лаб-21-22 Мамиров Бекзат, ИП-19-3к3. Стан университеті

• Название: Стан университеті
• Дата: 02.12.2020
• Размер: 50.09 Kb.
• Имя файла: лаб-21-22 Мамиров Бекзат, ИП-19-3к3.docx
• Тип: Программа; #155936

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ



ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Қарапайым ауыстыру шифрлау алгоритмін программалық жүзеге асыру


Орындаған: Мамиров.Б
Тобы: ИП-19-3к3
Қабылдаған: Жәңгір Н.

ШЫМКЕНТ-2020

Зертханалық жұмыс 21-22

Қарапайым ауыстыру шифрлау алгоритмін программалық жүзеге асыру
Цезарь шифры қарапайым алмастыру шифрының дербес жағдайы болып табылады. Бұл шифр өзінің атын Рим императоры Гай Юлий Цезарь есіміне байланысты алды. Ол бұл шифрды шамамен б.д.д. 50-ші жылдарда Цицеронмен хат алмасқанда қолданды.

Шифрлау кезінде бастапқы мəтіннің алғашқы əрпі сол алфавиттің басқа əрпіне ауыстырылады, ол келесі ереже бойынша жүреді: алмастыратын əріп алфавиттегі əріптер бойынша ауыстыру арқылы алынады. Алфавиттің соңына жеткенде цикілді түрде оның басына ауысады. Цезарь құпия кілті K  3 қолданады. Мұндай алмастыру шифрын ашық мəтін мен шифрланған мəтіннің əріптерінің сəйкес жұптарынан тұратын ауыстыру кестесі арқылы беруге болады. 9-кестеде K  3 болғанда мүмкін болатын ауыстыру (K  3,m  42) көрсетілген:

АД	JM	SV
ВЕ	KN	TW
СF	LO	UX
ДG	MP	VY
EH	NQ	WZ
FI	OR	XA
GJ	PS	YB
HK	QT	ZC
IL	RU

МЫСАЛ 1

Мысалы, Цезарьдің BEKZATMAMIROV жолдауы шифрланған кезде мына түрде болар еді EHNCDWPDPLURY.

Шифрлау схемасы өте қарапайым-алфавиттің әрпін позициялардың белгіленген санына ауыстыру қолданылады. Пайдаланылатын түрлендіру әдетте ROTN деп аталады, мұндағы N — ығысу, ROT-ROTATE сөзінің аббревиатурасы, бұл жағдайда "циклдік ығысу".
Алфавит шынымен бекітілген, яғни алфавиттің соңындағы әріптер алфавиттің басындағы әріптерге айналады. Мысалы, rot2 белгісі 2 позицияға ауысуды білдіреді, яғни "А" "в", "В" "г" және т.б. айналады, ал "ю" соңында "А" және "Мен" — "в". Әр түрлі түрлендірулердің саны, әрине, алфавиттің ұзындығына байланысты. Қазақ тілі үшін 32 түрлі түрлендіру мүмкін (ROT0 және ROT33 түрлендірулері бастапқы мәтінді сақтайды, содан кейін қайталау басталады). Осыған байланысты шифр өте әлсіз және бастапқы мәтінді барлық мүмкін түрлендірулерді тексеру арқылы қалпына келтіруге болады.
МЫСАЛ 2

Мысалы: Мамиров хабарламасын 20 түрлі алмастыру бойынша кесте құрсақ: (ROT0 >ROT20)

ROT0	Мамиров
ROT1	Нбнйспг
ROT2	Овоктрд
ROT3	Пгплусе
ROT4	Рдрмфтё
ROT5	Сеснхуж
ROT6	Тётоцфз
ROT7	Ужупчхи
ROT8	Фзфршцй
ROT9	Хихсщчк
ROT10	Цйцтъшл
ROT11	Чкчуыщм
ROT12	Шлшфьън
ROT13	Щмщхэыо
ROT14	Ънъцюьп
ROT15	Ыоычяэр
ROT16	Ьпьшаюс
ROT17	Эрэщбят
ROT18	Юсюъвау
ROT19	Ятяыгбф

Кілттік сөзбен Цезарь жүйесі

ЯҒНИ МЕН ӨЗІМНІҢ ФАМИЛИЯМДЫ КІЛТТІК СӨЗ РЕТІНДЕ АЛАМЫН

Кілт сөз сандық коды таңдалған k санына сәйкес келетін әріптен бастап алфавит әріптерінің астына жазылады:

0

1

2

3

4

5

10

15

20

25

А

B

C

D

Е

F

Q

Н

I

J

К

L

М

N

0

Р

Q

R

S

T

U

V

W

Х

Y

Z

M

A

M

I

R

O

V

 Алфавиттің қалған әріптері кілттік сөзден кейін алфавит ретімен жазылады:

5

А

B

C

D

Е

F

Q

Н

I

J

К

L

М

N

0

Р

Q

R

S

T

U

V

W

Х

Y

Z

U

W

X

Y

Z

M

A

M

I

R

O

V

B

C

D

E

F

Q

H

J

K

L

N

P

S

T

ЯҒНИ ОСЫЛАЙ ШЫҒАДЫ