өмірлік цикл. Сабаты таырыбы Бадарламалы амтамасыздандыруды жобалау технологиясы мен дістері, конструкциялау процесіні сапа моделі. Жоспар
 Скачать 81.91 Kb.
|
|
Сабақтың тақырыбы: Бағдарламалық қамтамасыздандыруды жобалау технологиясы мен әдістері, конструкциялау процесінің сапа моделі. Жоспар: Өмірлік цикл моделі Өмірлік цикл моделінің түрлері БҚ әрекет етуінің барлық мерзімі, яғни БҚ әзірлеуге деген дайындық мерзімі, әзірлеу, пайдалану және қайта өңдеу мерзімі, бар компоненттерден жаңа жүйені әзірлеу / сатып алу/жинастыру туралы шешім қабылданған кездегі немесе оны пайдалану толықтай тоқтаған кезден бастап белгілі бір тектегі программа қажеттілігі туралы идея келген кездегі кезеңді БҚ өмірлік циклі деп атайды. БҚ өзінің өмірлік циклінің барысында пәндік салаларды талдау, талаптарды жинау, жобалау, кодтау, тестілеу, сүйемелдеу және қызметтің басқа түрлері арқылы өтеді. Қызметтің әрбір түрі БҚ әзірлеу және пайдалануды қолдау шеңберінде бір міндеттерді немесе өте тығыз байланысқан міндеттерді шешу үшін орындалатын іс әрекеттердің жеткілікті бір текті жиынтығын білдіреді. БҚ жасау және пайдаланудың әртүрлі кезеңдерінде әртүрлі рольдерді орындайтын адамдар — бизнес-аналитик, талаптар бойынша инженер, архитектор, пайдалану интерфейсін жобалаушы, кодтаушы-программист, техникалық жазушы, тестілеуші, әзірлеу бойынша жоба жетекшісі, сату бөлімінің жұмыскері, ақырғы пайдаланушы, жүйе администраторы, қолдау және т.б. бойынша инженер тартылады. Кез келген БҚ өмірлік цикліндегі жалпы құрылымдарын анықтау мүмкін емес, себебі ол мақсаттарға маңызды байланысты, олар үшін бұл БҚ әзірленеді немесе міндеттерге байланысты сатып алынады Алайда БҚ өмірлік циклінің модельдері түріндегі өмірлік цикл құрылымының негізгі элементтерін жиі анықтайды. БҚ өмірлік циклдің моделі қызмет түрлерінің нақты жиынтығын (әдетте неғұрлым ұсақ белсенділікке бөлінетіндер), артефактілерді, рольдерді және олардың өзара байланыстарын атап көрсетеді. БҚ өмірлік циклі программалық-аппараттық жүйенің өмірлік циклінің құрамдас бөлігі болып табылады, оған осы БҚ енеді. Сондықтан оның әртүрлі аспектілерін тұтастай алғандағы жүйенің өмірлік циклінің элементтерімен жиі қарастырады. БҚ өмірлік циклінің құрылымындағы әртүрлі элементтерді анықтайтын және оны программалық-аппараттық жүйеге енгізетін стандарттар жиыны болады. Мұндай элементтердің негізгі ретінде технологиялық процестер — кейбір жалпы міндеттерді шешетін немесе мысалы, БҚ сүйемелдеу процесі, сапаны қамтамасыз ету процесі, құжаттарды әзірлеу процесі және т.б. сияқты міндеттер жиынтығымен байланысты қызметтердің құрылымдық жиыны. Процестер өмірлік циклдің әртүрлі кезеңдерін анықтай алуы мүмкін және қызметтердің әртүрлі түрлерімен, артефактілермен және мүдделі тұлғалардың рольдерімен байланысты болуы мүмкін. Өмірлік цикл стандарттары Халықаралық ұйымдар, мынадай -IEEE — Institute of Electrical and Electronic Engineers, Электр техникасы және электроника бойынша инженерлер институты; -ISO — International Standards Organization, Стандарттау бойынша халықаралық ұйым; -EIA — Electronic Industry Association, Электрондық өнеркәсіп ассоциациясы; -IEC — International Electrotechnical Commission, Электротехникасы бойынша халықаралық ұйым; Сондай-ақ кейбір ұлттық зерттеу институттары (негізінен, американдық және британдық, себебі олар бүкіл дүние жүзі бойынша БҚ әзірлеу технологияларын дамытуға барынша әсерін тигізеді.) -ANSI — American National Standards Institute, Стандарт бойынша американдық ұлттық институты; -SEI — Software Engineering Institute, Программалық инженерия институты; -ECMA — European Computer Manufactures Association, Компьютерлік жабдықтарды өндірушілердің Еуропа ассоциациясы; -PMI - Project Management Institute Халықаралық жобалау менеджменті институты - (PMI); Өмірлік циклдің әртүрлі аспектілеріне регламенттелген және ондағы процестерге тартылған стандарттар жиыны әзірленген. ISO/IEC 12207 Standard for Information Technology — Software Life Cycle Processes. Процестер, қызмет түрлерінен және міндеттерден тұратын 3-сатылы модель түріндегі БҚ өмірлік циклінің жалпы құрылымын анықтайды. Стандарт олардың мақсаттары мен нәтижелерін терминге енгізетін элементтерін сипаттайды, сол арқылы солардың арасындағы анық емес мүмкін өзара әрекеттерді бере отырып, бірақ өзара әрекеттесудің өзара құрылымын, жоба мен метрика шеңберінде элементтерді мүмкін ұйымдастыруды анықтай отырып, жұмыс барысы мен жұмыстың нәтижелігін бақылайды. Өмірлік цикл модельдері Аталған аймақ немесе ұйымдар шеңберінде БҚ әзірлеуді ұйымдастыру ережесін ұйғаратын өмірлік циклдің ерекше модельдер шеңберінде әзірлеменің неғұрлым нақты процестері анықталады. Олар бұрынғы стандарттардан, бәрінен бұрын, өмірлік цикл барысындағы деректер ағындарын (құжаттар және артефактілер) анықтаумен, қызметтің жекелеген түрлері арасындағы байланыстың нақты сипаттамасымен және үлкен жан-жақтылықпен ерекшеленеді.  1 – сурет - «Классикалық» каскадты модельге сәйкес әзірлеменің бірізділігі Өмірлік циклдің каскад немесе сарқырама деп аталатын (waterfall) моделі барынша кең танымал және ұзақ уақытқа қолданылады. Бұл модель талаптарды өңдеуден бастап кезеңдер арасындағы шекараны тура анықтай отырып сүйемелдеуге дейін қызметтің әртүрлі түрлерін бірізділікті орындауды ұсынады, онда алдыңғы сатысында өңделген құжаттар жиынтығы келесілер үшін кіру деректері ретінде беріледі. Осылайша, қызметтің әрбір түрі өмірлік циклдің қандай да бір фазасында орындалады.Әзірлеме қадамдарының ұсынылатын бірізділігі 1-суретте көрсетілген. «Классикалық» каскадты модель осы сұлба бойынша тек алға қарай қозғалысты ұсынады: кезекті қызметті өткізу үшін қажеттілердің барлығы бұрынғы жұмыстың барысында дайындалуы тиіс. Итеративті немесе инкрементті модельдер әзірленетін БҚ бірізділікті әзірленетін бөліктер жиынтығына бөлуді ұсынады, яғни ең басында — бірінші итерацияда басқасына тәуелді емес бөлікті әзірлеуге болады, онымен толық жұмыс циклін атқара отырып, нәтижесін бағалау керек, ал келесі итерацияда алғашқы бөлікке байланысты болатын келесі бөлікті жасау керек немесе жаңа функцияларды қоса отырып, бірінші бөлікті түзету арқылы үйлестіруге болады. Соның нәтижесінде жұмыс нәтижесін және соған мүдделі барлық тұлғалардың, сонымен қатар пайдаланушылардың әсерін әрбір итерацияда жеке-жеке талдауға болады, келесі итерацияларда түзетуші өзгерістерді енгізуге болады. Әрбір итерация БҚ талаптарды талдаудан бастап кезекті бөлігін пайдалануға дейін енгізгенге дейін қызмет түрлерінің толық жиынтығын қамти алуы мүмкін (2-сурет).  2 –сурет - Итеративті модель бойынша мүмкін жұмыс барысы Икемділік және мүмкіндікпен қатар итеративті модельдер өзгерістеріне жылдам әсер етеді, ал бұл жобаны басқаруда және оның жүрісін тексеруде қосымша қиыншылықтар тудырады. Итеративті тәсілді пайдалану кезінде жобаның ағымдық жағдайын адекватты түрде бағалау керек және жаңалықтардың ұзақ мерзімді дамуын жоспарлау керек, сондай-ақ каскадты жобалар үшін (әрине, соңғылардың жүрісіне әсер ететін өзгерістер болмаған кезде) барынша маңызды күрделі нәтиженің белгілі бір сапасын қамтамасыз ету үшін қажетті мерзім мен ресурстарды жорамалдау керек. Итерация идеясын дамыту Боэм ұсынған БҚ өмірлік циклінің спираль моделі болып табылады. Ол әрбір итерацияны бұрын жүргізілген жұмыс нәтижесін бағалаудан бастап кезекті итерация мақсаттарын көрсету, негізгі қатерлерді және олардан құтылу тәсілдерін анықтауды, мүмкін, ұсынылатын шаралар адекваттығын бағалау үшін прототиптер жасауды ұсынады. Негізгі жаңа элемент ретінде қатерлерді талдау және олардың әлсіреуі мен жеңуі бойынша шараларды анықтау қосылады.  3 – сурет - Спираль модель бойынша жұмыс барысын бейнелеу Бұл модельдің спираль деп аталуы «полярлы координатадағы» жұмыс барысын бейнелеуге байланысты, оның бұрышы орындалатын әрекеттерге (жеткілікті дөрекі) сәйкес келеді, ал координатадан бастап — жойылған ресурстарды жоюға сәйкес келеді. 3-суретте спираль модель бойынша жобаның мүмкін дамуын көрсетеді — орамдар саны, оң жақ квадрантта қызмет түрлерінің жиынтығы мен орналасуы алдыңғы кезеңде жүргізілген қатерлерді жоспарлау мен талдау нәтижелеріне байланысты өзгеруі мүмкін. |