі»
Тапсырма №1. Кесілген деңгей мен ОЖЖ құрылымдарының тыныс алу реттелуіндегі қызметін атаңыз
Кесу деңгейін белгілеңіз және осы жағдайда тыныстың өзгеруінің сызбасын сызыңыз
|
|
Тыныс орталығының құрылымы
|
1.Варолий көпірінен жоғары
|
Қалыпты тыныс алу
Пневмотаксия орталығы және апнойзистік орталық
|
2.Варолий көпірімен сопақша мидың арасы
|
Тыныстың баяулауы
|
3.ми мен жұлын арасын кесу
|
Тыныстың тоқтауы
|
4.сопақша мидан жоғары
|
Тыныстың тарылуы
|
Мойын сегменті мен кеуде сегментінің арасы
|
Көкет есебінен тыныс алу.
|
Тапсырма №2. Рефлекстер кестесін толтырып, қорытындылар жазыңыз
Қан айналымын айқастыру тәжірибесі (Л. Фредерик)
|
Тәжірибенің сипаттамасы. Қорытындылар
Бұл тәжірибеде арнаулы операция арқылы 2 иттің күре тамырлары мен ойыс веналарын айқастырып қарайды.Оның нәтижесінде 1-ші иттің денесінен қан 2-ші иттің басына,ал 2-ші иттің денесінен-1-ші иттің басына баратын болды.Егер 1-ші иттің кеңірдегін қысып,оны тұншықтырса ,екінші иттің тынысы жиілейді.Ол ентіге бастайды.Себебі,тұншықтырудың әсерінен 1-ші иттің қанында СО2 көбейіп,оттегі азайды.Осындай құрамды қан 2-ші иттің тыныс орталығына әсер етеді де,оның тынысы жиілейді.Өкпенің желдетуі күшейеді.Сонда,2-ші иттің қанында оттегі көбейіп,көмірқышқыл газы азаяды.Сонымен,оттегінің жетіспеуі және көмірқышқыл газының қанда жиналуы тыныс орталығын қоздыратын фактор болып есептелді.
|
Орындаған Кабланова Дильназ ЖМ21-009
Тақырып қаралды, күні
|
_________________ оқытушының қолы
|
Страница из
|
|
|
Скачать 321.75 Kb.