Рефера. рефератт. Реферат таырыбы Жер пайдаланушылыты кемшіліктері
 Скачать 1.01 Mb.
|
|
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті РЕФЕРАТ Тақырыбы: «Жер пайдаланушылықтың кемшіліктері» Орындаған: Сейдахмет Арайлым Кадастр 20-06 Тексерген: Жупархан Бахытгуль Нұр-Сұлтан қ., 2022 Жер пайдаланушылықтың кемшіліктері Шаруашылықтың жерге орналастыру жоспары бойынша аумақтың ықшамдылығын, шалғайлығын, бөлшектенуін, егістік-қорғау орман өсіруін анықтаймыз. Муниципалитеттің (ауданның) картасын пайдалана отырып, шаруашылық аралық тасымалдаудың орташа өлшенген қашықтығын, тасымалдау шығындарын анықтаймыз және жоғарыда аталған жағдайлардың экономика экономикасына әсер ету дәрежесін анықтаймыз. Жерді пайдаланудағы кемшіліктерді анықтай отырып, оларды жою бойынша жобалық ұсыныстар береміз, шаруашылық аумағында жерді пайдалануға шектеулер тізілімін жасап, олардың шекарасын жерге орналастыру жоспарына енгіземіз. Ауыл шаруашылығы кәсіпорнының жерді пайдалануы оның нақты параметрлері бойынша ұтымды немесе орташа аймақтық көрсеткіштермен салыстырғанда бағаланады. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды (кеңістік бойынша) пайдалану деп өндіріс шығындарын азайтуға, еңбек өнімділігін арттыруға, дала жұмыстарын жүргізуге көмектесетін жер массивтерінің, сондай-ақ жермен тығыз байланысты өндіріс құралдарының мөлшері мен орналасуы түсініледі. оңтайлы агротехникалық мерзімдер, және тұрақты ауыл шаруашылығы ландшафты құру. Ауыл шаруашылығы өндірісінің және жерді пайдаланудың тиімділігін жалпы немесе тауарлық өнімнің құнымен, өндіріс шығындарының деңгейімен, 1 га егістік немесе 100 га ауыл шаруашылығы алқаптарынан алынатын таза табыспен, сонымен қатар еңбек өнімділігімен анықтауға болады. Көбінесе бұл көрсеткіштердің барлығы жерді пайдаланудың кеңістіктік жағдайларына байланысты, олар мыналармен сипатталады: шаруашылықтың жалпы ауданы, жердің құрамы мен сапасы, сыртқы шекараларының орналасуы; аудан орталығына қатысты орналасуы, ауыл шаруашылығы өнімдерін сату, сақтау және қайта өңдеу пункттері, көлік жолдары; рельеф, аумақты жыра-арқалық желі арқылы бөлшектеу және т.б. Ауыл шаруашылығы кәсіпорнының жер пайдалану мөлшері мен жер учаскесінің сапалық сипаттамасы бухгалтерлік есеп, жерді бағалау және статистикалық мәліметтер негізінде беріледі. Шаруа қожалығының жер пайдалануының нақты мөлшері тиісті мамандық бойынша ұсынылғандармен салыстырылып, ауыл шаруашылығы өндірісін одан әрі дамыту перспективалары туралы қорытынды жасалады. Бұл жағдайда келесі балама шешімдер мүмкін: жердің жалпы ауданы, құрамы және арақатынасы берілген мамандандыру бойынша шаруашылықтардың оңтайлы көлеміне сәйкес келеді (жерді пайдалану өзгермейді); жалпы алаңы, оның ішінде ауыл шаруашылығы жерлері ұсынылғаннан айтарлықтай асып түседі (қайта ұйымдастыру немесе мамандандыруды өзгерту мәселесі шешілуде); жерді пайдаланудың жалпы ауданы, оның ішінде ауыл шаруашылығы жерлері ұсынылғаннан әлдеқайда аз (болашақта мамандандыруды ұлғайту немесе азайту мүмкін). Жерді пайдаланудағы кеңістіктік кемшіліктер және оларды жою жолдары Ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының, оның iшiнде шаруа қожалықтарының бар жер пайдалануын оңтайландыру немесе жақсарту (кемшiлiктерiн жою) – аумақтық жерге орналастыру нәтижесiнде олардың аумақтарына, орналасқан жерiне, шекараларына жағдай жасау мақсатында нысаналы жақсартулық өзгерiстер енгiзу мақсатында жүзеге асырылатын жерге орналастыру шаралары. өндіріс тиімділігін арттыру. Жерді пайдаланудағы негізгі кеңістіктік кемшіліктер: шаруашылықты мамандандыру үшін жердің құрамы мен ауданы арасындағы сәйкессіздік, массивтерді орналастырудағы және шекараларды орналастырудағы қолайсыздықтар. Шаруашылық жерлерінің ауданы мен құрамындағы кемшіліктер (рационалды емес өлшемдер) – ауыл шаруашылығы жерлерінің құрамы мен ауданы, мамандануы мен сала көлемінің сәйкес келмеуі экономиканың өндірісі мен экономикасына кері әсерін тигізетін жағдайлар жасайды. Жерді пайдаланудың жер массивтерін орналастырудағы кемшіліктер: Череполосица - жер пайдалану бір-бірінен басқа жер пайдаланушылардың жерлерімен бөлінген бірнеше жеке учаскелерден тұрады. Топографиялық жолақты жер – егістік немесе басқа да ауыл шаруашылығы алқаптарының тіршілік ету жолдарының (өзен, жыра-арқалық желі) немесе жасанды құрылыстың (автомобиль, темір жол, суару каналы және т.б.) артындағы орналасуы. Аралас жерлерге байланысты аумақтың бөлшектенуі жерлердің шалғайлығын және басқа шаруа қожалықтарының жерлері арқылы қатынас жасау қажеттілігін арттырады, шаруашылық жүргізу жағдайларының нашарлауына, көлік шығындарының артуына және қашықтықты еңсеру уақытының жоғалуына әкеледі және қосымша күрделі шығындарға (көпірлер, өткелдер салу). Аралас - басқа жер пайдаланудағы жер учаскелерінің жер массивінің және берілген жер пайдалану шекарасының шегінде орналасуы. Бұл арақашықтықтың ұлғаюына, сервитуттардың пайда болуына және басқа да жағымсыз салдарға әкеледі. Алыс жер – жер массасының бір бөлігінің шаруашылықтан үлкен шалғай орналасуы көлік шығындарының өсуіне, ауылшаруашылық тәжірибелерінің уақтылы енгізілмеуіне және өнімнің жоғалуына әкеледі, ал аумақты бақылау мүмкіндігі төмендейді. Шекаралардың орналасуындағы кемшіліктер: Шекараларды сынау және ойыстыру – бір жер пайдаланудағы жер учаскелерін екіншісінің жерлеріне кесу, бұл шекаралардың бұзылуына, егістіктердің конфигурациясының нашарлауына, еңбек өнімділігінің төмендеуіне және т.б. Шекаралардың қисынсыз орналасуы топырақ эрозиясын бақылау талаптарына қайшы, рельефке және басқа да табиғи факторларға сәйкес келмейтін орналасу болып табылады. Кеңістіктік кемшіліктерді жою жер телімдерінің ұтымды өлшемдері мен нысандарын, жерді пайдалану құрылымы мен ықшамдылығын белгілеуден, тасымалдау қашықтығын және бос жүрістерді қысқартудан, аумақты шаруашылық ішілік ұйымдастыруды жақсартудан тұрады. ауыл шаруашылығы өндірісі. Кемшіліктерді жоюдың негізгі жолдары: мүдделі тұлғалардың тең және тең жер учаскелерімен алмасуы; тең емес және тең емес жер учаскелерін ақшалай өтемақымен айырбастау; жер учаскелерін облыстық қайта бөлу қорына беру; шаруа (фермер) қожалықтарын ұйымдастыру үшін жер учаскелерін беру; кәсіпорынды қайта құру (жаңа өндірістік бөлімшелерді бөлу және т.б.). Ауыспалы егістердің және жерлердің қолданыстағы орналастыруын талдау мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік берді: қабаттасу байқалады; жердің көп бөлігі орталықтан шалғай орналасқан, бұл қосымша көлік шығындарына әкеледі; жер учаскелерінің шекаралары ыңғайсыз, олардың контурлары дұрыс емес, жерлер мен ауыспалы егістердің бір-біріне сыланған. Бұл мәселелерді шешу шаруашылықтың жерге орналастыруды неғұрлым ұтымды негізде жүргізудің арқасында мүмкін болып отыр. Кәсіпорындарды қайта құру (үлкейту) кезінде – екі немесе одан да көп шағын аудандардың бірігуі немесе жақын жер массаларының қосылуы кезінде тұтас бөлімшелерді жобалаған жөн. Масштабты азайту (шамадан тыс үлкен аумақпен) – екі жер пайдалануды қалыптастыру. Ауыл шаруашылығы кәсiпорынының жер учаскесiнiң мөлшерi болашақ мамандануға және өндiрiс көлемiне сәйкес, сондай-ақ ғылыми мекемелердiң белгiлi бiр табиғи-экономикалық аймақ үшiн оңтайлы мөлшер туралы ұсыныстарын ескере отырып белгiленедi. Қарапайым кеңістіктік кемшіліктерді жою (шекараларды сынау, қию, қию, қисынсыз орналастыру) жер пайдаланушылар арасында құны бірдей жер учаскелерін немесе тең емес жер учаскелерін ақшалай өтемақымен айырбастау жолымен қарастырылады. Бірқатар жағдайларда шаруа қожалықтарының жерге меншігі мен жер пайдалануының шекаралары су айыру аймақтарын, экологиялық біртекті аумақтарды, ландшафттың құрамдас элементтерін (арқалықтарды, тракттарды) бөледі, бұл эрозияға қарсы, мелиоративтік және экологиялық тазалықты жақсартуға мүмкіндік бермейді. қорғау шаралары. Сондықтан экологиялық біркелкі массивтердің бөлшектенуі де жерге меншік пен жерді пайдаланудағы кемшіліктердің бірі болып саналады. Белгілі бір жағдайларда кемшіліктер, тіпті сыртқы белгілері бар болса да, жойылуы мүмкін. Мысалы, орман аймағындағы патчворк кемшілік болуды тоқтатады, өйткені сайтты пайдалану керек, бірақ оны ауыстыру және айырбастау мүмкін емес. Жерге орналастыру тәжірибесінде жерге орналастыру мен жер пайдаланудағы кемшіліктерді белгілеу критерийі және оларды жоюдың негізі сыртқы белгілер (жер массасының сұлбасы) емес, олардың шаруашылық қызметі мен жерді пайдалануына кері әсер ететіні белгілі. Сондықтан жерге меншік құқығындағы кемшіліктерді негізді түрде жою, оны ретке келтірудің мүмкін жолдарын таңдау мақсатында шаруашылық аралық жерге орналастыру жобасы әзірленуде. Бұл ретте олар кемшіліктерді жойып, бір мезгілде өзара байланысты жер учаскелері мен жер пайдалану тобының жобасын жасайды. Қолданыстағы жер телімдерін оңтайландыру жобасын жасау кезінде мыналарға ұмтылу керек: Жерге орналастыру мен жерді пайдалануға ұтымды мөлшер мен құрылым беру; Оларды дұрыс конфигурациялау арқылы жинақы етіп жасаңыз; Саяхат пен тасымалдау қашықтығын қысқарту; Аумақтың шаруашылық ішілік ұйымдастырылуын нашарлататын, жер өнімділігінің төмендеуіне әкелетін және жер мен табиғи ортаны қорғауды нашарлататын жағдайларды жою. Жер пайдаланушылыктын ауданын, орналасуын немесе межелерiн өзгерту арқылы оларды жоюға бағытталған жерге орналастыру iс кимылдарын жер пайдаланушылықты жетiлдiру деп атайды. Жер пайдаланушылықтардың кеңістіктегі кемшіліктерінің қысқаша сипаттамасы: - Жер пайдаланушылық ауданының қолайсыздығы - сонғысының ендiрiстiн салалық құрылымы мен көлеміне үйлеспеуі. Кеңiстiк кемшіліктің бұл түрі өндірістің басқарылуына, жалпы тиiмдiлiгiне, транспорттық және баска да шығындардың артуына әсер етуі. Жер пайдаланушылык тым кішкентай, сонымен бірге тым ipi болуы мүмкін. - Алаптар құрамының қолайсыздығы - өндiрiстiн салалық құрылымына сәйкес болмауы, шаруашылық мұқтаждыктарын қанағаттандырмауы. Бұның салдарынан ендiрiстiң тиiмдiлiгi едәуір төмендейді. Сонымен бірге, жеке алаптар жетіспесе немесе артык болса олардын ысырапты, ал кей кезде мүлде пайдаланбауы мумкін. - Алабарлык- жер пайдаланушылыктын баска жер пайдаланушылык территорияларымен бірқатар учаскелерге бөлінуі. Шаруашылық территориясының бұндай бытыраңқылығы транспорттық шығындардың өсуіне, жұмыс уакытынын бос жогалуына, сонымен катар шалгай аймақтарды пайдалану тиімділігінің төмендеуіне, дұрыс енделмеуіне әкеп соктырады. - Топографиялық алабарлық жер пайдаланушылықтың территориясының табиғи шептермен (өзен, көл, сай және т.б.), немесе жасанды құрылыстармен (темір және автожолдар, тасымалдау каналдар, құбырлар, т.б.), кескінделуі. Әрбір жерде жеке-жеке Қалған учаскелерді пайдалану киындап, шығындарының көлемі артады. - Шалгайжерлiк - жер пайдаланушылықтың кейбір учаскелерінің өндірістік орталықтарынан тым алыс орналасуы. Бұл кемшілікте алабарлық сияқты Транспорттык шығындардың өсіп, жұмыс уақытының босқа кетуімен сипатталады. - Межелердiң қисықтығы мен сыналасуы - iшкiшаруашылық территориясын дұрыс реттестіруге кедергі келтіретін жер пайдаланушылыктын кеңістік қасиеттері. - Теңбілдеулік- жер пайдаланушылықтың территориясында басқа шаруашылықтардың учаскелерiнiң орналасуы. - Межелердің эрозия жағына қауіпті орналасуы - бұл кемшілік межелердiн бедермен сәйкестіріле жүргізілмеуіне себепті территорияның эрозияға карсы төзiмдiлiгiнiң нашарлауы. 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||