|
тест тил дамыту. са ол моторикасын дамыту, есту арылы ажырата білуге жаттытыру
3 жауапты
Меңгерушінің жалпы әдістемелік жұмысының бөлімі ретінде тіл дамыту жұмыстары болып табылады. Бұл жұмыстың міндеттері
Барлық жастағы балалардың тілінің дамуының бағдарламасын орындауын қадағалау және қамтамасыз ету.
Әр жас шамасындағы топтардағы оқыту, тәрбиелеу жұмыстарының дұрыс жүруін қамтамасыз ету.
Тәрбиешілерге әдістемелік кӛмек кӛрсету, ҧжымның жҧмысын бақылау және бағдар беру.
Ұғымдарды ұғынуда бүтін логикалық ойлау операциялар жүйесі түзілген, адам соның жәрдемімен белгілі бір ұғымға қатысты зат не құбылысты және олардың арасындағы айырмашылықтары мен ұқсас қасиеттерін дұрыс айырады
Ұсақ қол моторикасын дамыту, есту арқылы ажырата білуге жаттықтыру
Сөздердегі дұрыс емес дауыс ырғағындағы қателерді байқауға үйрету
Бала тілінің морфологиялық қырын қалыптастыру
Әріптер таңбасымен таныстыру, баспа әріптермен таныстыру
Тәрбиешінің сөйлеуі баланың тілінің дамуының қалыптасуына зор маңызын тигізетіні сөзсіз. Тәрбиешінің сөзін талдаған кезде меңгеруші 3 жағынан қарастырады:
мазмұндылығы,
форманың дұрыс болуы,
жас ерекшелік және педагогикалық бағыт.
Баланың сөзді есту қабілетін, тілін дамыту
Балалардың сөйлем құрастыра білу қабілетін бақылау
Баланың күнделікті өмірден алған әсерін, үйренген жаңа сөздерін анықтап отыру арқылы
сандық, сындық белгілер
Алдына ала әзірленген әңгімелесу
баланы зат, құбылыстарды өзара салыстыруға, пікір айтуға жетелейтін сұрақ-жауап.
Тәрбиешілер балаларды әңгімелеп беруге үйрету, грамматикалық жағынан дұрыс сӛйлеуге нұсқау береді. Мұндай нұсқаулар алдын – ала дайындықты талап етеді. Топтық нұсқаулар өткізгенде келесі этаптар қарастырылады:
Көкейкесті мәселелерді көтеру,
Топта мақсатты бақылаулар
Консултацияға арналған материалды анықтау.
нақты нысандарды көрсету, атын атау, әңгімелесу, тақпақ оқу
баяндау, түсіндіру, бақылау, сұрақ-жауап, мәтін оқу, қайталау
сөйлеу үлгісі, қайталап айту, түсіндіру, нұсқау беру,, сұрақ, бағалау
сұрақ қою, реплика тастау, аудару, түсіндіру
қайталап айту әдісі
Балалардың ой-өрісін дамытып, оларды әдеби тілде сөйлеу деңгейіне жеткізу, сөздік қорларын байыту сияқты басты мақсатқа жету үшін алға мынадай талаптар қойған жөн:
Баланың әр сөзіне толыққанды жауап беріп, жіберген қателерін қайтып қайталамайтындай етіп отыру;
Екеуара диалог тҥрінде сӛйлесіп, монолог құрап үйрету;
Баланың өз бетімен сӛйлемдер құрастыра алатындай шығармашылық қабілетін дамыту. Дәлірек айтқанда, өз бетінше ертегі, әңгіме, өтірік өлең шығаруларын қолдау;
variant>Баланың өз ойын толық және түсінікті етіп жеткізе білуіне көмектесу
Мақсатқа бағытталған, байланысты сөзбен
Субьект-субьектімен, әдеби сөйлеу
Демократиялық тіл, ашық, анық;
Вербальды құралдарды қолдану арқылы
Балалардың сөйлеу тілінің даму үрдісі уақытында және дұрыс өту үшін белгілі бір жағдайлар
қажет. Сонымен, бала
Психикалық және соматикалық жағынан сау болу керек;
Қалыпты ақыл-ой қабілеттерін иемдену қажет;
Жеткілікті психикалық белсенділікке ие болу керек;
Дыбыстарды жеке айтып жаттығу
Дұрыс тыныс ала білу, дауысты жаттықтыру, үн реңкін қалыптастыру*
Дыбыстау мүшелерінің қызметін реттеу
Ұзақ сөйлеу немесе өлеңдетіп айту
Бет әлпеттің құбылысын жаттықтыру
Ушинский ана тіліне оқытудың алғашқы бастамасында 3 мақсатты көздеді:
Сөз қабілетін дамыту, яғни өз ойын анық жеткізу.
Баланың өз ойын ең бір оңай тҥрде жеткізуіне үйрету. Кӛркем шығармаларды таңдап алу керек.
Грамматиканы тәжірибе жүзінде игеру.
Интонация, екпін, кідіріс, дауыс күші, дауыс қарқыны*
Сөздік, практикалық, көрнекілік;
Негізгі, жанама
Активтендіру
Іштей оқу, буындап оқу
Ушинскийдің көзқарастары:
Ана тілінде баланың тілін дамытуда белсенді басшылық жасау.
Шет тіліне оқыту ана тілін меңгергеннен кейін игерту.
Көрнекілік әдістерді қолдану
Білімді бір адамнан екінші адамға беру мақсатымен орындалатын үйренуші мен үйретушінің іс-әрекеті
Негізгі іс-әрекетке қосалқы іс-әрекеттің енгізілуі
Үйренуші мен үйретушінің бір сөзді қайталауы
Баланың алған білімін іс жүзінде пайдалануын қамтамасыз ету
Икемділік және білімділік деңгейлері қалыптасады
Сюжетті картинкалармен жүргізілетін жұмыстар оң нәтиже береді. Атап айтқанда тұмендегі дағдыларды дамытады:
Сұраққа толық жауап беру дағдысы
Сөйлем құрау дағдысы
Картинаның бөлшектері бойынша әңгіме құрып үйренеді
баланы зат, құбылыстарды өзара салыстыруға, пікір айтуға жетелейтін сұрақ-жауап.
ақыл-ой тәрбиесінің белсенді әдісі;
Әзірленбеген әңгімелесу
Алдына ала әзірленген әңгімелесу
барлық жауап дұрыс
Сөйлеу этикеті іскерлігі:
танысу
амандасу
назарын аудару
сөздері мәнсіз, түсініксіз, анықтауыштары жоқ, күрделі қолданымды
жеңіл, тілі балаларға бұрыннан таныс, анықтауыштары аз
қарапайым, балаларға түсінікті,сахналық ойында қолдануға келмейтін
бейнелеуіш құралдары мол, сипаттамалы, салыстырмалы
сөздері мәнерлі, түсінікті, анықтауыштары нақты, салыстырмалы, бедерлі,қысқа фразалы, күрделі грамматикалық формалары аз
2 жауапты
Байланыстыра сөйлеудің 2 типі бар
Диалогтық
Монологтық
Ауызша
Жазбаша
Вербальды
Вербальсіз
Формалы
Арнайы сөйлеуіскерліктері:
қарым-қатынасқа түсу (таныс және таныс емес адаммен қалай және қайда әңгіме бастау керектігін білу);
қарым-қатынасты қолдау және аяқтау (қарым-қатынас ситуациясын және жағдайын ескеру, әңгімелесушіні тыңдау және есту, өз көзқарасын дәлелдеу, өз ойын ашық білдіру, салыстыру, мысалдар келтіру, сұрау, жауап беру, бағалау, келісу, келіспеу, логикалық байланысты айту);
сапалы іс – әрекет ұйымдастыру
жалпылама қатынас барысы
сабаққа қатысты қосымша материалдар
қосымша мәліметтер
негіздік байланыс
Мектеп жасына дейінгі балаларды байланыстырып сөйлеуге үйретудің екі түрі бар:
Екі немесе оданда көп адамдардың арасындағы әңгімелесуді-диалог деп атайды
Байланыстырып сөйлеудің екінші түрі монологты, яғни бір адамдардың байланыстыра сөйлеген сөзі.
қарым – қатынас барысы
іс – әрекет барысы
жанама әрекет
жанама қатынас
нақтыланған қарым - қатынас
Педагогика ғылымдары мен балаларды 6 жастан бастап оқытуға үлкен жұмыс жүргізілуде. Балалардың балабақшада сауат ашу пікірі қалыптасқан. Психологтармен, педагогтар мен бұл бағыттан үлкен эксперименттік жұмыс жүргізілді. Бұл зерттеу жұмысының ғалымдары:
Л.И.Божовин
А.П.Усова
Коменский
Байтұрсынов
Ушинский
Давыдов
Есенберлин
Дикциямен жұмыс істеу:
Дикция дегеніміз әр сөзді дұрыс айту
Дикция мектепке дейінгі ұйымдарда 2–ші сәбилер тобынан басталады
негізгі қатынас құралы
баладағы сөйлеу бастамасы
оқу қызметінің бөлігі
ұйымдастырылған оқу қызметі барысында қолданылатын сабақ
негізгі ой |
|
|
Скачать 27.74 Kb.