райкуль1. Реферат иммунитет жне оларды трлері Орындаан Джамбаева Райкул Жоспары
 Скачать 61.44 Kb.
|
 РЕФЕРАТ Иммунитет және олардың түрлері Орындаған: Джамбаева Райкул Жоспары: Кіріспе Негізгі бөлім Иммунитет ұғымы және түрлері Иммундық жүйенің мүшелері Тимус Көкбауыр Сүйек кемігі Лимфа түйіндері Ақ қан клеткалары Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер I Кіріспе Дене шынықтырудың пайдасы туралы үнемі айтылып келеді, дене шынықтыру сабақтары мектеп бағдарламаларына енгізілген. Дене шынықтыру мен спорттың пайдасы ешкімге күмән тудырмайды. Организм қызып кетуге, салқындауға, атмосфералық қысымның өзгеруіне, вирустар мен инфекцияларға төзімді. Инфекцияларға төзімділік иммунитеттің жоғарылауымен байланысты, өйткені дене шынықтыру кезінде макрофагтар – қоздырғыштардың "жейтіндер" көп мөлшерде шығарылады. Иммунитет адамды бөтен жасушалардан ғана емес, сонымен қатар ісіктерден де қорғайды. Күшті иммунитеттің болуы қатерлі ісік ауруының қаупін азайтады. Иммунитет-бұл ағзаның қорғаныс реакциясы, оның зақымдайтын агенттердің әрекетіне қарсы тұру қабілеті. Иммунитеттің арқасында организм ауруды жеңеді және қалпына келеді. Сонымен қатар, иммунитеттің арқасында адам өмірінде бір-ақ рет жұқпалы аурулармен ауырады. Осыдан кейін ол науқастармен тікелей байланыста болса да, оларға иммунитетке ие болады. Мұндай ауруларға, мысалы, қызылша мен қызамық жатады. Иммунитет біздің денеміздегі кез-келген шетелдік факторды тануға және бұғаттауға қабілетті. Адамның иммундық жүйесі әртүрлі буындардан тұрады: гуморальды, жасушалық, фагоциттік, интерферондық және басқалар. Олардың біреуінің болмауы немесе артық болуы біздің қорғаныс жүйесінің дұрыс реакциясының бұзылуына әкелуі мүмкін. Иммунитет ұғымын және оның түрлерін, сондай-ақ иммунитетті төмендететін және арттыратын факторларды, сондай-ақ иммунитетті жоғарылату үшін дұрыс жаттығуды қарастырыңыз. Негізгі бөлігі Иммунитет ұғымы және түрлері Иммунитет ұғымы латынның "immunis"сөзінен шыққан. Біздің дәуірімізге дейін дәрігерлер оның мағынасын "жақсы қорғалған, жұқпалы ауруға төзімді"деп түсінді. Иммундық жүйе (иммунитет) – біздің ағзамыздың табиғи қорғаныс механизмі. Иммунитет ішкі ортаның тұрақтылығын сақтайды, инфекциялық қоздырғыштардың, химиялық заттардың, қалыптан тыс жасушалардың және т. б. әсерін жояды. Иммунитет организмдегі екі маңызды процеске жауап береді: 1) біздің ағзамыздың әртүрлі мүшелерінің пайдаланылған немесе зақымдалған, қартайған жасушаларын ауыстыру; 2) ағзаны әртүрлі инфекциялардың – вирустардың, бактериялардың, саңырауқұлақтардың енуінен қорғау. Инфекция адам ағзасына енген кезде дененің қорғаныс жүйелері іске қосылады, олардың міндеті барлық органдар мен жүйелердің тұтастығы мен функционалдығын қамтамасыз ету болып табылады. Макрофагтар, фагоциттер, лимфоциттер – иммундық жүйенің жасушалары, иммуноглобулиндер – иммундық жүйенің жасушалары шығаратын және бөгде бөлшектермен күресетін ақуыздар. Басқаша айтқанда, иммунитет: * ағзаның инфекцияларға иммунитеті; * ағзадан кез-келген бөтен материалды (бактериялар, вирустар, атипті (ісік) жасушалар) алып тастау мүмкіндігі. Иммунитеттің екі түрі бар: 1. ерекше иммунитет инфекциядан кейін (мысалы, тұмау, қызылша, қызамық) немесе вакцинациядан кейін пайда болады. Ол жеке сипатқа ие және иммундық жүйенің әртүрлі микробтармен және антигендермен байланысы нәтижесінде адамның өмір бойы қалыптасады. Ерекше иммунитет өткен инфекцияның жадын сақтайды және оның қайта пайда болуына жол бермейді. Кейде нақты иммунитет өмір бойы сақталуы мүмкін, кейде бірнеше апта, ай немесе жыл; 2. спецификалық емес (туа біткен) иммунитет – ағзаға жат барлық нәрсені жоюдың туа біткен қабілеті. Бұл жасуша ішілік өмірде мембраналық рецепторларды басқа организмдердің, басқа тіндердің және кейбір микроорганизмдердің антигендеріне синтездеуге, сонымен қатар тиісті антиденелерді синтездеуге және оларды дене сұйықтығына шығаруға қабілетті. Құрсақішілік онтогенез кезінде барлық жасушалар, соның ішінде қан жасушалары басқа организмнің антигендеріне т басқа тіндердің антигендеріне жеткізіледі. Сондықтан туа біткен иммунитеттің негізгі бөлігі-белгілі бір молекулалармен, басқа организмдердің (аналық) бекітілген немесе өндірілген жасушаларымен, сондай-ақ басқа мүшелер мен тіндердің өз жасушаларымен байланыса алатын рецепторлық молекулалардың жасушаларының мембраналарын алу. Туа біткен иммунитеттің (иммундық күйдің) бұл бөлігі гистосәйкестіктің негізгі кешені деп аталады. Иммундық жүйенің мүшелері Иммундық жүйеде басты рөл екі фактор: антиденелер мен ақ қан жасушалары (ақ қан клеткалары). Адам ағзасының иммундық жүйесі әртүрлі мүшелерден тұрады. Тимус-тимус безі. Бұл орган кеуде қуысының алдыңғы жағында орналасқан. Бұл Т лимфоциттерінің ошағы сияқты. Көкбауыр. Бұл сол жақ гипохондриядағы іш қуысында орналасқан өте нәзік орган. Ол ескі эритроциттер мен тромбоциттерді өз арнасынан шығарып, дененің барлық қанының сүзгісі рөлін атқарады. Сонымен қатар, бұл қанның резервуары, сонымен қатар иммундық жүйенің кейбір жасушалары пайда болады. Әрине, адам көкбауырсыз өмір сүре алады, бірақ сонымен бірге ол инфекцияларға көбірек бейім болады. Сүйек кемігі. Көбінесе сүйек кемігі үлкен құбырлы сүйектерде (аналық), сондай-ақ омыртқалар мен жамбас сүйектерінде кездеседі. Сүйек кемігі тек эритроциттердің – эритроциттердің ғана емес, лимфоциттердің де, макрофагтардың да көзі болып табылады. Лимфа түйіндері. Лимфа түйіндерін лимфа тамырларының жолындағы блокпосттармен салыстыруға болады. Олар лимфа сүзгілері, оны әртүрлі антигендерден тазартады: бактериялар, вирустар, рак клеткалары. Олар антигендерді ұстайды, содан кейін антиденелер, макрофагтар және т лимфоциттері олармен күреседі. Антиденелер-бұл иммундық жүйенің жасушалары шығаратын арнайы ақуыздар (ақуыздар). Антиденелер белгілі бір антигендермен күресуге қабілетті. Антиденелер әдетте тек ақуыз молекулалары, бірақ кейде ақуыз емес молекулалар болуы мүмкін. Антиген ретінде ақуыз молекулалары, мысалы, патогендік бактериялар, вирустар, ісік жасушалары, организмге жасанды түрде енген бөгде жасушалар (қан құю, мүшелер мен тіндерді трансплантациялау), сондай-ақ басқа да ақуыз заттар. Антиденелердің өзіндік ерекшелігі бар. Яғни, белгілі бір антиденелер белгілі бір антигендерге ғана әсер етуі мүмкін. Мысалы, құрамында антиденелер бар сарысу ағзаға белгілі бір аурумен енгізіледі және басқа ауруларға ешқандай әсер етпейді, өйткені бұл жағдайда денеде басқа антиген болады. Антиденелер антигендермен бірнеше жолмен күреседі: * Олар антигендерді (жасушаларды) қозғалмайтын етіп үйіп тастайды, содан кейін оларды макрофагтар сіңіреді. * Антиген жасушаларының қабырғасында "тесіктер" пайда болады, нәтижесінде олардың құрамы ағып, жасушалар өледі. * Антигендерді бұғаттаңыз, бұл иммундық жүйенің жасушаларына (әсіресе макрофагтарға) осы жасушаларды жеуге мүмкіндік береді. Ақ қан жасушалары. Олардың қанында көп нәрсе бар және олар антигендердің шабуылына кез-келген уақытта тойтарыс беру үшін күзетші сияқты бүкіл денеге таралады. Әдетте, лейкоциттердің саны бір литр қанда 4-тен 9 миллиардқа дейін. Лейкоциттер өз кезегінде 5 түрге бөлінеді: Лимфоциттер. Ақ қан клеткаларының бұл түрі иммундық жүйенің негізгі элементі болып табылады. Лимфоциттердің ерекше қасиеті бар-олар кез-келген антигенді есте сақтай алады. Осы қасиеттің арқасында, атап айтқанда, әртүрлі жұқпалы аурулардан иммунитет бар. Бұл қандай да бір антиген организмге енген кезде лимфоциттер олармен қалай күресу керектігін "есте сақтайды" дегенді білдіреді. Лимфоциттер екі үлкен класқа бөлінеді: Т-лимфоциттер. Бұл лимфоциттер антигенмен олар туралы арнайы жасушалар "білгеннен" кейін ғана әрекеттеседі. Антигенмен әрекеттескеннен кейін Т лимфоциттері антигенге шабуыл жасайтын басқа иммундық макрофаг жасушаларын тартатын заттарды шығара бастайды. Кейде иммундық жүйе антигенді толығымен жоя алмайды, тек оны оқшаулап, оны тор сияқты орап алады. Сондықтан Т-лимфоциттердің қызметі антигенмен күресу үшін иммундық жүйенің жасушаларын жинау болып табылады. В-лимфоциттер. Бұл иммундық жүйенің жасушалары өте маңызды рөл атқарады – олар антиденелер шығарады. В лимфоциттерінің де есте сақтау қабілеті бар және ұзақ уақыт бойы белгілі бір антигенге қарсы қандай антиденелер жасау керектігін есте сақтай алады. Вакцинация принципі де осыған негізделген. Бұл жағдайда антиген ағзаға енгізіледі, бірақ қарапайым емес, бірақ әлдеқайда әлсіреген немесе тіпті өлген. Кейде вакцина толығымен антигенді қамтымайды, бірақ оның тек бір бөлігі, иммундық жүйе" есте сақтайды". Мұндай әлсіреген немесе өлтірілген антиген организмде пайда болғаннан кейін иммундық жүйе оған антиденелер шығарады және осылайша "жад" пайда болады - бұл иммунитет. Келесі жолы нақты антиген ағзаға енген кезде, сіздің иммундық жүйеңіз бұл антигенмен қалай күресуге болатынын біледі, нәтижесінде ауру өте оңай өтеді немесе клиникалық кезеңге өтуге уақыт жоқ. Қорытынды Егер соңғы уақытта сізді үнемі шаршау, летаргия, ұйқышылдық ертіп жүрсе, сіз шаршай бастадыңыз, жиі ауырасыз (жылына екі реттен көп), мүмкін, себебі иммунитеттің төмендеуі. Иммундық жүйесі әлсіреген ағзаға сыртқы факторлармен күресу қиынға соғады және ол сізге қолдау мен көмекке мұқтаж екенін білдіре бастайды. Бұл жағдайда иммунитетті арттыру қажет. Иммундық жүйенің көптеген мүмкіндіктері адамның генетикалық ерекшеліктеріне, оның "генетикалық портретіне"байланысты. Дегенмен, әркімнің өмір салты, оның әдеттері, тамақтану жағдайлары, эмоционалды жүктемелер бірдей маңызды әсер етеді. Бізге өз ағзамыздың иммунитетін жандандыру, иммунитетті қажеттіліктерге сәйкес теңдестіру мүмкіндігі беріледі. Ол үшін медицина шамдарымен байланысудың және бірнеше химиялық заттарды ішудің қажеті жоқ. Иммунитетті ынталандыратын табиғи факторларды қолдану қажет. Адамның өзі иммундық жүйені нығайтатын немесе әлсірететін және аурудың ағзаға үстемдік етуіне мүмкіндік беретін немесе мүмкіндік бермейтін жағдайлар жасайды. Әдебиет 1. Үлкен медициналық энциклопедия: 35 том / Бас ред. а.н. Бакулев. М.: Меммедиздат; 2-ші басылым, 1956 – 1967, Т. 11. – 716 Б. 2. Грунтенко Е. В. Иммунитет. Және қарсы. - М.," Білім", 1982. – 248 б. 3. Покровский в.м., Коротько Г. Ф., Адам физиологиясы, М., "Медицина", 1997, 1 – том, 298-307 беттер. 4. Ройт а. иммунология негіздері. М., "Әлем", 1991. – 328 б. 5. Семенов Э. в. Адам анатомиясы және физиологиясы. - Жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған жәрдемақы-М., АНМИ, 1995. – 97 б. 6.http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82 7. http://mirsovetov.ru/a/fashion/beauty-and-health/strengthen-immunity.html 8. www.mednovosti.ru |