Тапсырма 7.1. Тәжірибе .. Практикум Организмдер жне оршаан орта

• Название: Практикум Организмдер жне оршаан орта
• Дата: 13.03.2023
• Размер: 203.15 Kb.
• Имя файла: Тапсырма 7.1. Тәжірибе ..docx
• Тип: Практикум; #984392

7-күн тапсырмасы
Практикум: «Организмдер және қоршаған орта» бөлімі бойынша сабақты жоспарлау,

«Биосфера, экожүйе, популяция» бөлімшесі. 11 сынып.
Практикалық жұмыс: «Дала жағдайындағы экожүйені зерттеу»

11-сынып. Биология

Симпсон әртүрлілік индексі
Бір немесе екі түр үстемдік ететін қауымдастық бірнеше әртүрлі түрлердің бірдей молшылыққа ие болатын қауымдастыққа қарағанда әртүрлілігі азырақ деп саналады.

Симпсон әртүрлілік индексі – бұл түрлердің санын, сондай-ақ әр түрдің салыстырмалы санын ескеретін әртүрлілік өлшемі. Түрлердің байлығы мен біркелкілігі артқандықтан әртүрлілік те артады.
n = белгілі бір түрдегі организмдердің жалпы саны

N = барлық түрдегі организмдердің жалпы саны

D мәні 0-ден 1-ге дейін.

Осы индекспен 1 – шексіз әртүрлілікті, ал 0 - әртүрлілік жоқ екенін білдіреді.
Симпсон индексін есептеу үшін біз екі аймақты аламыз (табиғи өсімдіктер мен бұзылған өсімдіктер), олар кездейсоқ немесе жүйелі түрде орналастырылған шаршыларды қолдана отырып таңдалуы керек.

Әр шаршылардағы өсімдік түрлерінің саны, сондай-ақ әр түрдің жеке тұлғаларының саны белгіленуі керек. Егер олар бір-бірінен өзгеше болса, барлық түрлерді анықтай алудың қажеті жоқ.

Зертханалық процедуралар

Тапсырма:

Оқушылар зертханалық жағдайда кездейсоқ іріктеу, деректерді жинау, деректерді ұйымдастыру және Симпсон әртүрлілік индексін есептеу тәжірибесінен өтеді.

Материал:

1. Кәмпиттердің бес түрі: Желейка-түймедақ, Арман-бақбақ, Раушан-бөріқарақат, Перизат-шегіргүл, Тал-тал.

2. Өлшеу таспасы / сызғыш

3. Ақ бор / маркер

4. Үлестірме материал – жұмыс парағы

5. Қарындаш / қалам

Процедуралар

1. Төрт-төрттен оқушылар 5 топқа орналастырылады;

2. Оқушылар төмендегі кестеде көрсетілгендей, ортасында квадраттары бар бір үлкен шаршының суретін жерге салады. Әрбір ішкі шаршы бірдей мөлшерде болуы керек.

Организм түрлері / учаскелері	1	2	3	4
A
B
C
D
E

1. Мұғалім шаршының бүкіл аумағына кәмпиттер таратады;

2. Оқушылардың әр тобы кездейсоқ таңдау үшін 4 шаршыны таңдайды. Әр команда кездейсоқ шаршыны анықтау үшін стратегия қолдануы керек;

3. 4 ішкі шаршыны таңдағаннан кейін, олар кәмпиттердің әр түрі үшін сандарды жинақтай алады (бұл жағдайда);

4. Оқушылар есептеу үшін келесі кестені пайдаланады.
Мысалы:

Түр атаулары / учаске	n	(n-1)	n(n-1)
Түймедақ	5	4	20
Бақбақ	6	5	30
Раушан	0	-1	0
Шегіргүл	3	2	6
Тал	2	1	2
				∑=58
N	16	15	240

1-кесте.

Түрлер атауы	n	(n-1)	n(n-1)
Алма	6	5	30
Алмұрт	7	6	42
Шие	0	-1	0
Шабдалы	4	3	12
Апельсин	3	2	6
				∑=90
N	20	19	380

Төмендегі формуланы пайдаланыңыз:


D=1- 0.24= 0.76
D=0,15

Қорытынды: әр команда өз іріктемелерін айналысады

1. Бұл аймақтың қаншалықты әр түрлі екенін көрсетіңіз?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Өз командаңыздың таңдаған байлығымен танысыңыз __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Іріктемені пайдаланып график сызыңыз. Біркелкілік пен молшылық туралы өз бақылауыңызды көрсетіңіз


4. Тұрақтылық туралы бақылауларыңызды түсіндіріңіз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Тәуелді айнымалы өлшеулердегі қатенің мүмкін болатын бір көзін анықтаңыз. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Экспериментті жақсартудың екі әдісін ұсыныңыз __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________