биология. сабак. АТФ синтезі. Сабаты таырыбы Аденазиншфосфор ышылыны синтезі глюкозаны аэробты жне анаэробты ыдырауы. 10 сынып
 Скачать 0.57 Mb.
|
|
Сабақтың тақырыбы: Аденазинүшфосфор қышқылының синтезі: глюкозаның аэробты және анаэробты ыдырауы. 10 - сынып Бүгінгі сабақта. Анаэробты және аэробты тыныс алу барысындағы аденазинүшфосфор қышқылы синтезін салыстыру. Білеміз. Еске түсіреміз. Аэробты және анаэробты дегеніміз не екенін еске түсірейік!
Тыныс алудың бірінші кезеңі-дайындық кезеңі Көпжасушалы ағзаларда қоректік заттар алдымен ас қорыту жүйесінде содан кейін саңылау жасушада ыдырайды Тыныс алудың бірінші кезеңі-дайындық кезеңі Көпжасушалыда тыныс алу емес ас қорыту үдерісі жүреді. Асқорыту мүшелерінде Жасушада басқа заттарға қорытылады. ыдырайды Майлар + су глицерин + карбон қышқылына ыдырайды Крахмал мен қант глюкозаға ыдырайды Біржасушалыларда ас қорыту лизосомада жүреді. Екі жағдайда да бұл реакцияларға тиісті ферменттер қатысады. Олардың негіздері пепсин, липаза және амилаза. аминқышқылдарына ыдырайды Екінші кезеңі (оттексіз)-гликолиз. Оттексіз кезең тарихи және эволюциялық тұрғыдан бірінші кезең боп табылады, себебі алғаш жер ғаламшарында оттексіз атмосферасында ол бірінші боп түзілді. С6Н12О6 молекуласы 2 молекула пирожүзім қышқылына С3Н4О3 (немесе С3Н3О3 пируват) немесе 2молекула сүт қышқылына С3Н6О3 Гликолиздің оттексіз ыдырау реакциясы: С6Н12О6 2С3Н3О3 + энергия – 2АТФ Гликолиз реакцияларының барлығы ферменттердің қатысуымен жүреді. С6Н12О6 10 фермент 2С3Н6О3 + энергия – 2АТФ Екінші кезеңі (оттексіз)-гликолиз. Жасушада АТФ және О2 жеткілікті болса, гликолизді тоқтатады, яғни ингибирлейді . Егер де жасушада АДФ немесе АМФ жинақталған болса, гликолиздің ферменттері үдерісті әрі қарай жалғастырады. Реакциялар жиынтығынан соң С6Н12О6 (глюкоза) 2 молекула триозаға бөлінеді. Бактерияларда спирттік ашу үдерісі жүреді. Бұл гликолиз реакциясының соңғы өнімі - этил спирті. СО2 бөлінеді Реакциясы: С6Н12О6 2С2Н5ОН + СО2 Тірі ағзаларда оттек жеткіліксіз болғанда химияның соңғы өнімі ретінде сүт қышқылы С3Н6О3 түзіледі. Тыныс алудың соңғы үшінші- оттекті кезеңі. Тыныс алудың соңғы оттекті кезеңі -митохондрияда жүреді. Гликолиздің толық немесе оттекті ыдырауы да митохондрияның ішкі мембранасында үздіксіз жүретін процесс. Реакцияға аралық заттар ретінде ферменттер, АДФ және фосфор қышқылы қатысады. Бұл реакцияның оттексіз ыдыраудан айырмашылығы оттектің қатысымен глюкоза толық ыдырап, соңғы өнім ретінде CO2 және H2O түзіледі. Реакцияның бастапқы заты ретінде 2 моль C3H6O3 (сүт қышқылы) қатысады. Нәтижесінде 36 моль АТФ синтезделеді. Демек, энергияның негізгі көзі- глюкозаның оттекті ыдырауы кезінде түзіледі. Гликолиздің толық немесе оттекті ыдырау реакциясы: С6Н12О6 + О2 H2O +С О2 – 2АТФ Тапсырма № 1 Тапсырма.Тыныс алудың дайындық кезеңінде қатысатын қоректік заттар мен олар түзетін мономерлерді анықтап жазыңыз. Дескриптор:
Дұрыс жауабы № 1 Тапсырма. Дескриптор:
№ 2. Тапсырма.Тыныс алудың үш кезеңіне сипаттама беру Тапсырма
Дескриптор:
Дұрыс жауабы № 2.Тапсырма. Дескриптор:
Сабақты бекіту Тыныс алудың үш кезеңіне тән сипаттаманы кестенің тиісті бағандарына “+” белгілерін қойып анықтаңыз. Дескриптор: Тыныс алудың үш кезеңіне тән сипаттаманы кестенің тиісті бағандарына “+” белгілерін қойып анықтайды.
Дұрыс жауап
Дескриптор: Тыныс алудың үш кезеңіне тән сипаттаманы кестенің тиісті бағандарына “+” белгілерін қойып анықтайды. Қорытынды Бүгінгі сабақта сіздер: Анаэробты және аэробты тыныс алу барысындағы АТФ синтезін салыстырдыңыздар. |