Психологияның міндеттері:
Психикалық құбылыстардың мәнін және олардың заңдылықтарын түсінуге үйрету.
Психологиялық ой-пікірлердің дамуын зерттеу.
Физиологиялық құбылыстарды және олардың заңдылықтарын басқаруға үйрету.
Адамның өміріндегі барлық түсініксіз құбылыстарды түсіндіру.
Оқыту мен тәрбиелеу.
Жас ерекшелік психологиясының тармақтары:
Балалар психологиясы
Оқыту
Тәрбие
Ұстаз
Патопсихология
Қазіргі психология ғылымының мақсаттары:
Психикалық құбылыстардың мәнін және олардың заңдылықтарын түсінуге үйрету.
Құбылыстарды басқаруға үйрету.
Адамзаттың мәдени тәжірибесін сақтау.
Адам санасының белгілі бір затқа бағыттала тұрақталуы.
Психикалық құбылыстардың ортақ қасиеттерін оймен біріктіру.
Алғашқы эксперименталдық психологиялық лаборатория ашылған жылы және оның негізін қалаушы ғалым:
1879ж В.Вунтд.
1869ж. В.Вольф.
1877 ж.З.Фрейд
19 ж. В.Вунтд.
195 ж З.Фрейд.
Психологияның шетел ағымдарының бірі:
Бихевиоризм .
Волюнтаризм
Эпистемоло́гия.
Фанатизм.
Биологизм.
Коммуникация:
Субъектілердің өзараәрекетінің іскерлік, рационалды, мағыналық бағыттылығы
Серіктестердің рухани қатынасы
Серіктестердің тұлғалық және рухани қатынасы
Субъектілердің тұлғалық және рухани қатынасы
Адамдардың тұлғалық және рухани қатынасы
Психологияның даму барысындағы зерттеу пәні:
Жан туралы ғылым.
Тән туралы ғылым.
Эмоция туралы ғылым.
Сезім туралы ғылым.
Қарым-қатынас туралы ғылым.
Ақпарат тасымалдаушы,бір системадан басқаға сигнал беруші, өзараәрекеттегі екі системаның байланысы, бұл:
Коммуникация
Қарым-қатынас
Өзараәрекет
Интеракция
Келісілген өзараәрекет
Қарым-қатынас іс-әрекеттің ерекше түрі және басқа, коммуникативті емес іс-әрекеттің құрамдас бөлігі, компоненті деп есептеген ғалым:
А.А. Леонтьев
А.Р. Лурия
Л.С. Выготский
Л.Ф. Божович
Д.Б. Эльконин
Қарым-қатынас туралы қарама-қайшы көзқарастарды біріктіруге тырысқан ғалым:
Г. М. Андреева
В. Зейгарник
А. Фрейд
Д.Ф. Божович
Т.В. Бендас
Тұлға:
Қоғамдық-тарихи категория.
Сүт қоректілер класына жататын биологиялық тіршілік иесі.
Тіршіліктің дамуының ерте сатыларында пайда болатын биологиялық эволюцияның нәтижесі.
Генотиптік құрылым.
Өзіндік өзгешелігі бар тұлға.
Күрделі эмоциялар:
Көңіл
Дистресс
Эмпатия
Стресс
Астеникалық сезімдер
Жеке адамның бағыттылығы:
Дүниетаным.
Адам.
Тұқымқуалаушылық.
Қарым-қатынас.
Қабілет.
Тұлға психологиялық құрылымын жасаған психолог:
К.К.Платонов.
В. В. Столин
Л.С.Выготский.
П.Д.Юркевич
А. Г. Маклаков.
Тұлғаның мінез құрлымына кіреді:
Ерік.
Дене белгісі.
Жоғары нерв жүйесі.
Тәрбие.
Түйсік.
Экстроверттік мінез типі:
Белсенді.
Ойшыл.
Сезімтал.
Селқос.
Баяу.
Г. М. Андреева (1990) қарым-қатынастың өзарабайланысының келесі жақтарын анықтап көрсетеді:
Коммуникативті, перцептивті, интерактивті.
Толерантты
Жанашырлық, толерантты
Креативті
Импульсивті
Қарым-қатынастағылардың арасындағы өзара ақпарат алмасу:
Коммуникативті
Интерактивті
Перцептивнті
Адамның адамды қабылдауы
Образдарды қабылдау
Қарым-қатынастағы серіктестердің бірін-бірі қабылдауы және осының негізінде өзара түсінісулері:
Перцептивті
Басқа адамның образын қабылдау
Интеракция
Коммуникация
Эмпатия
Қарым-қатынастағылардың арасындағы өзараәрекет, яғни әрекетпен алмасу:
Қарым-қатынастың интерактивті жағы
Қарым-қатынастың перцептивті жағы
Қарым-қатынастың коммуникативті жағы
Қарым-қатынастың эмоционалды жағы
Қарым-қатынастың импульсивті жағы
Адамның негізгі іс-әрекет түрлері:
Ойын.
Жоспар құру.
Жүгіру.
Болжам құру.
Секіру.
Г.М. Андреева қарым –қатынастың келесі жағын ашып берді:
Коммуникативті.
Міндетті.
Ынтымақты.
Қажетті.
Вербальды.
«Қарым-қатынас - бұл қарым-қатынастағы серіктесінің эмоциясымен алмасу және серіктесінің қандайда бір эмоциясын туғызу»,-деп жазған автор:
Ильин Е. П.
BЛеонтьев А. Н.
Рубинштейн С. Л.
Выготский Л. С.
Лурия А. Р.
Қандай болмасын коммуникациялық процесс үш компоненттен тұрады:
Коммуникатор, реципиент, хабарлама
Ақпарат, процесс, хабарлама
Ақпарат, реципиент, хабарлама
Ақпарат , процесс, реципиент
Коммуникатор, ақпарат , процесс
Барлық қарым-қатынас құралдарын екіге бөледі:
Сөздік және сөздік емес
Жария және жария емес
Жеке бастық және қоғамдық
Вербальды және жария
Жеке бастық және вербальды емес
Сөйлеудің ақпараттық жағының сипаттамасы:
Анық, түсінікті, мазмұнды, белгілі бір тәртіппен
Ақпараттық, құрылымды
Рухани, адамгершілік
Адамгерщілік, құрылымды
Рухани, құрылымды
Қарым-қатынастың вербальды емес құралдары:
Ым-ишара, дене - бет қимылдары және басқа қимыл әрекеттері
Ым-ишара, дене - бет қимылдары
Жылау
Жылау, айқайлау
Көз қимылдары
Тыңдаудың бұл түрі тиімді, егер ол эмпатиялық тыңдауға негізделсе:
Рефлексивті тыңдау
Эмоциональды тыңдау
Когнитивті тыңдау
Позитивті тыңдау
Негативті тыңдау
Г. Айзенк пікірінше, интроверттер сипаттамасы:
Интроверттер қарапайым, ұялшақ, оқшаулануға бейім, адамдармен қарым-қатынастан гөрі кітап оқығанды ұнатады
Олар көп адамдармен араласпайды, сондықтан достары көп емес, бірақ өзіне адал
Олар байланысты баяу орнатады және өздеріне бөтен басқа адамдардың эмоциональды өміріне қиын араласады
Олар қарым-қатынасқа тез түседі
Олардың достары көп, қарым-қатынасқа жеңіл түседі
Г. Айзенк пікірінше, экстраверттер сипаттамасы:
Олар ашық, мейрімді, адал, өзіне сенімді, достары көп, вербальды қарым-қатынасқа бейім, жалғыз кітап оқығанды немесе оқуға дайындықты ұнатпайды
Олар қарым-қатынасқа қиын түседі, достары аз
Олар көп адамдармен араласпайды, сондықтан достары көп емес, бірақ өзіне адал достар
Олар эмоцияларын аз көрсетеді, қарым-қатынасқа қиын түседі
Олар эмоцияларын аз көрсетеді және коммуникабельді емес
Бұл ғылымның және басқа да психологтардың пікірінше, эмпатия екі формада көрініс береді – жанашырлық және қайырымдылық.
Т.П. Гаврилова
Л.Ф. Божович
Б.В. Зейгарник
А. Фрейд
К. Хорни
Субъектінің көңіл-күйі, бұл басқалардың басынан өткізетін сезімдері:
Жанашырлық
Толеранттық
Төзімділік
Қозғыштық
Импульсивтілік
Бұл сезімге деген мейірімді, жанашыр көзқарас, басқа біреудің бақытсыздығы (өкініш білдіру, көңіл айту және т.б.):
Қайырымдылық
Жанашырлық
Толеранттық
Мейірімділік
Төзімділік
Эмпатияның жоғарғы дәрежесіне тән сипаттама:
Жұмсақтық, ізгілік, қарым-қатынас, эмоционалдық
Жауапкершілік, тәртіптілік
Тәртіптілік
Тұйықтық, жауапкершілік
Тұйықтық , қаттылық
Ғалымның анықтауынша, билік ету мотивациясы- бұл басқа адамдарға бақылау жасаудан, мінез-құлық ережелері мен нормаларын, заңдарын бекітуден, төрелік етуден қанағат алуға ұмтылыс және қабілеттілік:
Д. Верофф
А. Адлер
К. Юнг
З. Фрейд
К. Хорни
Агрессивтілікке әсер ететін әлеуметтік факторлар:
Ата-аналардың ұлдармен ойнауға деген ұмтылысы қыздарға қарағанда дөрекі болып табылады және соңғылар агрессивті әрекеттерге батылдықпен қарайды
Мектеп және басқа да әлеуметтік ортаның әсерлері
Генетическикалық шарттасқан фактор
Тұқымқуалаушылықтың әсері
Либидоның мінез-құлыққа әсері
Тыңдаудың бұл түрі тиімді, егер ол эмпатиялық тыңдауға негізделсе:
Рефлексивті
Эмоциональды
Когнитивті
Позитивті
Негативті тыңдау
Бұл адамның қарым-қатынастан қашуға немесе әлеуметтік қатынастарды болдырмауға деген ұмтылысымен байланысты мінез бітісі
Ұялшақтық
Өкпелегіштік
Қорқыныш
Төзімсіздік
Қолайсыздық
Эмпатияның жоғарғы дәрежесіне тән сипаттама:
Жұмсақтық, ізгілік, қарым-қатынас, эмоционалдық
Жауапкершілік, тәртіптілік
Тәртіптілік
Тұйықтық, жауапкершілік
Тұйықтық , қаттылық
Б. Д. Парыгин «Әлеуметтік психология ғылым ретінде» деген кітабында қарым-қатынасты әлеуметтік психологияның зерттеу пәні ретінде ажыратып көрсетеді. Осы уақыттан бастап қарым-қатынас ғылыми зерттеу пәні болып анықталды.
1967 ж.
1999 ж.
2011ж.
1987 ж.
2001 ж.
Қарым-қатынастағы серіктестердің бірін-бірі қабылдауы және осының негізінде өзара түсінісулері:
Перцептивті
Интеракция
Коммуникация
Эмпатия
Жанашырлық
Қарым-қатынастағылардың арасындағы өзараәрекет, яғни әрекетпен алмасу:
Қарым-қатынастың интерактивті жағы
Қарым-қатынастың перцептивті жағы
Қарым-қатынастың коммуникативті жағы
Қарым-қатынастың эмоционалды жағы
Қарым-қатынастың импульсивті жағы
Адамның әлемді тануы мен онда өзін, өз мүмкіндіктерін тарату қажеттіліктерінен тұратын, А.Маслоу бойынша мотивтер тобы:
Өзін-өзі өзектендіру мотивтері
Физиологиялық шарттасқан мотивтер
Қауіпсіздік мотивтері
Қосылу мотивтері
Жетістікті тану мотивтері
Адам белсенділігінің қайнар көзі:
Қажеттілік
Мақсат
Инстинкт
Бағдар
Мотив
Эмоция:
Адамның түрлі органикалық қажеттіліктеріне байланысты туындайды.
Адамның түрлі әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты туындайды.
Тек адамға тән.
Адамның қиялы.
Тек жануарға тән.
Сезім – бұл:
Адамның түрлі әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты туындайды.
Күлу, жылау
Адамға да жануарға да тән.
Тек жануарға тән.
Адамның жұмысымен байланысты.
Сезімдер мен эмоциялардың сапалық ерекшеліктері:
Қарама-қарсы, полярлық сапалықтың болуы.
Солғындығы
Тікелей және жанама болып бөлінуі.
Ырықты және ырықсыз болып бөлінуі.
Тек жігерлену кезеңінде қалуы.
Күрделі эмоциялар:
Құмарлық.
Стресс.
Мұрат.
Дистресс.
Арман.
Құмарлықтың белгілері:
Күшті.
Жоспарлы.
Ұзақ дайындықты қажет етеді.
Таяз.
Тұрақсыз.
Аффектің негізгі белгілері:
Күшті.
Дайындықты қажет етеді.
Тұрақты.
Таяз.
Тұрақсыз.
Күрделі эмоциялар:
Аффект.
Стресс
Қызығу.
Дистресс.
Мұрат.
Құмарлықтың белгілері:
Тұрақты.
Алдын ала жоспарланады
Тұқымқуалау арқылы беріледі.
Таяз.
Тұрақсыз.
Аффектің негізгі белгілері:
Қысқа мерзімдік.
Әлсіз.
Үстірт.
Тұрақты.
Таяз.
Ерік:
Адамның өз мінез құлқын меңгере алуы.
Барлық тілектің орындалуы.
Өздігінен шешіледі деп күту.
Адамның шындықтағы қандай болмасын бір сұлулықты сезінуі.
Адамның мәселені шешуден қашқақтауы.
Адамды iс-әрекетке жетелейтiн:
Мотив
Стимул
Инстинкт
Рефлекс
Гипноз
Күрделі еріктік әрекеттің буындары:
Мақсатты түсіну.
Салыстыру.
Құштарлық.
Мотивтер күресі.
Әдістерді іздеу.
>Ойын:
Қоғамдық тәжiрибенi меңгеру және қайта құру
Қажеттiлiктi қанағаттандыру үшiн шындықты қайта жасау
Адамдар арасындағы хабар алмасу
Танымдық аумақтың қалыптасуы
Жеке тұлғаның мiнез құлық көрсетуi
Ерікті әрекеттер:
Саналы орындалады.
Санасыз орындалады.
Мақсатты түсінбейді.
Орындалатын іс-әрекеттің нәтижесін алдын ала болжамайды.
Импульсивті сипатта болады.
Ерікті әрекеттер мына жағдайда қажет болады:
Мақсат таңдауда.
Басқалар талап еткенде.
Шешімді оқығанда.
Басқаға жауапкершілікті артқанда
Жеңіл жолды іздеуде.
Адамның ұстамдылық қасиеті байқалады:
Өзін оқыс қимыл-қозғалыстан тежеу.
Ашушаңдықтан.
Жұмысты тежеу.
Ауруды тежеу.
Басқалардан талап ету.
Табанды адам:
Көздеген мақсатына жетуді көздейді.
Жағдайды дұрыс бағалай алмайды.
Қиқар адам.
Жалтақ.
Ынжық.
Ерік күші әлсіз темперамент типтері:
Меланхолик.
Астеник.
Атлетик.
Холерик.
Сангвиник.
Темперамент типі байқалады:
Адамның қимыл қозғалысынан.
Дауыс ырғағынан.
Дене конститутциясынан.
Ақылдың тереңдігінен.
Денедегі төрт түрлі сұйықтықтан.
Э.Кречмер теориясында темперамент типтерінің атауының бірі:
Циклотимик.
Психоастеник.
Холерик.
Сангвиник.
Меланхолик.
Темперамент туралы теориялар:
И.П.Павловтың физиологиялық теориясы.
К.Левиннің өріс теориясы.
З.Фрейдтің психоаналитикалық теориясы.
А. Маслоудың гуманистік теориясы.
Френология теориясы.
Темперамент мінезді қалыптастырудың негізі әрі оның тума негізі деген ғалым:
Л.С.Выготский.
А.Лазурский.
А.Адлер
Д.Виреннус.
К.Роджерс
Мотивация мәселесімен айналысатын психология саласы, зерттейді:
Мінез-құлық себептері
Адамдар мінез-құлқы мен әрекеті
Жетістіктер мен дәрежелер
Ададмдар іс-әрекеті
Адам дамуының кезеңдері
Адамның қоршаған орта туралы білімдерінің жиынтығы:
Дүниетаным
Темперамент
Мінез
Қабілет
Мұрат.
Төменде көрсетілген психологиялық әдістердің ќайсысына бір сыналушыны ұзақ уақыт бойы зерттеу жатады:
Лонгитюд
Салыстырмалы
Комплекстік
Генетикалық
Құрылымдық
Холерик темпераменті:
Күшті, қозуы басым, ширақ
Тежелуі басым.
Тежелуі қозудан басым.
Қозу мен тежелу тепе-тең.
Баяу.
Сангвиник темпераменті:
Күшті, қозуы мен тежелуі тепе-тең.
Қозуы тежелуден басым.
Тежелуі қозудан басым.
Қозу мен тежелу тепе-тең емес.
Баяу.
Флегматик темпераменті:
Күшті, баяу
Қозуы тежелуден басым.
Тежелуі қозудан басым.
Қозу мен тежелу тепе-тең емес.
Жылдам.
Меланхолик темпераменті:
Әлсіз, баяу
Күшті.
Қозуы тежелуден басым.
Қозуы басым.
Қозу мен тежелу тепе-тең.
Холерик темперамент типіндегі адамдардың психологиялық сипаттамасы:
Күйгелек.
Жаңалыққа жылдам икемделеді.
Сабырлы.
Жайбасар.
Тұйық.
Сангвиник темперамент типіндегі адамдардың психологиялық сипаттамасы:
Жаңалыққа жылдам икемделеді.
Тұйық.
Байсалды.
Селқос.
Күйгелек.
Флегматик темперамент типіндегі адамдардың психологиялық сипаттамасы:
Байсалды.
Жанашыр.
Күйгелек.
Жаңалыққа жылдам икемделеді.
Жанжалқой.
Меланхолик темперамент типіндегі адамдардың психологиялық сипаттамасы:
Тұйық.
Байсалды.
Селқос.
Күйгелек.
Оптимист.
Интеллектік сезім:
Адамның таным процестерімен байланысты
Адамның шындықтағы қандай да бір болмасын әсемдікті сезінуі
Адамды жағымсыз іс-әрекеттен тоқтатып отыратын күшті сезім
Қоғамның тарихи дамуында пайда болатын сезімдер
Адамға күш беріп, әрекетке ұмтылдыратын көтеріңкі сезім
Мінездің ұстамдылық мінездеріне қарсы мінез бітісі:
Ынжықтық.
Жүгенсіздік.
Дүниеқорлық.
Үстірттік.
Селқостық.
Мінездің өзгеруінің себептері:
Психикадағы уақытша жағдайлар.
Дәрі -дәрмектер.
Тағам.
< Тұқымқуалаушылық.
Химиялық заттар.
Мінездің күштілігі:
Мақсат қою және оған жету.
Жаңалыққа жылдам бейімделу.
Дағды.
Сезімталдық.
Үстірттік.
Қабілет:
Тұлғаның дара психологиялық ерекшелігі.
Іс-әрекет
Адамның заттарға қатынасын көрсететін бітістері.
Әлеуметтік қатынастардың жиынтығы.
Қарым-қатынас
Арнаулы қабілетке жатады:
< Математикалық қабілет.
Еске сақтау қабілеті.
Жылдам оқу.
Үздік оқу.
Жалпы қабілет.
Эстетикалық сезім:
Адамның шындықтағы қандай да бір болмасын әсемдікті сезінуі
Адамның тану процестерімен, ақыл-ой әрекетімен тығыз байланысып жатуы
Адамның ойы мен әрекетінің негізгі бағытына із қалдыратын терең, тұрақты эмоция
Махаббат сезімі
Адамгершілік тәрбие
Мүдделері , пікірлері, бағдарлары арасында қақтығыс туғызатын адамдардың әлеуметтік, өзара әлеуметтік жағдайы құрамына енетін себептері:
Объективті себептер.
Субъективті себептер.
Қақтығыс алды жағдай.
Инцидент.
Ситуация.
Қабілеттің дамуының алғышарты:
Оқу.
Тәрбие.
Әлеуметтік орта.
Анализаторлар.
Қиял.
Талант:
Арнайы қабілеттің жоғары деңгейі.
Белгілі бір үйлесімділік.
Нағыз бейімділік.
Жалпы қабілет.
Әрекет негізінде айқындалады және дамиды.
Астеникалық сезімдерге мыналар жатады:
Адамның көңіл –күйіне ұнамсыз әсер ететін сезім
Адамның белсенді іс-әрекетін оятатын сезім
Адамның белсенділігін төмендететін сезім
Бұрқ етіп пайда болатын қуатты сезім
Ашу-ызаға булықтыратын сезім
Қақтығыстардың пайда болуы мен дамуына әсер ететін факторлар мен себептердің төрт тобы:
Объективті, ұйымдастырушылық-басқарушылық, әлеуметтік-психологиялық, жеке бастық.
Объективті, ұйымдастырушылық-басқарушылық, әлеуметтік-психологиялық,субъективтік.
Ұйымдастырушылық-басқарушылық, әлеуметтік-психологиялық,субъективтік, жеке бастық.
Субъективтік, жеке бастық, объективті, әлеуметтік-психологиялық.
Топтық, субъективтік,объективті, әлеуметтік-психологиялық.
Адамды адамның қабылдауы мен түсінуінің механизмдеріне жатқызуға болады:
идентификация, эмпатия, рефлексия, аттракция, атрибуцияны
Темперамент,мінез-құлық,қабілет
Қасиет,құбылыс,атрибуция
Холерик,интроверт,экстраверт
Түйсік,ойлау,сезу,зейін
Идентификация қазақша қандай ұғымдарға жақын?
теңестіру, ұқсастыру
қабылдау,сезіну
үйрету,көрсету
есте сақтау,ойлау
ұнату,сезіну
Өзіңді басқа адаммен теңестіру, өзіңді сол адамның орнына қою-бұл:
Идентификация
Эмпатия
Темперамент
Мінез-құлық
Қабілет
Басқаның қуаныш сүйініштерін дұрыс сезіне білу қасиеті бұл:
Эмпатия
Идентификация
Мінез-құлық
Қалып
Қасиет
Мәдениеттану_Аралық бақылау
(жауаптарын табыңыздар, кейбір сұрақтарында бірнеше дұрыс жауаптар болуы мүмкін)
Уксукбаева М.Т.
$$$ 1
Жалпыадамзаттық және ұлттық мәдени үрдістердің объективтік заңдылықтары, тарихи ескерткіштер, құбылыстар, сондай-ақ адамдардың материалдық және рухани өмірінің оқиғалары мен әрекеттерін зерттеп, зерделеуге негізделген мәдениет туралы ғылым және оның пәні:
A) Философия
B) Тарих
C) Антропология
D) Мәдениеттану
E) Психология
F) Социология
$$$ 2
|
Скачать 61.1 Kb.